بررسی تطبیقی مجازات ازالۀ بکارت در فقه امامیه و حقوق کیفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه و دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی.

2 استادیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

چکیده

مجازات ازالۀ بکارت بر حسب جنسیت فاعل جرم، رضایت دوشیزه و کیفیت رفتار مرتکب (آمیزش یا غیرآمیزش) متغیر است؛ در موارد ازالۀ بکارت از طریق زنا، علاوه بر حد، اجرای تعزیر جایز نیست و در این مورد اگر ازالۀ بکارت با اکراه باشد، ضمان مهرالمثل معادل دیۀ ازالۀ بکارت تلقی نمی‌شود؛ بر خلاف موردی که ازالۀ بکارت با اکراه در مورد غیرمجامعت محقق می‌شود که در این حالت مهرالمثل، دیۀ ازالۀ بکارت و ملحق به قواعد حاکم بر دیات است، اما ازالۀ بکارت در موارد غیرآمیزش بنا به نظر مشهور فقهای امامیه، از مصادیق موضوع تعزیر منصوص شرعی است؛ به‌علاوه یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این قسم از ازالۀ بکارت در مقایسه با سایر جرایم جنسی، برخورداری بزه‌دیده از حق قصاص است که این حق در صورتی اعمال می‌شود که دختر بکر بدون رضایت دوشیزه به ازالۀ بکارت وی مبادرت کند. ضمن آنکه ازالۀ بکارت در موارد غیرمقاربت مشمول «حدود غیرمذکور» موضوع مادۀ 220 قانون مجازات اسلامی یا «تعزیر منصوص شرعی» موضوع تبصرۀ دوم مادۀ 115 همین قانون نیست. گذشته از این ازالۀ بکارت در موارد غیرنزدیکی به تبع کیفیت رفتار ارتکابی شاید مشمول بعضی از مقررات قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of penalties for defloration in the Imamiyya Jurisprudence and Criminal Law

نویسندگان [English]

  • kamran mahmoudiyan 1
  • hasan pourbafrani 2
  • ali yousezadeh 3
1 PhD student of criminal law and criminology
2 Assistant Professor, Department of Law at the University of Isfahan
3 Assistant Professor of Islamic Azad University of Esfahan (khorasgan)
چکیده [English]

The penalty for defloration may differ based on the gender of the crime subject, consent of the girl, and the behavior of the perpetrator (intercourse or non-intercourse). In cases defloration through adultery, in addition to the extent, execution of ta'zir is not permitted, and in this case if the defloration is performed with grudge, the liability for Mehr-ol-masal is not considered equivalent to redress for defloration; this is contrary to the case of grudge defloration through non-intercourse where the Mehr-ol-masal is the same as the redress for defloration and is incorporated in the rules governing the redress. Defloration in cases of non-intercourse, according to the reputed Imamiya jurists, is an example of authorized legal ta'zir; in addition, a unique feature of this kind of defloration compared to other sexual offences, is the victim’s right to retribution. This right is exercised in the event that the virgin female, without the consent of the maiden, attempts to deflower her. While, defloration in cases of non-intercourse is not subject to «Hadd» of Article 220 of the Islamic Penal Code or «authorized legal ta'zir» subject to the clause 2 of Article 115 of the same law. Furthermore, defloration in cases of non-intercourse, based on the committed behavioral quality can be subject to certain provisions of the Islamic Penal Code in the ta'zir section.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Defloration
  • penalty
  • ta'zir

