بررسی فقهی تعارض اصل و ظاهر در مرافعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری، گروه حقوق، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

تعارض بین اصل و ظاهر از جمله مباحث اصولی است که مجادلات خاصی را در علم اصول شکل داده است. یکی از مهم‌ترین نمودهای چنین وضعیتی به جریان دادرسی و تحقق عدالت قضایی از رهگذر جریان اصل یا ظاهر است. در مواردی بین استناد به اصل یا ظاهر که هر کدام نتایج کاملاً متفاوتی را به‌دنبال می‌آورد، شاهد تحقق چنین تعارضی هستیم و این نگاه در بین فقهای امامیه و عامه به‌طور گسترده مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نیم‌نگاهی به ادبیات شکل‌گرفته در این زمینه بیانگر تقدم ظنون و ظواهر خاص بر اصل است، اما تمام سخن در مواردی است که یک ظاهر از پشتوانۀ متقن شرعی برخوردار نیست و در عین حال مستند به عرف (همچون ظاهر پرداخت نفقه در مورد زوجینی که در زیر یک سقف زندگی می‌کنند)، غلبه (همچون ظن حاصل از نتایج آزمایش DNA)، قرائن و امثال آن است؛ در چنین مواردی این سؤال مطرح است که آیا در دادرسی به اصل استناد شود یا به چنین ظاهری؟ یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که فقهای امامیه به تقدم اصل معتقدند، اما فقهای عامه با وجود اجماع بر اعتبار ظنون مطلق اختلاف گسترده‌ای را شکل داده‌اند که منشأ آن به تفاوت نگاه مجتهدان به قوت و ضعف ظواهر برمی‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Study of the Conflict between Fiction and Circumstantial Evidence in Litigations

نویسندگان [English]

  • Ehsan 'Avazpour 1
  • Mas'oud Ra'i 2
1 Ph.D Graduate, Department of Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Associate Professor, Department of Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
چکیده [English]

The conflict between fiction and circumstantial evidence is one of the principal issues that has shaped certain controversies in principles of jurisprudence. One of the most important manifestations of such a situation is the flow of proceedings and the realization of judicial justice through the flow of fiction or circumstantial evidence. In cases between citing the fiction or circumstantial evidence, each of which leads to completely different results, we see the realization of such a conflict, and this view has been widely discussed among Shi'a and Sunni jurists. A glance at the literature formed in this field shows the precedence of certain suspicions and circumstantial evidences over the fiction, but all the words are in cases where one circumstantial evidence does not have a solid religious support and at the same time is documented according to custom (such as the circumstantial evidence of paying alimony for a couple who live under a single roof), domination (such as suspicion of DNA test results), evidence, and the like. In such cases, the question has been raised as to whether one can refer to the fiction or to such circumstantial evidence in the trial? The findings of the study indicate that Shi'a jurists believe in the primacy of the fiction, but the Sunni jurists, despite the consensus on the validity of absolute suspicion, have formed a wide disagreement that its origin is due to the difference between the views of mujtahids on the strength and weakness of circumstantial evidences. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict of Fiction and Circumstantial Evidence
  • Imamiyyah Jurists
  • Sunni Jurists
  • Fair Judgment
  • Authority of Circumstantial Evidences

مراجع

  1. - قرآن کریم

    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایه الاصول، قم: مؤسسۀ آل‌بیت.
    2. آصف المحسنی، محمد (1414ق). الفقه و مسائل الطبیه، ج2، قم: بوستان کتاب.
    3. ابن‌براج، عبدالعزیز (1406ق). المهذب، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    4. ابن‌عابدین، محمد امین بن عمر (1412ق). رد المحتار علی در المختار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    5. ابن فرحون (1406ق). تبصره الاحکام فی اصول الاقضیه و مناهج الاحکام، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
    6. ابن‌قدامه، موفق‌الدین عبدالله بن احمد (1412ق). المغنی، تحقیق: عبدالله ترکی، چ اول، قاهره: دارالهجر.
