گواهی بکارت؛ جدال اندیشه‌ها در مبانی فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مطالعات بنیادین، پژوهشکدة خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

فقه عرصه مصاف اندیشه‌هاست. یکی از موضوعاتی که اندیشة فقهی آن را به چنگ فهم خود درآورده است مفهوم باکرگی است؛ مفهومی که اندیشه‌های فقهی در باب مبانی جواز یا عدم جواز اخذ گواهی برای آن رویاروی یک‌دیگر قرار گرفته‌اند. این پژوهش با روش توصیفی‌ـ تحلیلی بیان می‌کند که برخی از فقها با استناد به قاعدة «تسلیط، التعیین بالعرف کالتعیین بالنص» و نیز قاعدة ضرورت قائل به جواز اخذ گواهی بکارت شده‌اند. این در حالی است که تمسک به قواعد یادشده برای اثبات موجه ‌بودن اخذ گواهی بکارت با چالش‌های نظری بسیار روبه‌روست. دیدگاه فقهی دیگری که این نوشتار قدرت و قوت دلایل مورد استناد آن را در ترازوی ارزیابی به محک سنجش درآورده است بر عدم جواز اخذ گواهی بکارت پای می‌فشارد. حرمت نگاه و لمس عورت مستحکم‌ترین دلیل فقهی برای عدم جواز است. قاعدة لاضرر نیز به عنوان یکی از پرکاربردترین قواعد فقهی به کمک اثبات عدم جواز اخذ گواهی می‌آید. به علاوه اخذ گواهی بکارت از دختر خلاف عدالت و ناقض کرامت انسانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Virginity Certificate; Conflict of Ideas in the Area of Principles of Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Roshan 1
  • Mahnaz Bayat Komitki 2
  • Rambod Domirani 1
1 Department of Basic Studies, Family Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Department of Public Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Jurisprudence is the area of conflicting ideas. One of the subjects grasped by jurisprudence is the concept of virginity; a concept for which jurisprudential thoughts have faced each other regarding the basis of the permissibility or non-permissibility of obtaining a certificate. This research, using the descriptive-analytical method, states that some jurists, relying on the rule of dominance, the rule of appointment by custom is like appointment by text, and also the rule of necessity, hold that obtaining the certificate of virginity is permissible. At the same time, resorting to the above-mentioned rules to prove the validity of obtaining a virginity certificate is facing many theoretical challenges. Another jurisprudential point of view, which this article has tested the strength of the cited reasons in the evaluation scale, insists on the impermissibility of obtaining a virginity certificate. The forbiddence of looking and touching pudendum is the strongest jurisprudential reason of impermissibility. No-harm (la-zarar) rule is one of the most widely used jurisprudential rules to prove the impermissibility of obtaining a certificate. In addition, obtaining a virginity certificate from a girl is against justice and violates human dignity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Forbiddence of Looking and Touching Pudendum Rule
  • The Rule of Necessity
  • The Rule of Justice
  • The Rule of Human Dignity
  • Virginity Certificate
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
آمدى، عبد الواحد بن محمد تمیمى (۱۴۱۰ ق). غرر الحکم و درر الکلم‌. قم: دار الکتاب الإسلامی.
ابراهیمی، احمد (۱۳۹۲). پژوهش فقهی؛ احکام معالجة پزشک و مراجعة بیمار همراه با لمس و نظر (قسمت دوم). پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، ۷ و ۸، ۱۶۷-۱۹۶.
اصغری، محمد (۱۳۸۸). عدالت به مثابة قاعدة فقهی و حقوقی. حقوق، ۱، ۱-۲۱.
انصاری، مرتضی (۱۴۱۵ ق). المکاسب. قم: مؤسسة الهادی. ج ۲.
بادینی، حسن و بانشی، مجتبی (۱۴۰۰). مبانی حق انسان بر بدن خویش؛ بیان نظریة کار و طرح نظریة بدن برای بدن. حقوقی دادگستری، ۱۱۳، 45-۶۷.
بهجت، محمدتقی و گرم‌آبدشتی، علی‌رضا (۱۳۸۴). احکام و استفتائات بهداشتی و پزشکی: مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله محمدتقی بهجت. چ ۶. قم: مشهور.
تقدیری، علی (۱۳۸۳). مرجعیت «عرف» از دیدگاه مذاهب اسلامی. حکمت و فلسفة اسلامی، ۱۰ و ۱۱، ۱۱-۴۴.
جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۵). ترمینولوژی حقوق. چ ۱۶. تهران: گنج دانش.
حرّعاملی، محمد بن الحسن (۱۴۱۶ ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث. ج ۲ و ۱۱.
حکمت‌نیا، محمود؛ میرداداشی، مهدی و هدایت‌نیا، فرج‌الله (۱۳۸۶). فلسفة حقوق خانواده. تهران: شورای فرهنگی-اجتماعی زنان. ج ۲: اصول و قواعد.
خامنه‌ای، علی (۱۳۹۵). احکام پزشکی. چ ۱. تهران: فقه روز.
خدادی، غلام‌حسین (۱۳۸۵). احکام پزشکان و بیماران: مطابق با فتاوی مرجع عالی‌قدر آیت‌اللّه محمد فاضل‌لنکرانی. چ ۱. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
خویی، ابوالقاسم (بی‌تا). فقه الاعذار الشرعیه و المسائل الطبیة من صراة النجاة. بی‌جا: بی‌نا.
دانش‌پژوه، مصطفی (۱۳۹۲). مقدمة علم حقوق با رویکرد به حقوق ایران و اسلام. چ ۱۰، قم:‌ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دومیرانی، رامبد (۱۴۰۱). ابعاد حقوقی گواهی بکارت در نظام حقوقی ایران. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. استاد راهنما: محمد روشن و مهناز بیات‌کمیتکی؟؟؟. دانشگاه شهید بهشتی.
دین‌دارلو، راضیه؛ دین‌دارلو، هنگامه و سیاه‌مرزکوهی، فاطمه (۱۳۹۷). استفتائات پزشکی. چ ۱. تهران: راضیه دین‌دارلو.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲ ق). المفردات فی غریب القرآن. دمشق و بیروت: دارالقلم و الدارالشامیه. ج ۱.
رجایی، فاطمه؛ محقق‌داماد، مصطفی و موسوی، محمدصادق (۱۳۹۰). بررسی فقهی و حقوقی رابطه انسان با بدن خود. فقه و حقوق اسلامی، ۲، ۴۵-۶۲.
زهرارضوی، شاهین و نژادموسوی، معصومه (۱۳۹۹). کاربرد قاعدة سلطنت بر نفس در سقط جنین. پژوهش‌های فقهی زنان و خانواده، ۱۳، ۸۳-۶۵.
سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۸۸). تهذیب الاُصول: تقریر اُبحاث الإمام الخمینی. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). ج ۳.
سرشار، محمود (۱۳۳۶). قواعد فقه. نشریة کانون وکلا، ۵۵، ۴۵-۶۴.
سیستانی، علی (۱۴۱۴ ق). قاعدة لاضرر و لاضرار. قم: مکتب آیة الله العظمى السید السیستانی.
شایق، مهدی (۱۳۹۵). بررسی قاعدة سلطنت و جریان آن در سلطنت بر نفس و اعضای بدن. پژوهشنامة میان‌رشته‌ای فقهی (پژوهشنامه فقهی سابق)، ۲، ۵-۲۶.
صانعی، یوسف (۱۳۹۶). استفتائات پزشکی (احکام ویژة پزشکان-احکام ویژة بیماران). چ ۲. قم: فقه الثقلین.
طباطبائی حکیم، محسن (بی‌تا). مستمسک العروة الوثقى. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ج ۲.
طباطبایی، محمود (۱۳۹۵). نسبت قاعدة عدالت با قواعد فقهی دیگر. فقه، ۱، ۱۵۱-۱۷۲.
عابدی، محجوبه (۱۳۹۳). بررسی کرامت انسانی به مثابة قاعده فقهی. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی. استاد راهنما: مجید وزیری.
عاملی (شهید اول)، محمد بن جمال الدین مکی (۱۴۱۹ ق). ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام. ج ۳.
علی‌اکبریان، حسن‌علی (۱۳۹۶). قاعدة عدالت در فقه امامیه. چ ۲. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
علیان‌نژادی، ابوالقاسم (۱۳۹۴). احکام پزشکی مطابق با فتاوای حضرت آیت‌اللّه العظمی مکارم شیرازی. چ 4. قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب.
علی‌شاهی، حمیدرضا (۱۳۹۷). استفتائات پزشکی مطابق با فتاوی آیت‌اللّه محمدعلی گرامی قمی. تربت حیدریه: افرا تربت.
فیاض، محمداسحاق (۱۴۱۰ ق). محاظرات فی اصول الفقه. چ 3. قم: دارالهادی للمطبوعات. ج‌ 1.
فیروزآبادی، مجدالدین (بی‌تا(. القاموس المحیط. بیروت: دار العلم للجمیع. ج ۳.