مراجع

  1. ابن‌ادریس، محمدبن منصوربن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی التحریر الفتاوی، جلد سوم، قم دفتر انتشارت اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  2. بازگیر، یدالله (1386). قصاص عضو و دیۀ اعضا، چاپ دوم، تهران: انتشارات جنگل.
  3. برغانی محمدتقی بن محمد [شهید ثالث] (1382). دیات، چاپ اول، قزوین، انتشارات حدیث امروز.
  4. بهجت، محمدتقی (1426 ق). جامع المسائل، جلد پنجم، قم، چاپ دوم،  دفتر معظم‌ٌله.
  5. تبریزی، میرزا جواد‌بن علی (1417 ق). اسس الحدود و تعزیرات، قم، چاپ اول، دارالصدیقه الشهیده سلام الله علیها.
  6. الجبعی العاملی، زین‌الدین‌بن علی [شهید ثانی] (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیّه، جلد دهم، چاپ اول، کتابفروشی داوری.
  7.  حلی اسدی، جمال‌الدین احمدبن شمس الدین محمدبن فهد [ابن فهد حلی]( 1407 ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، جلد پنجم، قم، چاپ اول، دفتر انتشارت اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  8. حلی، شمس‌الدین محمدبن شجاع القطّان (1424 ق). معالم الدین فی فقه آل یاسین، جلد دوم، قم، چاپ اول، مؤسسۀ امام صادق علیه السلام.
  9. حلّى، یحیى‌بن سعید (1394 ق). نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، ، قم، چاپ اول،منشورات رضى.
  10. حمزه، محمد بن على( 1408 ق). الوسیله إلى نیل الفضیله، قم، چاپ اول، انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى (ره).
  11. خویی، سید ابوالقاسم( 1422ق) . مبانی تکمله المنهاج، جلد دوم، قم، چاپ اول، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
  12.  دهخدا، علی‌اکبر (1337). لغت‌نامه، جلد یازدهم، تهران، چاپخانۀ مؤسسۀ انتشارات چاپ دانشگاه تهران.
  13.  دیلمى، سلاّر، حمزة‌بن عبدالعزیز (1404 ق). المراسم العلویه و الأحکام النبویه، قم، چاپ اول، منشورات الحرمین.
  14. روحانی، سید محمدصادق (1412 ق). فقه الصادق، جلد 26، قم، دارالکتاب، مؤسسۀ امام صادق علیه السلام.
  15.  الروحانی، محمدصادق (1433ق). استفتاء در خصوص سؤالات مطروحه در باب ازالۀ بکارت توسط نگارنده، به شمارۀ 60775. مورخ 1/4/1391 و 12/6/1391 و 15/6/1391.
  16.  زنجانى، سید موسى شبیرى (1419 ق). کتاب نکاح (زنجانى)، جلد 21، قم، چاپ اول، مؤسسۀ پژوهشى رأى‌پرداز. .
  17. سبحانی، جعفر (1388). تلخیص جامع کلیات فی علم الرجال، تدوین، محمد محسنی، قم، نشر حقوق اسلامی.
  18. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام، جلد 29، قم، چاپ چهارم، مؤسسة المنار، دفتر حضرت آیت‌الله سبزواری.
  19. شاهرودى، سید محمود هاشمى (1426 ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، جلد اول، چاپ اول، قم، مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
  20.  شکری، رضا و سیروس، قادر (1385). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات مهاجر.
  21.  مکارم شیرازى، ناصر (1418 ق). أنوار الفقاهه - کتاب الحدود و التعزیرات (لمکارم)، چاپ اول، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالب علیه السلام.
  22.  صافی گلپایگانی، شیخ لطف‌الله (1433 ق). استفتاء در خصوص سؤالات مطروحه در باب ازالۀ بکارت توسط نگارنده به شمارۀ 91/4/130، مورخ 21/4/ 1391 و 5/6/1391.
  23. صالح عموم، محمود (1337). هتک ناموس و روابط جنسی نامشروع، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 62: 87- 77.
  24. صانعی، پرویز (1389). حقوق و اجتماع، تهران، چاپ دوم، طرح نو.
  25. صدوق، محمّد‌بن على‌بن بابویه (1413ق). من لایحضره الفقیه، جلد 2 و4، قم، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.   
  26. صناعی‌زاده، حسین (1387). پزشکی قانونی، تهران، چاپ دوم، نشر دادگستر.