    7. ابن‌قیم الجوزیه، شمس الدین محمد (بی‌تا). الطرق الحکیمیه فی سیاست الشرعیه، بیروت: دار احیاء العلوم.
    8. ابن‌مفلح، محمد بن محمد المقدسی (بی‌تا). الفروع، بیروت: عالم الکتب.
    9. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1410ق). لسان العرب، چ اول، بیروت: دار صادر.
    10. ابن‌نجیم، زین‌الدین بن ابراهیم (بی‌تا). بحر الرائق شرح کنز الدقائق، قاهره: دارالکتاب اسلامی.
    11. اسنوی، جمال الدین بن الحسن (بی‌تا). نهایه السول فی شرح منهاج الوصول، بیروت: دارالکتب علمیه.
    12. انصاری، شیخ مرتضی (1374ق). فرائد الاصول، همراه با حاشیۀ آقا رحمت‌الله، قم: انتشارات مصطفوی.
    13. باحسین، یعقوب (1417ق). قاعدۀ الیقین لایزول بالشک، بیروت: مکتب الرشد.
    14. باجی، سلیمان بن خلف (1983م). المنتقی شرح الموطأ، بیروت: دارالکتاب العربی.
    15. بحرانی، شیخ یوسف (1423ق). الدرر النجفیه، بیروت: شرکت دارالمصطفی.
    16. ----------(بی‌تا). حدائق الناظره، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    17. بعلی الحنبلی، محمد بن ابی الفتح (1401ق). المطلع علی ابواب المقنع، تحقیق: محمد بشیر الادلبی، بیروت: مکتبه الاسلامی.
    18. بورقعه، سفیان بن عمر (1428ق). النسب و تاثیر المستجدات العلمیه فی اثباته، چ اول، ریاض: دار کنوز.
    19. بهوتی، منصور بن یونس (1417ق). کشاف القناع، چ اول، تحقیق: مرکز دراسات و البحوث، مکه.
    20. پورارشد، نادر (1389). «نظریۀ ظاهر مطالعه در حقوق خارجی و ایران»، مجلۀ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش70؛ ص20.
    21. تنکابنی، میرزامحمد (1382). تأسیات در قواعد فقهی، دارالعلم بهبهانی.
    22. حامد عثمان، محمود (1423ق). قاموس المبین فی اصطلاحات الاصولیین، چ اول، ریاض: دارالزاحم.
    23. حرعاملی، محمدبن حسن (1403ق). وسائل الشیعه، بیروت: انتشارات دارالاحیاء التراث عربی.
    24. حصنی، تقی‌الدین ابی بکر بن محمد (1418ق). القواعد، تحقیق: الشعلان، چ اول، مکتبه الرشد.
    25. حلی، مقداد بن عبدالله سیوری (1403ق). نضد القواعد الفقهیه، تحقیق: سید عبدالله حسینی، چ اول، قم: انتشارات کتابخانۀ مرعشی نجفی.
    26. حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف (1418ق). مختلف الشیعه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    27. ---------- (1383). مختصر النافع، بغداد: منشورات مکتبه الاسلامیه.
    28. حصفکی، علاء‌الدین محمد بن علی بن محمد (1386ق). الدر المختار، چ دوم، مکه: مکتبه التجاریه.
    29. حطاب، محمد بن محمد (1398ق). مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل، چ دوم، بیروت: دارالفکر.
    30. حنفی، زین الدین بن ابراهیم (1424ق). الاشباه و النظائر، کراتشی، چ دوم، ادارۀ قرآن و علوم اسلامی.
    31. خرشی، محمد بن عبدالله (بی‌تا). شرح مختصر خلیل، بیروت: دارالفکر.
    32. رشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق). کتاب القضاء، قم: منشورات دارالقرآن کریم.
    33. زرکشی، محمد بن بهادر (1405ق). المنثور فی القواعد، وزارت الاوقاف الکویتیه.
    34. ---------- (1414ق). بحرالمحیط، دارالکتب.
    35. زرقا، شیخ احمد بن محمد (1403ق). شرح القواعد الفقهیه، دارالغرب الاسلامی.