قاسمی، محمدعلی (۱۳۹۷). بانک استفتائات فقه پزشکی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار. ج ۲.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۳). مقدمة علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. چ ۹۷. تهران: سهامی انتشار.
کریمی، اصغر (۱۳۹۸). بکارت. مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
گرجی، ابوالقاسم (۱۳۷۷). تاریخ فقه و فقهاء. چ ‌۲. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم اسلامی دانشگاه‌ها (سمت).
گودرزی، فرامرز (۱۳۷۷). پزشکی قانونی در قضاوت‌های حضرت علی(ع). تهران: مؤسسة فرهنگی انتشاراتی طالب.
مجتهد‌شبستری، محمد (۱۳۷۸). ایمان و آزادی. چ ۲. تهران: طرح نو.
مجلسی، محمد‌باقر بن محمد‌تقی (۱۴۰۳ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیا التراث العربی. ج ۲.
محمدبیکی، علی‌رضا و توتنچیان، مهری (۱۳۹۸). بررسی قاعدة عدالت از دیدگاه فقه امامیه. مطالعات فقه اقتصادی، ۳، ۴۷-۸۱.
محمّدی، ابوالحسن (۱۳۸۵). قواعد فقه. چ ۸. تهران: میزان.
مطهری، مرتضی (۱۳۵۳). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: فرهنگ اسلامی.
ـــــــــــــــ (۱۳۹۰). مجموعه آثار. چ ۴. تهران: صدرا. ج ۲۶.
معین، محمد(۱۳۸۱)، فرهنگ دوجلدی معین،‌ جلد دوم، تهران: آدنا.
منتظری، حسین‌علی (۱۴۰۹ ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه. قم: دار الفکر. ج 1.
موسوی‌بجنوردی، محمد (۱۳۹۶). قواعد فقهیّه. چ ۶. تهران: مجد. ج 1.
موسوی‌‌خمینی، حسن (۱۳۸۲). وجوب ستر عورت از اجنبی و حرمت نظر. متین، ۱۸، ۶۳-۷۴.
مؤمن‌قمی، محمد (۱۴۱۵ ق). کلمات سدیده فی مسائل جدید. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
میریان، حمید؛ احمدی، مهدی و اسفندیاری، مجتبی (۱۳۸۹). بررسی تطبیقی مجازات‌های بدنی در قرآن و عهد قدیم. فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۱۹، ۱۴۱-۱۵۹.
نجفی‌جواهری، محمدحسن (۱۹۸۱ م). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نوبهار، رحیم و حسینی، ام‌البنین (۱۳۹۴). قاعدة «لزوم معاشرت به معروف» در روابط زن و شوهر. خانواده‌پژوهی، ۴۱، 53-۷۲.
نوری طبرسی (المحدّث النوری)، حسین )بی‌تا). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث. ج ۱۱.
نوری، حسین بن محمدتقی (‌۱۴۰۸ ‌ق). مستدرک ‌الوسائل. قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌ السلام لإحیاء التراث. ج ۱۴.
واسعی، محمد (۱۳۷۹). فقه و عرف. قبسات، ۱۵ پیاپی، ۴۲-۵۸.
وسکوئی‌اشکوری، حمید؛ ذکائیان، پرویز؛ ملائی کندلوس، فخرالله و دیوسالار، بیت‌الله (۱۳۹۹). تبیین فقهی حقوقی قواعد و اصول حاکم بر قاعده حفظ نظام در اجرای احکام اسلامی. قرآن و طب، ۱، ۱۱۰-۱۲۵.
The Holy QURAN.
Nahj al- Balaghah. (in Arabic)
Abedi, M. (2014). Examining Human Dignity as a Rule of Jurisprudence. Master Thesis. Islamic Azad University Central Tehran Branch. (in Persian)
Ali-Akbariyan, H. (2017). The Rule of Justice in Imamieh Jurisprudence. Second Edition. Qom: Islamic Sciences and Culture Academy. (in Persian)
Alishahi. A. (2018). Religious Decrees on Medical Issues In accordance with Ayatollah Gerami Qomi’s Fatwas. Torbat-e Heydariyeh: Afra Torbat Publications. (in Persian)
Aliyan-Nezhadi, A. (2015). Medical Rulings In accordance with Ayatollah Makarem Shirazi’s Fatwas. Fourth Edition. Qom: Imam Ali Publications. (in Persian)
Amadi, A. (1989). Ghorar al-Hikam And Durar al-Klim. Qom: Dar al-Kitab al-islamia. (in Arabic)
Ameli (shahid-e aval), M. (1998). Zekri al-shia fi Ahkam al-sharia. Qom: Al al-bayt Institute. Vol. 3. (in Arabic)
Ansari, M. (1994). al-Makasib. Institute al-Hadi. (in Arabic)
Asghari, M. (2009). Justice As Juridical And Legal Principle. Law Quarterly, 1, 1-21. (in Persian)
Badini, H. & Baneshi, M. (2021). The foundations Of Right On The Body: Expression Of Labur Theory And the Design Of Body For Body Theory. Judiciary Law Journal, 113, 45-67. (in Persian)
Behjat, M. T. & Garm Abdashti, A.R. (2005). Rules and Religious Decrees on Medical and Health Issues In accordance with Ayatollah Mohammad Taghi Behjat ‘s Fatwas. 6th Edition. Qom: Mashhour. (in Persian)
Christianson, M. & Eriksson, C. (2011). A girl thing: perceptions concerning the word «hymen» among young Swedish women and men. Journal of Midwifery Womens Health, 56 (2), 170-171. (in Engilish)
Danesh Pazhouh, M. (2013). An Introduction to law With An Approach To Iranian And Islamic Law. 10th edition. Qom: Reasearch Institute of Hawzah And University. (in Persian)
Dehkhoda, A. A. Dictionary. (in Persian)
Dindarloo, R., Dindarloo, H. & Siyah Marz Koohi, F. (2018). Religious Decrees on Medical Issues. Tehran: Raziye Dindarloo. (in Persian)
Domirani, R. (2022). Legal Aspects of Virginity certificate in Iranian Legal System. Master Thesis. Major of Family law. Shahid Beheshti University. (in Persian)
Ebrahimi, A. (2013). Jurisprudential Reasearch; Doctor’s Treatment Rulings And Patient Visit With Touch And Looking (part 2). Journal of Jurisprudential Studies to Ijtihad, 7 & 8, 167-196. (in Persian)
Fayyaz, M. A. (1989). Muhazirat fi Osul al-fiqh. Third Edition. Qom: Dar al-hadi al-Matbuaat. Vol. 1. (in Arabic)
Firouzabadi, M. (No Date). Al-qhamus al-Muhit. Beirut: Dar al-Elm Le jami. Vol. 3. (in Arabic)
Ghasemi, M. A. (2018). Medical Jurisprudence Inquiries. Qom: Center of jurisprudential of aeme Athar. Vol. 2. (in Persian)
Gorji, A. (1998). History of Jurisprudence and Jurisprudents. Second edition. Tehran: Samt Organization. (in Persian)
Gudarzi, F. (1998). Forensic medicine in the judgments of Hazrat Ali (AS). Tehran: Taleb Publishing Cultural Institute. (in Persian)
Hekmat Nia, M., Mir Dadashi, M. & Hedayat Nia, F. (2007). Philosiphy Of Family Law: Principles And Rules. Tehran: Women’s Cultural And Social Council. Vol. 2. (in Persian)
Hor Ameli, M. (1995). Vasaelo al-shia. Qom: Institute of Alo al-Bayt Le Ehyae al-Toras. Vol. 2 & 11. (in Arabic)
Jaafari Langroudi, M. J. (2006). Legal Terminology. 16th  edition. Tehran: Ganj-e Danesh. (in Persian)
Karimi, A. (2019). Virginity. Center for Great Islamic Encyclopedia. (in Persian)
Katouziyan, N. (2014). Introduction to the Science of Law and the study of Iran’s Legal System. 97th edition. Tehran: Sahami Enteshar publications. (in Persian)
Khamenei, A. (2016). Medical Rulings. Tehran: Fiqh-e Rouz Publications. (in Persian)
Khodadadi, Gh. H. (2006). Rulings of Doctors And Patients In accordance with Ayatollah Fazel Lankarani’s Fatwas. Qom: Center of jurisprudence of Aeme Athar. (in Persian)
Khoei, A. (No date). Feqh al-Ezar al-Sharia va al-Masael al-Tebiah Men Serat al-Nejat. No place. (in Arabic)
Majlesi, M. B. (1982). Bahar al-Anvar. Beirut: Dar Ehya al-Tarath al-Arabi. Vol. 2. (in Arabic)
Miriyan, H., Ahmadi, M. & Esfandiyari, M. (1969). A Comparative Study Corporal Punishment in the Quran and Old Era. Journal of Jurisprudence and the Fandaments of the Islamic Law, 19, 141-159. (in Persian)
Moemen Qomi, M. (1994). Kalimat al-Sadidah fi Masael al- jadidah. Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
Mohammad beiki, A. & Tootoonchiyan, M. (2019). Studing the Rule of Justice from the Perspective of Imamieh Jurisprudence. Economic Jurisprudence Studies, 3, 48-71. (in Persian)
Mohammadi, A. (2006). The rules of Jurisprudence. 8th edition. Tehran: Mizan. (in Persian)
Mojtahed Shabestari, M. (1999). Faith And Freedom. Second edition. Tehran: Tarheno publications. (in Persian)
Montazeri, H.A. (1988). Al Derasat fi Velayat al-faqih va fiqh al-Dolate al-Islamiah. Qom: Dar al.fikr. Vol. 1. (in Arabic)
Motahari, M. (1974). Woman in Islam. Tehran: Islamic Culture Institute. (in Persian)
---------------. (2011). Complete Works. 4th edition. Tehran: Sadra Publicattions. Vol. 26. (in Persian)
Mousavi Bojnurdi, M. (2017). Jurisprudential rules. 6th edition. Tehran: Majd. Vol 1. (in Persian)
Mousavi Khomeini, H. (2003). Obligation of covering of genitals from aliens and unlawfulness of casting look at other’s genitals. Matin journal, 18, 63-74. (in Persian)
Najafi Javaheri. M. H. (1981). Javaher al-Kalam fi Sharhe Sharaye al-Eslam. Beirut: Dar Ehya al-Toras al-Arabi. (in Arabic)
Nobahar, R. & Hosseini, O. (2015). The Jurisprudential Rule of Necessity of Behaving Reasonably in Marital Relationship. journal of Family Research, 41, 53-72. (in Persian)
Noori Tabrasi (al-Mohades al-Noori), H. (No date). Mustadrak al-Vasael va Mustanbat al-Masael. Qom: Institute of Al al-Bayt Le Ehyae al-Toras. Vol. 11. (in Arabic)
Noori, H. (1987). Mustadrak  al-Vasael va Mustanbat al-Masael. Qom: Institute of Al al-Bayt Le Ehyae al-Toras. Vol. 14. (in Arabic)
Ragheb Esfahani, H. (1991). Al-Mufradat fi Gharib al-Quran. Damascus & Beirut: Dar al-ghalam & Dar al-Shamiah. Vol. 1. (in Arabic)
Rajaee, F., Mohaghegh Damad, M. & Mousavi, M. (2011). Review of The JurisPrudential And Juridical Human Relationship with His Body. Journal of Islamic Jurisprudence and Law, 2, 45-62. (in Persian)
Saneie, Y. (2006). Religious Decrees on medical issues (Special Ruling of doctors- Special ruling of Patients). Second edition. Qom: Fiqh al-Seghaleyn Publications. (in Persian)
Sarshar, M. (1957). The Rules of Jurisprudence. Journal of Bar Association, 55, 45-64. (in Persian)
Shayegh, M. (2016). The Study of the Rule of the Monarchy and its Flow in the Reign of the Soul and Organs. journal of Interdisciplinary Jurisprudential, 2, 5-26. (in Persian)
Sistani, A. (1993). The Rule of prohibition Detriment (La-Zara and La-Zerar). Qom: School of Ayatollah Sistani. (in Arabic)
Sobhani Tabrizi, J. (2009). Tahzib al-osul: taqrir al-Abhas al-Imam Khomeini. Vol. 3. Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (in Arabic)
Tabatabayi , M. (2016). The Proportion of the Principle of Justice to the Other Principles. Jurisprudence Quarterly, 1, 151-172. (in Persian)
Tabatabayi Hakim, M. (No Date). Mustamsek al-Orwat al-wosgha. Beirut: Dar Ehya al-Toras al-Arabi. Vol. 2. (in Arabic)
Taghdiri, A. (2006). The Authority of Custom from Point of view Of Islamic Religions. Quarterly Journal of Hikmat and Islamic Philosophy, 10 & 11, 11-44. (in Persian)
Vaseie, M. (2000). Jurisprudence and Custom. Qabasat Magazine, 15, 42-58. (in Persian)
Veskoie Ashkoori, H., Zokayian, P., Molayi, F.A. & Div Salar, B. (2020). Legal Jurisprudential Explanation of the Rules and Principles Governing the rule of Maintaining Order in the Implementation of Islamic Rules. Journal of Quran and Medicine, 1, 110-115. (in Persian)
Zahra Razavi, Sh. & Nezhad Mousavi, M. (2020). The application of the Rule of the Monarchy over the soul in abortion. Women and Family Jurisprudential Reaserch Journal, 13, 65-83. (in Persian)