  27. طریحی، فخرالدین (1416 ق). مجمع البحرین، جلد پنجم، تهران، چاپ سوم، کتابفروشی مرتضوی.
  28. طوسی، محمد‌بن حسن (1407 ق). تهذیب الاحکام، جلد دهم، تهران، چاپ چهارم،: دارالکتب الاسلامیّه.
  29. طوسی، محمدبن حسن (1362). ترجمۀ النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، ترجمۀ سید محمد باقر سبزواری، جلد دوم، تهران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
  30. طوسی، محمدبن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیّه، جلد هفتم، تهران، چاپ سوم، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  31. عاملی، حر (1409 ق). وسائل الشیعه، جلد 20، قم، چاپ اول، مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
  32. علامه حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر(1411 ق). تبصره المتعلمین فی احکام الدین، تهران، چاپ اول، مؤسسۀ چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  33. علامه حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، جلد سوم، قم، چاپ اولدفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  34.  علامه حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1413ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، جلد 9، قم، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  35.  علامه حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1421 ق). تلخیص المرام فی معرفه الاحکام، قم، چاپ اول، انتشارات دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم.  
  36. فاضل اصفهانی، محمدبن حسن (1416 ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، جلد دهم و یازدهم، قم، چاپ اول، دفتر انتشارت اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  37. فاضل لنکرانی، شیخ محمد جواد (1433 ق). استفتاء در خصوص سؤالات مطروحه در باب ازالۀ بکارت توسط نگارنده، به شمارۀ 46174، مورخ 3/4/1391.
  38.  فاضل لنکرانی، محمد (1418ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم، چاپ اول، مرکز فقهی ائمۀ اطهار علیهم السلام.
  39. قانون العقوبات الاردنی (2002). قانون موقت رقم 33 وفقاً لآخر التعدیلات، عدد المواد: 476.
  40. قانون العقوبات السوری (1949). الصادر بالمرسوم التشریعی رقم 148، عدد المواد: 755، تاریخ 22/6/1949.
  41. قانون العقوبات اللبنانی (1943). مرسوم اشتراعی رقم 340، بناء علی تصریح 26 تشرین الثانی سنه 1941 و بناء علی اقترح وزیر العدلیّه و بناء علی قرار مجلس الوزراء تاریخ 27 شباط سنه 1943، عدد المواد: 772.
  42. قبله‌ای خویی، خلیل، شعبانی کندسری، هادی و دشتی، محمد رضا (1393). تداخل اسباب و مسببات در علم اصول و حقوق موضوعه، نشریۀ فقه و حقوق اسلامی، شمارۀ 8، بهار و تابستان 1393.
  43. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی، جلد پنجم و هفتم، تهران، چاپ چهارم، دارالکتب الاسلامیه.
  44. گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى (1412 ق). الدر المنضود فی أحکام الحدود، جلد اول، قم، چاپ اول، دارالقرآن الکریم.  
  45. گودرزی، فرامرز و کیانی، مهرزاد (1385). پزشکی قانونی برای دانشجویان رشتۀ حقوق، تهران، چاپ سوم، انتشارات سمت.
  46. لطفی، رضا (1318). اعمال منافی عفت، مجلۀ مجموعۀ حقوقی، شمارۀ 19: 729 - 726.
  47. مجلسی، محمد تقی [مجلسی اول] (1400 ق). یک دوره فقه کامل فارسی، تهران، چاپ اول، ، مؤسسه و انتشارات فراهانی.
  48. محقق حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفربن حسن (1388). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، تهران،الطبعه الثامنه، انتشارات استقلال.
  49. محقق حلّى، نجم‌الدین جعفر‌بن حسن (1412 ق). نکت النهایه، جلد 3، قم، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  50. مرعشی، سید محمد حسن (1376). دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، تهران، نشر میزان.