    36. سلمی، عز بن عبدالسلام (1420ق). قواعد الاحکام فی مصالح الانام، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    37. سیوطی، جلال‌الدین (1411ق). الاشباه و النظائر، تحقیق: محمد المعتصم البغدادی، چ اول، بیروت: دارالکتاب العربی.
    38. سبکی، تقی‌الدین علی بن عبدالکافی (1416ق). الابهاج فی شرح المنهاج، بیروت: دارالکتب علمیه.
    39. سرخسی، محمد بن احمد (1418ق). اصول سرخسی، تحقیق: رفیع العجم، بیروت: دارالمعرفه.
    40. سماعی، محمد (1426ق). نظریه الاصل و الظاهر فی فقه اسلامی، بیروت: دارابن حزم.
    41. شربینی، محمد بن احمد الخطیب (بی‌تا). مغنی المحتاج الی معرفه الفاظ المنهاج، تحقیق: عادل عبدالموجود، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    42. شوکانی، محمد بن علی بن محمد (بی‌تا). فتح القدیر الجامع، بیروت: دارالفکر.
    43. شهید اول، محمدبن مکی العاملی (1406ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، تهران، مرکز بحوث الحج.
    44. ---------- (بی‌تا). القواعد و الفوائد، چ اول، قم: موسسه معارف اسلامی.
    45. شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین (1425ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چ سوم، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی.
    46. ---------- (1416ق). تمهیدالقواعد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    47. ---------- (1412ق). الروضه البهیه، چ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    48. شیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسین طوسی (1378). مبسوط فی فقه الامامیه، چ سوم، تهران: مکتبه المرتضوی.
    49. ---------- (1417ق). الخلاف فی الاحکام، قم: دفتر نشر اسلامی.
    50. ---------- (1390). النهایه، بیروت: دارالرشد.
    51. صدر، محمدباقر (1408ق). دروس علم الاصول، قم: دارالعلم.
    52. ---------- (1420). ماوراء الفقه، ج3، بیروت: دارالاضواء.
    53. طباطبایی، سید محمدبن علی (بی‌تا). المناهل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
    54. ---------- (1412ق). ریاض المسائل، بیروت: دارالهادی.
    55. عاملی، حسین بن عبدالصمد (بی‌تا). العقد الحسینی، چ اول، یزد: چاپخانۀ گلبهار.
    56. عطار، حسن بن محمد (بی‌تا). حاشیه العطار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    57. عدوی، علی الصعیدی (1412ق). حاشیه العدوی، تحقیق: یوسف الشیخ محمد البقاعی، بیروت: دارالفکر.
    58. عبدالرشید، محمد امین قاسم (1425ق). «البصمه الوارثیه و حجیتها»، مجله العدل، ش23. ص58.
    59. عز بن عبدالسلام (1414ق). قواعد الاحکام فی مصالح الانام، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
    60. فخرالمحققین، شیخ ابی طالب (1378). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، قم: موسسه نشر اسلامی.
    61. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1407ق). قاموس المحیط، چ دوم، بیروت: مؤسسۀ رسالت.
    62. قرافی، احمد بن ادریس (1418ق). الفروق، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    63. کاسانی، علاء‌الدین (1419ق). بدائع الصنائع، تحقیق: محمد عدنان درویش، چ دوم، بیروت: تراث العربی.
    64. کاشف‌الغطاء، محمدحسین (1359ق). تحریر المجله، نجف اشرف: مکتبه المرتضویه.
    65. کاظمی خراسانی، محمدعلی (1406ق). فوائدالاصول(تقریرات میرزای نائینی)، ج3، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    66. کلینی رازی، ابی جعفر (1367). الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، دارالکتب اسلامی.
    67. کیلانه، گویلی (1387). طرق اثبات نسب در فقه شافعی و حقوق مدنی ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
    68. مرداوی، علاء‌الدین (1374ق). الانصاف، چ اول، قاهره: مکتب ابن تیمیه.
