نقد ادلة عدم الزام پوشش موی زنان در کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)

شاهوردی, مجید; حبیبی تبار, حسین

doi:10.22059/jorr.2020.305828.1008876

نقد ادلة عدم الزام پوشش موی زنان در کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌پژوه سطح4، تاریخ و سیرة پیامبر اعظم، مرکز تخصصی ائمة اطهار، قم، ایران

² استادیار، دانشکدة فرهنگ و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی ساوه، ساوه، ایران

10.22059/jorr.2020.305828.1008876

چکیده

مسئله حجاب از موضوعات چالش‌برانگیز در عصر حاضر است و نویسندگان مختلف با رویکردهای متفاوت در رد و تأیید آن مطالبی را نگاشته‌اند. کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) نوشتة امیرحسین ترکاشوند، با رویکرد نفی الزام حجاب شرعی و با استناد به گزارش‌های روایی، تاریخی و فقهی به رشتة تحریر درآمده است. وی مدعی است که شریعت دربارة پوشش زنان حکمی ندارد و تأکید روایات بر حجاب بانوان ناظر به رعایت عرف جامعه و نیز تمایز از کنیزان بوده است. تاکنون تحلیلی تفصیلی دربارة دیدگاه نویسنده در خصوص پوشش مو و مستندات تاریخی و روایی آن صورت نگرفته است؛ ازاین‌رو نوشتة حاضر، با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی مستندات مسئله پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که برداشت نویسنده از روایات ناظر بر پوشش حضرت زهرا(س) و زنان حاضر در کربلا، یکجانبه و با سیرة رفتاری آنها ناسازگار است. عمده شواهد ارائه‌شده برای عدم وجوب پوشش کنیز، دچار ضعف سندی و یا تعارض با سایر ادله است و تفسیر نویسنده از آیة 59 سورة احزاب نیز افزون‌بر تضاد با روح مساوات اسلامی، مورد انکار بسیاری از مفسران فریقین قرار گرفته است. در پایان، شواهدی چون برداشت معنای پوشش موی سر از واژة «جلباب» توسط عموم زنان مهاجر و انصار و روایات فراوانی که در این ‌باره وجود دارد، وجوب پوشش موی سر اثبات شده است. ضمن رد استدلالات این کتاب و بیان سایر مستندات، وجوب شرعی پوشش موی سر را اثبات کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Criticism of the Reasons for the Lack of Necessity of Covering Women's Hair in the Book "Islamic Code of Hijab at the Time of the Prophet (PBUH)”

نویسندگان [English]

Majid Shahverdi ¹
Hossein Habibitabar ²

¹ Level 4 Student of Seminary, History and Biography of the Great Prophet of Islam (PBUH), A`emme Athar Specialized Center, Qom

² Assistant Professor, Faculty of Islamic Culture and Teachings, Saveh Branch, Azad university of Saveh, Saveh, Iran

چکیده [English]

Hijab is one of the most challenging issues in the present time, and various authors with different approaches have written for and against its religious necessity. “Islamic Code of Hijab at the Time of the Prophet (PBUH)” written by Amir Hossein Torkashvand denies the religious necessity of hijab for women based on narrative, historical, and jurisprudential reports. He claims that the Shari'a does not have a ruling on women's clothing, and that the narrations' putting emphasis on women's hijab was related to the observance of society's custom, and that free women covered their hair to distinguish themselves from slaves. So far, there is no comprehensive analysis of the author's historical and narrative evidences on the issue of women’s hair covering. Therefore, using an analytical-descriptive method, the present article analyzes the arguments of the book. The results of this survey show that the author’s perception of the hadiths relating to the hijab of Lady Fatimah Zahra (S) and women in Karbala is unilateral and incompatible with their code of behavior. Most of evidences against the obligation of hijab for female slaves suffer from weak isnad and inconsistency with other arguments, and the author’s interpretation of al-Ahzab:59 violates the Islamic equality and is rejected by many Shi'a and Sunni exegetes. Finally, some counter-arguments, such as the perception of “khimar” by the most of the women of Muhajir and Ansar and many hadiths concerning the subject, prove the necessity of hijab for women in Islamic shari'a and reject the arguments mentioned in the book.

کلیدواژه‌ها [English]

Hijab
Covering of Women’s Hair
Maidservant
Book "Islamic Code of Hijab at the Time of the Prophet (PBUH)"

مراجع

ـ قرآن کریم
1. ابن حزم، ابومحمد (بی‌تا). المحلی، بیروت: دارالفکر.
2. ابن طاووس، علی بن موسی (1417ق). اللهوف فی قتلی الطفوف، قم: انوارالهدی.
3. _________________(بی‌تا). مهج الدعوات و منهج العبادات، بی‌جا: بیناننا.
4. _________________ (1417ق). مصباح الزائر، قم: موسسة آل البیت(ع)
5. ابن‌طیفور، احمد بن ابی طاهر (بی‌تا). بلاغات النساء، قم: مکتبة بصیرتی.
6. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمرو (1412ق). تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالمعرفة.
7. ابن‌منظور، ابو الفضل، جمال‌الدین، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
8. اندلسی، ابوحیان (1423ق). بحرالمحیط، بیروت: دارالکتب العلمیة.
9. بحرانی، یوسف (بی‌تا). الحدائق الناضرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
10. بخاری، محمد بن اسماعیل (1401ق). صحیح بخاری، بیروت، دارالفکر.
11. بیضاوی، عبدالله‌بن محمد (1418ق). انوارالتنزیل اسرارالتاویل، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
12. بیهقی، ابوبکر، احمد بن حسین (بی‌تا). سنن الکبری، بیروت: دارالفکر، بی‌تا.
13. ترکاشوند، امیر حسین (بی‌تا). حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)، بی‌جا: بی‌نا.
14. جزری، ابن‌اثیر (1408ق). الکامل فی التاریخ، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
15. جزیری، عبدالرحمن (1420ق). الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت: دارالارقم بن ابی الارقم.
16. خویی، ابوالقاسم (1426ق). موسوعة الامام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الأمام الخویی.
17. راغب الاصفهانی، حسین بن محمد (1427ق). مفردات الفاظ القرآن، قم: طلیعة النور.
18. زبیدی، واسطی (1414ق). تاج العروس، بیروت: دارالفکر.
19. زنجانی، سید موسی (1419ق).کتاب نکاح، قم: مؤسسة پژوهشی رأی‌پرداز.
20. سرخسی، شمس الدین (1406ق). المبسوط، بیروت: دارالمعرفة.
21. سیوطی، جلال الدین (بی‌تا). الدر المنثور، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر.
22. شهید اول، محمدبن‌مکی (1419ق). ذکری الشیعة فی‌احکام‌الشریعة، قم: ستاره.
23. صدوق، محمد بن علی (1403ق). الخصال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
24. _____________ (1385ق). علل الشرایع، نجف: منشورات المکتبة الحیدریة.
25. _____________(1404ق). من لایحضره الفقیه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
26. صنعانی، عبدالرزاق (1410ق).تفسیر القرآن، ریاض: مکتبة الرشد للنشر و التوزیع.
27. طباطبایی، سید علی (1414ق). ریاض المسائل، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
28. طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). المیزان، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
29. طبرسی، احمد بن ابی طالب (1386ق). الاحتجاج، نجف: دار النعمان للطباعة والنشر.
30. طبرسی، فضل بن حسن (1421ق). جوامع الجامع، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
31. _______________ (1415ق). مجمع البیان، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
32. طبری، محمد بن جریر (1415ق). جامع البیان عن تأویل ای القرآن، بیروت: دارالفکر.
33. ______________ (1413ق). دلائل الامامة، قم: مؤسسة البعثة.
34. طریحی، فخر الدین (1416ق). مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
35. عاملی، حر (1414ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آل‌البیت.
36. عاملی، محمدبن‌حسن (1421ق). استقصاء الاعتبار فی شرح‌الاستبصار، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
37. ____________ (1412ق). هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة، مشهد: مؤسسة الطبع والنشر.
38. ابن عبدالسلام، عبدالعزیز (1416ق). تفسیر عزبن عبدالسلام، بیروت: دار ابن حزم.
39. علامه حلی، حسن بن بوسف (1415ق). منتهی المطلب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
40. _________________ (1412ق). مختلف الشیعة، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
41. عیاشی، محمد بن مسعود (بی‌تا). تفسیرالعیاشی، تهران: المکتبة العلمیة الإسلامیة.
42. غیبی، مهرآسا (1384). تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند.
43. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). تفسیر الرازی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
44. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410 ق). العین، قم: هجرت.
45. فیومی، احمد بن محمد مقری (1414ق). مصباح المنیر، قم: منشورات دارالرضی.
46. قمی، علی بن ابراهیم (1387ق). تفسیر القمی، نجف: مطبعة النجف.
47. کاشانی، ملا فتح‌الله (1336). تفسیر منهج الصادقین، تهران: کتابفروشی علمی.
48. کلینی، محمد بن یعقوب (1367). کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
49. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
50. ___________ (1416ق). لوامع صاحبقرانی (شرح فقیه)، قم: مؤسسة دار التفسیر.
51. محقق حلی، جعفربن‌حسن (1364). المعتبر فی شرح‌المختصر، قم: مؤسسة سیدالشهداء.
52. مفید، محمد بن محمد (بی‌تا). الجمل، قم: مکتبة الداوری.
53. ___________________(1413ق). الإرشاد فی‌معرفة حجج‌الله علی‌العباد، قم: مؤسسة آل‌البیت.
54. مقاتل بن سلیمان (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث.
55. مکارم، ناصر (1421ق). الامثل فی تفسیر کتاب‌الله المنزل، قم: مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب.
56. نووی شافعی، محی الدین یحیی بن شرف (بی‌تا). منهاج الطالبین، دمشق: دارالبلخی.
57. هلالی، سلیم بن قیس (1428ق). کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم: دلیل ما.
58. همدانی، رضا (1423ق). مصباح الفقیه، بیروت: دارالفکر.
59. یار شاطر، احسان (1383). پوشاک در ایران‌زمین، تهران: امیرکبیر.
60. یعقوبی، احمد (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دارالصادر.
References

- The Qur’an.
1. ʿAllāmah al-Hillī, Hasan Ibn yousof. (1994). Mukhtalaf al-Shiʿah, mashhad: Majmaʿ al-buhōth al-Islamiyyah. (in Arabic)
2. ʿAllāmah al-Hillī, Hasan Ibn yousof . (1994). Muntahā al-Matlab, mashhad: Majmaʿ al-buhōth al-Islamiyyah. (in Arabic)
3. āmilī, M. (1991). Hidayah al-Ummah, Mashhad: Publishing Institution. (in Arabic)
4. āmilī, hor. (1993). Wasā’il al-Shīʿah, Qom: ‘Āl al-Bayt Institution. (in Arabic)
5. āmilī, M. (2002). Istiqsa’ al-‘Iʿtibār, Qom: ‘Āl al-Bayt Institution. (in Arabic)
6. Andilusi, Aboo hayyan. (2002). Bahr al-Muhit, Beirut: Dar al-Kutub al-ʿlmiyyah. (in Arabic)
7. ʿAyyashī, Mohamma Ibn Masood. (?). Tafsir al- ʿAyyashi, Tehran: Al-Maktabah al-Ilmiyyah al-Islamiyyah. (in Arabic)
8. Bahrānī, Yousof. (?). al-Hada’iq al-Nazirah, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
9. Bayhaqī, Aboobakr. (?). Al-Sunan al-Kubrā, Beirut: Dar al-fikr. (in Arabic)
10. Bayzāwī, Abdollah Ibn Mohammad. (1997). Anwār al-Tanzil wa Asrār al-Ta’wil, Beirut: Dar ‘ihyā’ al-Turāth al-Arabi. (in Arabic)
11. Bukhārī, Mohammad Ibn Ismaeil. (1981). Sahih al- Bukhāri, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
12. Fakhr al-Rāzi, Mohammad Ibn Omar. (1999). Tafsir al-Rāzi, Beirut, Dar Ihyā’ al-Turath al-Arabi. (in Arabic)
13. Farāhīdī, Khalil Ibn Ahmad. (1989). Al-ʿAyn, Qom: Hejrat. (in Arabic)
14. Fayyōmī, Ahmad-ibn Mohammad. (1414H). Misbāh al-Munīr, Qom: Dar al-Razi. (in Arabic)
15. Hamadāni, Reza. (2002). Misbāh al-Faqīh, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
16. Hilālī, Sulaym (1993). Kitāb Sulaym, Qom: Dalile Mā. (in Arabic)
17. Ibn ʿAbd al-Salām, ʿAbdolaziz. (1995). Tafsir, Beirut: Dar ibn Hazm. (in Arabic)
18. Ibn Hazm, Aboo Mohammad. (?). Al-Muhalla, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
19. Ibn Kasīr, Ismaeil Ibn amr. (1991). Tafsir al-Qur’an al-Azim, Beirut: Dar al-Maʿrifah. (in Arabic)
20. Ibn Manzōr, Abolfazl. (1993). Lisān al-Arab, Beirut: Aar al-Fikr. (in Arabic)
21. Ibn Tāwōs, Ali Ibn Moosa. (1996). Al-luhōf fi Qatla al-Tufōf, Qom: Anwar al-Hoda. (in Arabic)
22. Ibn Tāwōs, Ali-ibn Moosa. (1996). Mahaj al-Daʿawāt wa Manhaj al-ʿEbadāt. (in Arabic)
23. ----------------------------------. (1996). Misbāh al_za’ir, Qom: Āl al-Bayt Institution. (in Arabic)
24. Ibn Tayfōr, Ahmad Ibn Taher. (?). Balāqāt al_nisā’, Qom: Basirati Publication. (in Arabic)
25. Jazarī, Ibn Asir (1999). Al-Kamil fi al-Tārikh, Beirut: Dar ‘ihyā’ al-Turāth al-Arabi. (in Arabic)
26. Jazīrī, Abdolrahman. (1999). Al-Fiqh ʿalā al-Mazāhib al-‘Arbaʿah, Beirut: Dar al-Arqam ibn Abi Arqam. (in Arabic)
27. Kāshānī, Molla Fathollah. (1957). Manhaj al-Sadiqin, Tehrān: Ilmi BookSelling. (in Arabic)
28. Khoueī, Abolghasem. (2005). Mawsōʿah al-Imam al-Khouei, Qom: The Institution of Reviving Imam al-khouei’s Works. (in Arabic)
29. Kulaynī, Mohammad Ibn yaghoob. (1988). Al-Kāfī, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah. (in Arabic)
30. Majlisī, Mohammad Bagher. (1983). Bihār al-‘Anwār, Beirut: Al-Wafā’ Institution. (in Arabic)
31. ---------------------------------------. (1996). Lawāmeʿe Sāhebqarāni, Qom: Dar al-Tafsir. (in Arabic)
32. Makarem, Naser. (2000). Al-Amsal, Qom: Imam Ali School. (in Arabic)
33. Mufīd, Mohammad Ibn Mohammad. (?). Al-Jmal, Qom: Maktabah al-Dāwari. (in Arabic)
34. --------------------------------------------------. (1992). Al-‘Irshād, Qom: ‘Āl al-Bayt Institute. (in Arabic)
35. Muhaqqiq al-Hillī, Jafar Ibn hasan. (1985). Al-Muʿtabar fi Sharh al-Mukhtasar, Qom: Sayyed al-Shuhadā’. (in Arabic)
36. Muqātil ibn Sulaymān (1992). Tafsir, Beirut: Dar ‘Ihya’ Turath. (in Arabic)
37. Nawawī, Mohyi al-din. (?). Minhāj al-Sādiqin, Damascus: Dar al-Balkhi. (in Arabic)
38. Qeybi, Mehrasa. (2005) The History of Iranian Dressing, Tehran: Hirmand. (in Persian)
39. Qummī, Ali Ibn Ibrahim. (1967). Tafsir al-Qummi, Najaf: Matbaʿah al-najaf. (in Arabic)
40. Rāqib al-‘Isfahānī, Hossein Ibn Mohammad. (2006). Mufradāt ‘Alfāz al-Qur’an, Qom: Taliʿah al-Noor. (in Arabic)
41. Sadōq, Mohammad Ibn Ali. (1965). ʿIlal al-Sharā’iʿ, Najaf: Al-Haydariyyah Publication. (in Arabic)
42. --------------------------------------- (1983). Al-Khisāl, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
43. --------------------------------------- (1984). Man lā Yahzarhu al-Faqih, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
44. Sanʿānī, Abdolrazagh. (1990). Tafsir al-Qur’an, Riyaz: Maktabah al-Rushd. (in Arabic)
45. Sarakhsī, Shams al-din. (1985). Al-Mabsōt, Beirut: Dar al-Maʿrifah. (in Arabic)
46. Shahīd (i), Mohammad Ibn Maki. (1998). Zikrā al-Shiʿah, Qom: Setareh. (in Arabic)
47. Suyōtī, Jalal al-din. (?). Al-Durr al-Manthōr, Beirut: Dar al-Maʿrifah. (in Arabic)
48. Tabarī, Mohammad Ibn joreir. (1992). Dalā’il al-‘imāmah, Qom, Al-Beʿthah Institution. (in Arabic)
49. ---------------------------------------- (1994). Jāmiʿ al-Bayān ʿan Ta’wīl al-Qur’an, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
50. Tabatabaei, Seyed Ali. (1993). Riyāz al-Masā’il, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
51. Tabatabaei, Seyed Mohammad (?). Al-Mizān, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
52. Tabrasī, Ahmad-ibn Abitaleb. (1966). Al-‘Ihtijāj, Najaf: Dar al-Nuʿmān. (in Arabic)
53. Tabrasī, Fazl Ibn Hasan. (2000). Jawāmiʿ al-Jāmiʿ, Qom: Islamic Publication Institute. (in Arabic)
54. --------------------------------- (2000). Majmaʿ al-Bayān, Beirut: Al-Aʿlami. (in Arabic)
55. Turayhī, Fakhr al-din. (1995). Majmaʿ al-Bahrayn, Tehran: Murtazavi. (in Arabic)
56. Turkashwand, Amir Hossein. (?). Religious Hijab in the Age of the Prophet, ?;?. (in Persian)
57. Yaʿqōbī, Ahmad. (?). Tārīkh al- Yaʿqōbī, Beirut: Dār Sādir. (in Arabic)
58. Yār Shātir, ‘Ihsan. (2004). Dressing in Iran, Tehran: Amirkabir. (in Arabic)
59. Zanjānī, Seyed Moosa. (1998). The book of Marriage, Qom: Ra’y Pardāz. (in Persian)
60. Zubaydī, Waseti. (1993). Tāj al-ʿArōs, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)