  51. مرعشى نجفى، سید شهاب‌الدین (1424 ق). السرقة على ضوء القرآن و السنه، در یک جلد، قم، چاپ اول انتشارات کتابخانه و چاپخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى.     
  52.  مشکینى، میرزا على (1418‍ ق).  الفقه المأثور، در یک جلد، قم، چاپ دوم نشر الهادی.  
  53. مظاهری، حسین (1433 ق). استفتاء در خصوص سؤالات مطروحه در باب ازالۀ بکارت توسط نگارنده، به شمارۀ 19457. مورخ 3/4/1391 و 14/6/1391.
  54. مظاهری، حسین (1387). تقریرات درس خارج فقه کتاب حدود و تعزیرات، اصفهان، مؤسسۀ فرهنگی مطالعاتی الزهرا.
  55. معاونت آموزش و تحقیقات قوۀ قضاییه (1389). مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور کیفری، جلد سوم، مزروعی رسول، حسنی محمد، تقاضای ارش‌البکاره در جرم زنا توسط زانیه، تهران، چاپ دوم، انتشارات جنگل، 101 - 89.  
  56. مفی، محمدبن نغمان (1413ق). المقنعه، چاپ اول، قم، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
  57. مکی العاملی، شیخ ابی عبدالله شمس‌الدین محمدبن جمال‌الدین [شهید اول] (1410 ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیّه، چاپ اول، بیروت، دارالتراث، دارالاسلامیه.
  58. منتظرى نجف‌آبادى، حسین على (1367). سلسله درس‌ها (تعزیرات شرعی 3)، مجلۀ نور علم، شمارۀ 27.
  59. منتظرى نجف‌آبادى، حسینعلى (بی‌تا). کتاب الحدود (للمنتظری)، قم، چاپ اول، انتشارات دارالفکر.  
  60. منتظرى نجف‌آبادى، حسینعلى (1409ق). دراسات فی ولایه الفقیه و الفقه الدوله الاسلامیه، جلد دوم، قم،چاپ دوم، انتشارات تفکر.
  61. موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات، جلد یک، قم، چاپ دوم، مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه‌الله.
  62. موسوی الخمینی، روح‌الله (1422 ق). استفتائات، جلد سوم، قم، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  63.  موسوی الخمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله، جلد دوم، قم چاپ اول، مؤسسه المطبوعات دارالعلم.
  64. مؤمن قمی، محمد (1422ق). مبانی تحریرالوسیله (کتاب الحدود)، تهران،چاپ اول، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
  65.  نجاشی، احمد‌بن على (1365 ش). رجال النجاشی، قم، چاپ ششم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعه المدرسین بقم المشرفه‏.  
  66.  منتظری نجف‌آبادى، حسینعلى (1409 ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه، جلد دوم، قم، چاپ دوم، نشر تفکر.  
  67. نجفی، محمدحسن [صاحب جواهر] (1404ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد 41 و42 و 43، بیروت، چاپ هفتم، دار الاحیاء التراث العربی.
  68. نقوی، محسن (1348). نظری به جرائم منافی عفت، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 112: 72 - 61.
  69. نوری همدانی، حسین (1433 ق). استفتاء در خصوص سؤالات مطروحه در باب ازالۀ بکارت توسط نگارنده، مورخ 23/5/ 1391.
  70. وحید خراسانی، حسین (1428 ق). منهاج الصالحین، جلد سوم، قم،چاپ پنجم، مدرسۀ امام باقر (ع).
  71. میرسعیدی، سید منصور (1372). ماهیت حقوقی دیات، تهران، نشر میزان.
    1.  Macfarlane, Bruce. (1993). Historical  Development of the Offense of  Rape, Orginally Puvlished by Canadian Bar Association in a Book Commemorating the 100th Anniversary of Canada’s Criminal code, Edited by Wood and Peck.

 

 

 

مجله علمی
دوره 12، شماره 1
فروردین 1395
صفحه 137-170

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 اسفند 1394
  • تاریخ بازنگری: 08 اسفند 1394
  • تاریخ پذیرش: 18 اردیبهشت 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار