صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
پژوهشهای فقهی
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 14 (1397)
دوره دوره 13 (1396)
دوره دوره 12 (1395)
شماره شماره 4
زمستان 1395، صفحه 663-877
شماره شماره 3
پاییز 1395، صفحه 447-662
شماره شماره 2
تابستان 1395، صفحه 229-255
شماره شماره 1
بهار 1395، صفحه 1-228
دوره دوره 11 (1394)
دوره دوره 10 (1393)
دوره دوره 9 (1392)
دوره دوره 8 (1391)
دوره دوره 7 (1390)
دوره دوره 6 (1389)
دوره دوره 5 (1385)
دوره دوره 2 (1385)
دوره دوره 1 (1384)
طاهری, حبیب الله, حکیم, محمد. (1395). واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه. پژوهشهای فقهی, 12(2), 313-342. doi: 10.22059/jorr.2016.58987
حبیب الله طاهری; محمد حکیم. "واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه". پژوهشهای فقهی, 12, 2, 1395, 313-342. doi: 10.22059/jorr.2016.58987
طاهری, حبیب الله, حکیم, محمد. (1395). 'واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه', پژوهشهای فقهی, 12(2), pp. 313-342. doi: 10.22059/jorr.2016.58987
طاهری, حبیب الله, حکیم, محمد. واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه. پژوهشهای فقهی, 1395; 12(2): 313-342. doi: 10.22059/jorr.2016.58987

واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه

مقاله 4، دوره 12، شماره 2، تابستان 1395، صفحه 313-342  XML اصل مقاله (398 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2016.58987
نویسندگان
حبیب الله طاهری1؛ محمد حکیم 2
1دانشیار دانشکدۀ الهیات، پردیس فارابی دانشگاه تهران
2کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران
چکیده
گستردگی و تأثیر فراوان دیدگاه کارشناسیِ اهل خبره در ابواب متعدد فقهی و به‌ویژه تأمل در تأثیر روزافزونِ سرعت تخصصی شدنِ علوم و فنون در استنباط فقهی و حقوقی، نشان‌دهندۀ اهمیت نظریۀ کارشناسی است. در مصادر فقهی و اصولی امامیه، حجیت شرعیِ نظر اهل خبره، بر مبنای سیرۀ عقلاییّۀ مورد امضای شارع استوار است و گزاره‌های متعددی مانند: خبرویت محضه؛ حکم عقل؛ حصول اطمینان و در نتیجه، الغای احتمال خلاف و همچنین الغای خصوصیت و کشف اعتبار کلی؛ به‌عنوان مناط و ملاکِ عُقلا در جریان این سیره مطرح شده‌اند. در مقالۀ حاضر، با تبیین و بررسی مناطات مطرح‌شده، الغای احتمال خلاف و حصول وثوق و اطمینان نفس را به‌عنوان ملاک اصلی سیره، پذیرفته‌ایم و پس از واکاویِ شرایطی همچون عدالت و تعدد؛ تحصیل وثوق؛ استنباط و استنتاج از مقدمات حدسیه؛ اعلمیت؛ حیات و ... به‌عنوان شرط اعتبار نظر اهل خبره، مناط فوق را تنها ملاکِ دخیل در اعتبار نظریۀ کارشناسی می‌دانیم. بر این اساس، با تبیینِ ملاک سیرۀ عُقلا در عمل به نظریة کارشناسی و بیان تفاوت بین شهادت و نظریۀ کارشناسی، حصول وثوق و اطمینان (به‌استثنای مواردِ خارج‌ شده با دلیلِ خاص) به‌عنوانِ تنها شرط اعتبار پذیرفته می‌شود.
کلیدواژه‌ها
اهل خبره؛ سیرۀ عقلا؛ شهادت (بیّنه)؛ نظریۀ کارشناسی؛ وثوق و اطمینان
عنوان مقاله [English]
The study of criterion in accepting the view of the expert in Imamate jurisprudence
نویسندگان [English]
Habibollah Taheri1؛ mohammad hakim2
1Associate professor of Tehran university
2M.A in jurisprudence and principals of the Islamic Law, the university of Tehran
چکیده [English]
Expanding and much influence of expert viewpointof specialists in different directions of jurisprudence and especially thinking in increasingthe influence of specialization speed of sciences and skills in jurisprudential and legal inference are representative of importance of expert view. In the jurisprudential and essential authorities of Imamate; the legal reason of viewpoint of expert is firm on the basis of reasonable nature of confirming legislator. Different matters such as mere expertise; reason order;confidence and cancellation of violation possibility and also cancellation of quality and discovery of general validity have been expressed as criterion and standard of the wise in the course of this conduct. The present essay through the study and expression of mentioned criteria has accepted the cancellation of error possibility and validity acquisition and self-confidence as the principal criterion of nature. And after researching some conditions like justice and plurality; validity acquisition; inference and deduction from preliminaries of guess; most learned and life and… as the condition of validity of expert view, the criterion selected is regarded in authenticity of expert viewpoint. On this basis; by expressing the reasonable nature and essential difference of witness and expert view, validity acquisition and confidence - with the exception of cases mentioned with special reason - is introduced as the mere condition of validity.
 
کلیدواژه‌ها [English]
Experts, expert view, reasonable nature, validity and confidence, witness
مراجع
  1. آشتیانی، محمد حسن (1403). بحرالفوائد فی شرح الفرائد، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
  2. آملی، هاشم (1395). مجمع الأفکار و مطرح الأنظار، مقرّر: محمد علی اسماعیل‌پور، قم: چاپخانۀ علمیه.
  3. اصفهانی، سید ابوالحسن (1422). وسیله الوصول الی حقائق الاصول، مقرّر: حسن سیادتی سبزواری، قم: مؤسسۀ انتشارات اسلامی (جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم).
  4. امام خمینی، سید روح‌الله (1383). تهذیب الاصول، مقرّر: جعفر سبحانی، قم: اسماعیلیان.
  5. ------------------- (1385). الرسائل، قم: اسماعیلیان.
  6. ------------------ (1420). معتمد الاُصول، مقرّر: محمد فاضل لنکرانی، تهران: مؤسّسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  7. انصاری، مرتضی (1404). رساله فی الاجتهاد و التقلید، قم: کتابفروشی مفید.
  8. ------------ (1416). فرائد الاصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  9. بجنوردی، سید حسن (بی‌تا). منتهی الاصول، قم: کتابفروشی بصیرتی.
  10. تحسین، بدری (1428). معجم مفردات اصول الفقه المقارن، تهران: المشرق للثقافه و النشر.
  11. تبریزی، غلامحسین (بی‌تا). اصول مهذّبه (خلاصه الاصول)، مشهد: چاپخانۀ طوس.
  12. تبریزی، موسی (1369). اوثق الوسائل فی شرح الرسائل، قم: کتبی نجفی.
  13. جزایری مروّج، سید محمد جعفر (1415). منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه، قم: دارالکتاب جزایری.
  14. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1390). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
  15. حائری اصفهانی، محمد حسین (1404). الفصول الغرویه فی اصول الفقهیه، قم: دارالاحیاء العلوم الاسلامی.
  16. حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409). وسائل الشیعه، قم: مؤسّسۀ آل‌البیت (ع).
  17. حسینی حائری، سید کاظم (1429). مقالۀ: طُرُقُ ثبوتِ الاجتهاد والأعلمیه، مجلۀ فقه اهل‌البیت (ع)، سال سیزدهم، شمارۀ 52: 13 - 34.
  18. حکیم طباطبایی، سید محسن (1408). حقائق الاصول، قم: کتابفروشی بصیرتی.
  19. حکیم طباطبایی، سید محمد سعید (1428). الکافی فی اصول الفقه، بیروت: دارالاهلال.
  20. حکیم، محمد تقی (1418). الاصول العامّه للفقه المقارن، قم: المجمع العالمی لاهل البیت.
  21. حیدری، سید علی‌نقی (1412). اصول الاستنباط، قم: شورای مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
  22. خراسانی، محمد کاظم (1409). کفایه الاصول، قم: مؤسّسۀ آل‌البیت (ع).
  23. خمینی، سید مصطفی (1418). تحریرات فی الاصول، قم: مؤسّسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  24. خویی، سید ابوالقاسم (1419). دراسات فی علم الاصول، مقرّر: سید علی هاشمی شاهرودی، قم: مؤسّسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی.
  25. ---------------- (1417الف). مصباح الاصول، مقرّر: محمد سرور واعظ حسینی بهسودی، قم: کتابفروشی داوری.
  26. -------------- (1417ب).  الهدایه فی الاصول، مقرّر: حسن صافی اصفهانی، قم: مؤسسۀ صاحب‌الامرر (عج).
  27. دهخدا، علی اکبر (1339). لغت‌نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  28. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمود (1412). مفردات الفاظ القرآن، بیروت/ دمشق: دارالعلم/ الدارالشامیه.
  29. روحانی، سید محمد (1413). منتقی الاصول، مقرّر: سید عبدالصاحب حکیم، قم: چاپخانۀ امیر.
  30. شیرازی، میرزا محمد حسن (1409). تقریرات آیت‌الله المجدّد الشیرازی، مقرّر: علی روزدری، قم: مؤسّسۀ آل‌البیت (ع).
  31. صدر، سید محمد باقر (1405). دروس فی علم الاصول، بیروت: دارالمنتظر.
  32. ---------------- (1408). مباحث الاصول، مقرّر: سید کاظم حائری، قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
  33. ---------------- (1417). بحوث فی علم الاصول، مقرّر: سید محمود هاشمی شاهرودی، قم: مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی.
  34. طوسی، ابوجعفر محمد‌بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  35. عراقی، ضیاءالدین (1417). نهایه الأفکار، مقرّر: محمد تقی بروجردی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  36. عسکری، ابوهلال حسن‌بن عبدالله (1363). الفروق اللغویه، مشهد: آستان قدس رضوی.
  37. غروی اصفهانی، محمد حسین (1374). نهایه الدرایه، قم: انتشارات سیدالشهدا (ع).
  38. کاشانی، علی فریده‌الاسلام (1368). مجمع الفرائد، قم: چاپخانۀ امیر.
  39. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410). کتاب العین، قم: هجرت.
  40. فیروزآبادی حسینی، سید مرتضی (1400). عنایه الاصول فی شرح کفایه الاصول، قم: انتشارات فیروزآبادی.
  41. قمی، میرزا ابوالقاسم (1378). قوانین الاصول، تهران: کتابفروشی علمیۀ اسلامیه.
  42. کلینی، ابوجعفر محمد‌بن یعقوب (1407). الکافی، مصحّح: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  43. لنگرودی حسینی، سید مرتضی (1380). الرسائل الثلاث، قم: چاپخانۀ اسلام.
  44. مجاهد طباطبایی، سید محمد (1296). مفاتیح الاصول، قم: مؤسّسۀ آل‌البیت (ع).
  45. مشکینی اردبیلی، ابوالحسن (1413)، حواشی المشکینی علی کفایه الاصول، قم: انتشارات لقمان.
  46. مظفر، محمد رضا (بی‌تا). اصول الفقه، قم: اسماعیلیان.
  47. مکارم شیرازی، ناصر (1425). انوار الفقاهه (کتاب البیع)، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب.
  48. منتظری، حسینعلی (1409). مبانی فقهی حکومت اسلامی، مترجم: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم: مؤسسۀ کیهان.
  49. نایینی، میرزا محمد حسین (1368). أجود التقریرات، مقرّر: سید ابوالقاسم خویی، قم: مصطفوی.
  50. --------------------- (1417). فوائد الاصول، مقرّر: محمد علی کاظمی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  51. نجفی اصفهانی، محمد رضا (1413). وقایه الأذهان، قم: مؤسّسۀ آل‌البیت (ع).
  52. واسطی زبیدی، محبّ‌الدین (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر.
  53. همدانی، رضا (1377). الفوائد الرضویه علی الفرائد المرتضویه، تهران: کتابفروشی جعفری تبریزی.

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 800
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 545