    69. مروارید، علی‌اصغر (1410ق). سلسله الینابیع الفقهیه، بیروت: موسسه فقه الشیعه، چ اول.
    70. محقق ثانی، علی بن حسین الکرکی (1411ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
    71. ---------- (1409ق). رسائل محقق کرکی، قم: مکتب آیت‌الله مرعشی.
    72. مسلم، ابوالحسین ابن الحجاج (بی‌تا). صحیح مسلم، بیروت: دار احیاء تراث عربی.
    73. مظفر، محمدرضا (1403ق). اصول فقه، بیروت: دارالنعمان.
    74. محقق داماد، سید مصطفی (1388). مباحثی از اصول فقه، چ پنجم، قم: انتشارات مرکز نشر اسلامی.
    75. معاونت آموزشی قوۀ قضائیه (1388). مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی، چ اول، تهران: جنگل.
    76. مقدس اردبیلی، احمد (1416ق). مجمع الفائده و البرهان، قم: جامعۀ مدرسین.
    77. مقدسی، عبدالرحمن بن محمد (1414ق). شرح الکبیر، تحقیق: عبدالله ترکی، چ اول، دارالهجر.
    78. مغنیه، محمدجواد (1421ق). الفقه علی مذاهب الخمسه، بیروت: دار التیار الجدید.
    79. میرزای قمی، ابی القاسم القمی (بی‌تا). جامع الشتات، تهران: شرکت الرضوان.
    80. ---------- (1303ق). قوانین، چاپ سنگی.
    81. نجفی، محمدحسن (1366). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ دوم، تهران: انتشارات مکتبه الاسلامی.
    82. نراقی، احمد بن محمد مهدی (1417ق). عوائدالایام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    83. نسفی، نجم‌الدین (1406ق). طلبه الطلبه فی الاصطلاحات الفقهیه، تحقیق: خلیل المیس، چ اول، بیروت: دارالقلم.
    84. نووی، یحیی بن شرف (1405ق). روضه الطالبین، چ دوم، بیروت: مکتبه الاسلامی.
    85. هیتمی، احمد بن محمد (بی‌تا). تحفه المحتاج فی شرح المنهاج، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

     

    Refrences

    - The Holy Quran

    1. Abdul Rashid, Muhammad Amin Qasim (2004). “Al-Basma Al-Warehiyyah and its Authorities”, Journal of Justice, Vol 20. (in Arabic)
    2. Adavi, Ali Al-Saidi (1991). Al-Adavi margin, research: Yusuf Sheikh Muhammad Al-Baqa'i, Beirut, Dar al-Fikr. (in Arabic)
    3. Akhund Khorasani, Mohammad Kazem (1988). Kefaya al-Osul, Qom, Al-Bayt Institute. (in Arabic)
    4. Ameli, Hussein Ibn Abdul Samad (unpublished). Al-Aqd Al-Husseini, Yazd, Golbahar Printing House, first edition. (in Arabic)
    5. Ansari, Sheikh Morteza (1954). Faraid al-Osul, with the margin of Agha Rahmatullah, Qom, Mostafavi Publications. (in Arabic)
    6. Asef Al-Mohseni, Muhammad, (1993). Jurisprudence and Medical Issues, Vol. 2, Qom: Book Garden. (in Arabic)
    7. Asnawi, Jamal al-Din ibn al-Hassan (unpublished). The End of the Spirit in the Explanation of the Acquisition Curriculum, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
    8. Attar, Hassan Ibn Muhammad (unpublished). Al-Attar, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
    9. Az ibn Abd al-Salam (1993). Rules of rulings in the interests of the people, Cairo, Al-Azhariyah General School. (in Arabic)
    10. Ba'ali al-Hanbali, Muhammad ibn Abi al-Fatah (1981). study on the chapters of Muqna, research: Muhammad Bashir al-Adlibi, Beirut: Islamic School. (in Arabic)
    11. Bahouti, Mansour Ibn Yunus (1996). Kashaf al-Qana ', Research: Center for Studies and Research, Mecca: first edition. (in Arabic)
    12. Bahrani, Sheikh Yusuf (2002). Al-Darr Al-Najafiya, Beirut: Dar Al-Mustafa Company. (in Arabic)
    13. ----------------------------- (Bi Ta). Hadayek Al-Nazareh, Qom, Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
    14. Bahosein, Ya'qub (1996). The Rule of Certainty Layzol Balshak, School of Rushd. (in Arabic)
    15. Baji, Suleiman bin Khalaf (1983). Al-Muntaqi Sharh Al-Mutwa, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
    16. Burgha, Sufyan Ibn Umar (2007). Genealogy and the effect of scientific evidence in proof, Riyadh, Dar Kunuz, first edition (in Arabic)
    17. Fakhr al-Muhaqiqin, Sheikh Abi Talib (1958). Explaining the benefits in explaining the problems of the rules, Qom. (in Arabic)
    18. Firoozabadi, Mohammad Ibn Ya'qub (1986). Dictionary of the Environment, Beirut: Resalat Institute, second edition. (in Arabic)
    19. Hali (Allama Hali). Hassan Ibn Yusuf (1963). Mukhtasar al-Nafi ', ​​Baghdad: Publications of the Islamic School. (in Arabic)
    20. ------------------------------------------ (1997). various Shiites, Qom: Islamic Propaganda Office Publications. (in Arabic)
    21. Hali, Miqdad bin Abdullah Sivari (1982). Contradiction of the rules of jurisprudence, research: Seyyed Abdullah Hosseini, Qom: Marashi Najafi Library Publications, first edition. (in Arabic)
    22. Hamed Othman, Mahmoud (2002). Al-Mubin Dictionary in the Terms of the Usuli, Riyadh: Dar al-Zahim, first edition. (in Arabic)
    23. Hanafi, Zayn al-Din ibn Ibrahim (2003). Al-Ashbah wa Al-Nazair, Karatashi, Department of Quran and Islamic Sciences, second edition. (in Arabic)
    24. Har'amli, Muhammad ibn Hassan (1982). Shiite means, Beirut: Publications of the House of Arab Heritage. (in Arabic)
    25. Hasafaki, Ala al-Din Muhammad ibn Ali ibn Muhammad (1966). Al-Dar Al-Mukhtar, Mecca: Maktab al-Tajariyya, second edition. (in Arabic)
    26. Hassani, Taqi al-Din Abi Bakr ibn Muhammad (1997). Al-Qawa'd, research: Al-Sha'lan, Maktab al-Rashad, first edition. (in Arabic)
    27. Hatab, Muhammad ibn Muhammad (1978). Mawaheb al-Jalil in the brief description of Khalil, Beirut: Dar al-Fikr, second edition. (in Arabic)
    28. Hitami, Ahmad Ibn Muhammad (unpublished). The Gift of the Needy in the Explanation of the Curriculum, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    29. Ibn Abedin, Muhammad Amin Ibn Umar (1991). Rejection of Al-Muhtar Ali in Al-Mukhtar, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiyah. (in Arabic)
    30. Ibn Braj, Abdul Aziz (1985). Al-Madhab, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
    31. Ibn Farhun, (1985). Commentary on the rules in the principles of jurisprudence and the methods of the rules, Cairo, Al-Azhariyah's general school. (in Arabic)
    32. Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram (1986). Language of the Arabs, Beirut: Dar Sader, first edition. (in Arabic)
    33. Ibn Mufleh, Muhammad ibn Muhammad al-Maqdisi (unpublished). Al-Furu ', Beirut: scholar of books. (in Arabic)
    34. Ibn Najim, Zayn al-Din ibn Ibrahim, (unpublished). Bahr al-Raiq Sharh Kanz al-Daqaiq, Cairo: Islamic Library. (in Arabic)
    35. Ibn Qadameh, Mowaffaq al-Din Abdullah bin Ahmad (1991). Al-Mughni, research: Abdullah Turki, Cairo: Dar al-Hijr, first edition. (in Arabic)
    36. Ibn Qayyim al-Jawziyyah, Shams al-Din Muhammad (unpublished). The Wise Ways in the Politics of Sharia, Beirut: House of the Revival of Sciences. (in Arabic)
    37. Judiciary Deputy for Education (2009 ). Collection of Jurisprudential Advisory Theories in Legal Affairs, Tehran: Jangal Publications, First Edition. (in Persian)
    38. Kasani, Ala 'al-Din (1998). Bada'i al-Sana'i, research: Muhammad Adnan Darwish, Beirut, Arab Heritage, second edition. (in Arabic)
    39. Kashif al-Ghatta', Muhammad Hussein (1940). Tahrir al-Majla, Najaf Ashraf:Mortazavi Library. (in Arabic)
    40. Kazemi Khorasani, Mohammad Ali (1985). Fawad al-Asul (lectures by Mirza Naini). 3, Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
    41. Kharshi, Muhammad ibn Abdullah (unpublished). brief description of Khalil, Beirut, Dar al-Fikr. (in Arabic)
    42. Kilaneh, Guili (2008). Methods of Proving Descent in Shafi'i Jurisprudence and Civil Law of Iran,Sc. Thesis, University of Tehran. (in Persian)
    43. Klini Razi, Abi Jafar (1948). Al-Kafi, research by Ali Akbar Ghaffari, Islamic Library. (in Arabic)
    44. Mardawi, Aladdin (1954). Al-Ansaf, Cairo, Ibn Taymiyyah School, first edition. (in Arabic)
    45. Mirza Qomi, Abi Al-Qasim Al-Qomi (1987). Laws, Lithography. (in Arabic)
    46. ----------------------------------------- (unpublished). Jame Al-Shattat, Tehran: Al-Razwan Company. (in Arabic)
    47. Mohaghegh Damad, Seyed Mostafa (2009). Discussions of the Principles of Jurisprudence, Islamic Publishing Center Publications, Fifth Edition. (in Persian)
    48. Mohaqeq Thani, Ali ibn Husayn al-Karki (1988). Rasael Mohaghegh Karki, Qom: Ayatollah Marashi School. (in Arabic)
    49. ------------------------------------------------- (1990). Jame 'al-Maqassid fi Sharh al-Qawa'd, Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
    50. Moqaddasi, Abd al-Rahman ibn Muhammad (1993). Sharh al-Kabir, research: Abdullah Turki, Dar al-Hijr, first edition. (in Arabic)
    51. Morvarid, Ali Asghar (1989). Al-Yanabi Al-Fiqhiyah Series, Beirut: Institute of Shiite Fiqh, First Edition. (in Arabic)
    52. Mughniyeh, Mohammad Jawad (2000). Jurisprudence on the five religions, Beirut: Dar al-Tayyar al-Jadid. (in Arabic)
    53. Muslim, Abu al-Hussein Ibn al-Hajjaj (unpublished). Sahih Muslim, Beirut: Center for the Revival of Arab Heritage. (in Arabic)
    54. Muzaffar, Mohammad Reza (1982). Principles of Jurisprudence, Beirut: Dar al-Nu'man. 76. Moqaddas Ardabili, Ahmad (1995). Al-Faida and Al-Burhan Association, Qom, Teachers Association. (in Arabic)
    55. Najafi, Mohammad Hassan (1947). Jawahar al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam, Tehran: Maktab al-Islami Publications, second edition. (in Arabic)
    56. Naraqi, Ahmad ibn Muhammad Mahdi (1996). Awad al-Ayyam, Qom: Islamic Media School. (in Arabic)
    57. Nasafi, Najmuddin (1985). Students in jurisprudential terms, research: Khalil Al-Mays, Beirut: Dar al-Qalam, first edition. (in Arabic)
    58. Novi, Yahya bin Sharaf (1984). Rawdah al-Talibin, Beirut: Islamic School, second edition. (in Arabic)
    59. Pourarshad, Nader (2010). “Theory of AppearanceStudy in Foreign and Iranian Law”, Journal of Comparative Law Research, No. 70. (in Persian)
    60. Qarafi, Ahmad Ibn Idris (1997). Al-Farooq, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya, first edition. (in Arabic)
    61. Rashti, Mirza Habibullah (1981). Kitab al-Qada, Qom: Dar al-Quran Karim Publications. (in Arabic)
    62. Sabki, Taqi al-Din Ali ibn Abd al-Kafi (1995). Al-Abhaj Fi Sharh Al-Minhaj, Beirut: Dar al-Kitab al-Aliyah. (in Arabic)
    63. Sadr, Mohammad Baqir, (1999). Mawara al-Fiqh, Vol. 3, Beirut: Dar al-Azwa. (in Arabic)
    64. ------------------------------- (1987). Lessons in the Science of Principles, Qom: Dar al-Alam Publications. (in Arabic)
    65. Salmi, Izz ibn Abd al-Salam (1999). Rules of rulings in the interests of the people, Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya, first edition. (in Arabic)
    66. Samaei, Muhammad (2005). Theory of Origin and Appearance in Islamic Jurisprudence, Beirut, Daraban Hazm. (in Arabic)
    67. Sarkhsi, Muhammad ibn Ahmad (1997). Sarkhsi principles, research: Rafi Al-Ajam, Beirut: Dar al-Ma'rifah. (in Arabic)
    68. Shahid al-Awal, Muhammad ibn Maki al-Ameli (unpublished). Rules and Benefits, Qom: first edition. (in Arabic)
    69. Shahid Thani, Hassan Ibn Zayn al-Din (1991). Al-Rawdha Al-Bahiya, Qom: Islamic Propaganda Office, first edition. (in Arabic)
    70. ----------------------------------------------------- (1995). Preparation of rules, Qom: Islamic Media School. (in Arabic)
    71. ---------------------------------------------- (2004). Masalak al-Afham al-Tanqih Sharia al-Islam, Institute of Islamic Studies, Qom: third edition. (in Arabic)
    72. Shahid al-Awal, Muhammad ibn Maki al-Ameli (1985). Al-Lama'a al-Damashqiyya fi Fiqh al-Imamiya, Tehran, Hajj Center. (in Arabic)
    73. Sharbini, Muhammad ibn Ahmad al-Khatib (unpublished). Mughni al-Muhtaj to know the words of the curriculum, research: Adel Abd al-Mujud, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
    74. Sheikh Tusi, Abi Ja'far Muhammad ibn Hussein Tusi (1958). Extensive in Imami jurisprudence, Tehran: Mortazavi School, third edition. (in Arabic)
    75. ------------------------------------------ (1970). Alnahaie, Beirut. (in Arabic)
    76. -------------------------------------- (1996). Al-Khalaf Fi Al-Ahkam, Qom: Islamic Publishing Office. (in Arabic)
    77. Shokani, Muhammad ibn Ali ibn Muhammad (unpublished). Fath al-Qadir al-Jami ', Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
    78. Siouti, Jalal al-Din (1990). Al-Ashbah wa Al-Nazair, research: Muhammad al-Mu'tasim al-Baghdadi, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi, first edition. (in Arabic)
    79. Tabatabai, Sayyid Muhammad ibn Ali (1991). Riyadh Al-Masa'il, Beirut, Dar al-Hadi. (in Arabic)
    80. ---------------------------------------------------- (unpublished). Al-Manahil, Qom: Al-Bayt Institute. (in Arabic)
    81. Tonekaboni, Mirza Mohamm1997ad (2003). facilities in jurisprudential rules, Behbahani Academy of Sciences. (in Persian)
    82. Zarkashi, Muhammad ibn Bahadur (1984). Al-Manthur Fi Al-Qawa'id, Ministry of Endowments of Kuwait. (in Arabic)
    83. Zarkashi, Muhammad ibn Bahadur (1993). Bahr al-Muhit, Dar al-Kitab. (in Arabic)
    84. Zarqa, Sheikh Ahmad bin Muhammad (1982). Explanation of the rules of jurisprudence, Dar al-Gharb al-Islami. (in Arabic)
مجله علمی
دوره 17، شماره 4
دی 1400
صفحه 1283-1317

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 17 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار