وضعیت فقهی حقوقی معاملات افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

زمینه و هدف: گسترش اختلالات روانی در سطح جوامع سبب آسیب‏پذیری و آسیب‌رسانی به بسیاری از افراد شده است. در این میان افراد مبتلا به انواع اختلالات در معرض آسیب بیشتری قرار می‏گیرند. اختلال وابسته یکی از شایع‏ترین اختلالات روانی شخصیتی است که در آن فرد نیاز مفرط و فراگیری به مراقبت دارد و نیازمند آن است تا دیگران مسئولیت اکثر مسائل عمدۀ زندگی‏شان را به عهده بگیرند؛ به ‏گونه‏ای که به جهت ترس از دست دادن حمایت یا تأیید دیگران و جلب حمایت و محبت آن‏ها به هر عمل ناخوشایندی از جمله معاملات اکراهی مبادرت می‏ورزند که مستقیماً صحت اعمال حقوقی ایشان را تحت تأثیر قرار می‏دهد. آنچه به عنوان سؤال اساسی مطرح است این است که وضعیت صحت معاملات افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته با توجه به ویژگی‏هایی‏که دارند چگونه است؟
روش پژوهش: نوشتار حاضر به روش کتابخانه‏ای و به شیوۀ توصیفی‌ـ تحلیلی تدوین شده است. جهت روشن شدن ابعاد فقهی موضوع، با ارسال استفتا، نظر مراجع تقلید به دست آمد و به تحلیل آرا پرداخته شد و همچنین برای بررسی ابعاد حقوقی موضوع پرونده‌های قضایی مرتبط شناسایی شد و مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها و نتیجه: نتایج حاصل‌شده بدین شرح است که در اختلالات شخصیتی، در فرض اختلال شخصیت وابسته، افراد برخلاف میل باطنی خود و صرفاً به جهت ترس از دست دادن حمایت دیگران و یا شریک وابسته به معاملات اکراهی روی می‏آورند و همین مسئله سبب خدشه‏دار شدن رضای معاملی می‏شود و وفق مادۀ 199 قانون مدنی، که معاملات اکراهی را غیرنافذ دانسته، معاملات این دسته از افراد نیز به جهت اکراه ناشی از اختلال روانی در وادی عدم نفوذ قرار می‏گیرد و در صورت رضایت معامله صحیح است و منشأ آثار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Juridical-Legal Status of Transactions of People with Dependent Personality Disorder

نویسندگان [English]

  • Zohreh Baqi'i
  • 'Ali Akbar Izadifard
  • 'Ali Akbar Jahani
Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Teachings, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

The spread of mental disorders within the communities has caused many people to be vulnerable and harmed. Meanwhile, people with various disorders may experience more harm. Dependent personality disorder (DPD) is one of the most common personality disorders in which a person has an excessive and pervasive need to be taken care of by others .The person needs others to take responsibility for most of the major issues in their lives and since they fear losing others' support or approval and because of getting their support and love, they engage in any unpleasant action, including reluctant transactions, which directly affect the validity of their legal actions. The main question raised here is how is the status of transactions of people with DPD according to their characteristics? This article has been compiled in a library method and in a descriptive-analytical approach. In order to clarify the jurisprudential aspects of the subject, the opinions of the jurists have been obtained and analyzed through sending enquiries (istefta`). Also, to further investigate the legal aspects of the subject, the related juridical cases were studied and evaluated. The results of the study indicate that in personality disorders, in the assumption of DPD, people turn to reluctant transactions against their inner desire only because of the fear of losing support of others or the dependent partner. For the same reason, the satisfaction of transactions is impaired. And according to Article 199 of the Civil Law, which considers involuntary transactions as non-enforceable, the transactions of this group of people are also placed in the non-intrusion valley due to reluctance caused by mental disorder. In case of satisfaction, the transaction is correct and will be the source of effects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dependent Personality Disorder
  • Satisfaction
  • Intention
  • Transactions
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعۀ و النشر و التوزیع - دار صادر.
اردبیلى، احمد بن محمد (1403). مجمع الفائدۀ و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
انجمن روان‏پزشکی امریکا (1398). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM5. مترجم: مهدی گنجی. تهران: ساولان.
انصاری، مرتضى (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
آخوند خراسانى، محمدکاظم بن حسین (1413). کتاب فی الوقف. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بحرانى، حسین بن محمد (بی‏تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض). قم: مجمع البحوث العلمیۀ.
حلّى، جعفر بن حسن (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چ 2. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
حلّى، حسن بن یوسف (1420). تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه. قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
ــــــــــــــــــــ (1413). قواعد الأحکام فی معرفۀ الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلّى، مقداد بن عبداللّه (1404). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
خمینى، روح‌اللّه (1421). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
خوانسارى، احمد بن یوسف (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خویى، ابوالقاسم (بی‏تا). مصباح الفقاهۀ (المکاسب). بی‏جا: بی‏نا.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن. لبنان ـ سوریه: دار العلم - الدار الشامیۀ.
سادوک، بنجامین (1394). خلاصه روان‏پزشکی: علوم رفتاری/ روان‌پزشکی بالینی. تهران: ارجمند.
شبیری زنجانی، موسی. استفتاء مورخه: 18/5/1401، https://zanjani.ir
شعبانی، امیر و حکیم‌شوشتری، میترا (1382). نشانگان مانیای پسیکوتیک اشتراکی، گزارش موردی. تازه‏های علوم شناختی، (، 5(2)، 60-56.
صابری، مهدی (1394). قانون و روان‏پزشکی. تهران: مرکز پزشکی قانونی.
صافی گلپایگانی، لطف‏الله. استفتاء مورخه: 7/7/1401، https://saafi.com
صفایی، حسین و قاسم‌زاده، مرتضی (1380). حقوق مدنی: اشخاص و محجورین. چ 12. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
طاهرى، حبیب‌الله (1418). حقوق مدنى. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی، سید على (1418). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم (1421). حاشیۀ المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
طوسى، محمد بن حسن (1407). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
عاملی، زین‌الدین بن على (1410). الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ (المحشّى - کلانتر). قم: کتاب‌فروشی داورى.
عاملى، جواد بن محمد (بی‏تا). مفتاح الکرامۀ فی شرح قواعد العلاّمۀ. لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
عاملى، محمد بن مکى (1417). الدروس الشرعیۀ فی فقه الإمامیۀ. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
علوی بروجردی، محمدجواد. استفتاء به مورخه 19/6/1401، http://alaviboroujerdi.ir
کاتوزیان، ناصر (1379). قواعد عمومی قراردادها. تهران: بهمن برنا.
ـــــــــــــ (1392). قانون مدنی در نظم حقوق کنونی. تهران: میزان.
کرکى، على بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چ 2. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
محقق داماد، مصطفی؛ عبدی‌پور فرد، ابراهیم؛ قنواتی، جلیل و وحدتی شبیری، حسن (1389). حقوق قراردادها در فقه امامیه. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت).
محمدی، علی‌رضا؛ هدایتی‌دانا، سوسن و عشقی‌فر، ریحانه (1395). آسیب‏شناسی روانی (بر مبنای DSM5). تهران: فرهنگ.
مدرسی، محمدتقی. استفتاء به مورخه 18/5/1401، https://almodarresi.com/fa
مشکینى، میرزاعلی (بی‏تا). مصطلحات الفقه. بی‏جا: بی‏نا
مغنیه، محمدجواد (1421). فقه الإمام الصادق علیه‌السلام. قم: مؤسسه انصاریان.
نائینى، میرزا محمدحسین غروى (بی‏تا). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزه علمیۀ قم.
نجفى، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نراقى، احمد بن محمدمهدی (1415). مستند الشیعۀ فی أحکام الشریعۀ. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
ـــــــــــــــــــــــــ (1417). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
واسطى، محمدمرتضى (1414). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر للطباعۀ و النشر و التوزیع - دار صادر.
Akhund Khorasani, M. (1992). Kitab fi al-Waqf. Qom: Islamic Publication Office affiliated with the Qom Theological Seminary Society. (in Arabic)
Alavi Boroujerdi, M. petition dated 6/19/1401, http://alaviboroujerdi.ir. (in Persian)
American Psychiatric Association (2018). DSM5 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Translator: Mehdi Ganji. Tehran: Savlan. (in Persian)
Amoli, Z. (1989). al-Rudah al-Bahiya fi Sharh al-Lama' al-Damashqiyyah (Al-Mahshi - Kalantar). Qom: Douri Bookstore. (in Arabic)
Amoly, J. (no Date). Miftah al-Karamah fi Sharh Qa'eem al-Alama. Lebanon: Dar Ihyaya al-Trath al-Arabi. (in Arabic)
Amoly, M. (1996). Al-Dross al-Shari'a in Imamite Jurisprudence. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Theological Seminary Society of Teachers. (in Arabic)
Ansari, M. (1415). Al-Makaseb. Qom: World Congress of Commemoration of Sheikh Azam Ansari. (in Arabic)
Ardebili, A. (1982). Majmaol-Faedeh val-Borhan in the description of Irshad al-Az'han. Qom: Islamic Publications office affiliated with the Qom Theological Seminary Society. (in Arabic)
Bahrani, H. (no Date). Anwar al-Wama'a in the description of Al-Mafiyat al-Shar'ee (Lelfeiz). Qom: Al-Pakhmeet Al-Elamiyya Forum. (in Arabic)
Bornstein, R. F. (1995). Comorbidity of dependent personality disorder and other psychological disorders: an integrative review. Journal of Personality Disorders, 9, 286–303.
Bornstein, R. F. (2004). Integrating cognitive and existential treatment strategies in psychotherapy with dependent patients. Journal of Contemporary Psychotherapy, 34, 293-309.
Bornstein, R. F. (2012). Illuminating a neglected clinical issue: Societal costs of interpersonal dependency and dependent personality disorder. Journal of Clinical Psychology, 68, 766-781.
Bornstein, R. F. & Cecero, J. J. (2000). Deconstructing dependency in a five-factor world: a meta-analytic review. Journal of Personality Assessment, 74, 324–343.
Chioqueta, A. P. & Stiles, T. C. (2004). Assessing Suicide Risk in Cluster C Personality Disorders. Crisis, 25(3), 128–133.
Clarifcation-Oriented Psychotherapy of Dependent Personality Disorder.
Disney, K. L. (2013). Dependent personality disorder: A critical review. Clinical Psychology Review, 33, 1184-1196.
Dixon-Gordon, K. L., Turner, B. J., & Chapman, A. L. (2011). Psychotherapy for personality disorders. International Review of Psychiatry, 23, 282-302.
Donati, A. Studer.J. Petrillo . S. Pocnet .C. Rossier.J.  von Gunten. A.. (2013). The evolution of personality in patients with mild cognitive impairment. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 36, 329–339.
Loas, G., Cormier, J., & Perez-Diaz, F. (2011). Dependent personality disorder and physical abuse. Psychiatry Research. 185(1-2), 0–170.
Hali, H. (1999). Tahrir al-Ahkam al-Sharia on Imami Madh'hab (I - Modern). Qom: Institute of Imam Sadiq (peace be upon him) .(in Arabic)
--------- (1992). Qava'ed al-Ahkam fi Marefah Al-Halal and Haram. Qom: Islamic Publishing House affiliated with the community. (in Arabic)
---------- (1992). The Rules of rulings in the knowledge of the halal and the forbidden. Qom: Islamic publications office affiliated with the community of teachers of the seminary of Qom: first. (in Arabic)
Hali, J. (1987). Islamic Laws in Halal and Haram Issues. 2nd edition. Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
Hali, M. (1983). The Wonderful revision of Khutser al-Shari'a. Qom: Ayatollah Murashi Najafi Library Publications. (in Arabic)
Ibn Manzoor, M. (1993). Lasan al-Arab. Beirut: Dar al-Fakr Lal-Tafta and Al-Nashar and Al-Tawzii - Dar Sadir. (in Arabic)
Karki, A. (1993). Jami al-Maqasid fi Sharh al-Qava'ed. 2nd edition. Qom: Al-Bayt Institute .(in Arabic)
Katouzian, N. (2000). general rules of contracts. Tehran: Bahman Barna. (in Persian)
----------------- (2012). Civil Law in the Current Law System. Tehran: Mizan. (in Persian)
Kessing, L. V. (2012). Depression and the risk for dementia. Current Opinion in Psychiatry, 25, 457–461.
Khansari, A. (1984). Jame al-Madarak in a brief description of al-Nafi. Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)
Khoi, A. (no Date). Misbah Al-Faqaha (Al-Makasab). No Place: No Date.
Khomeini, R. (2000). Kitab al-Baya (for Imam Al-Khomeini). Tehran: Imam Khomeini Quds Sarh Organization and Publishing Institute. (in Arabic)
Litman, L. C (2003). Dependent Personality Disorder as a Marker of “Battered Husband Syndrome”: A Case Exemplar. The Canadian Journal of Psychiatry, 48(11), 772–773.
McClintock, A. S., Anderson, T., & Cranston, S. (2015). Mindfulness Therapy for Maladaptive Interpersonal Dependency: A Preliminary Randomized Controlled Trial. Behavior Therapy, S000578941500074X–.
Mendez Rubio, M., Antonietti, J. P., Donati, A., Rossier, J., & Von Gunten, A. (2013). Personality traits and behavioural and psychological symptoms in patients with mild cognitive impairment. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, 35, 87–97.
Meshkini, M. (no Date). Jurisprudential terms. Bija: bina. (in Arabic)
Shimizu, M., Kubota, Y., Toichi, M., & Baba, H. (2007). Folie à deux and shared psychotic disorder, Current Psychiatry Reports. 9(3), 200–205. 
Mitsue Shimizu; Yasutaka Kubota; Motomi Toichi; Hisamitsu Baba (2007). Folie., 9(3), 200–205. 
Modarresi, M. petition dated 5/18/1401, https://almodarresi.com/fa. (in Persian)
Mohaghig Damad, M., Abdipour Fard, E., Kanawati, J., & Vahdati Shabiri, H. (2009). Contract Laws in Imamiyya Jurisprudence. Tehran: Organization for the Study and Compilation of Humanities Books of Universities (Samt). (in Persian)
Mohammadi, A., Hedayati Dana, S., & Eshghifar, R. (2015). Psychopathology (based on DSM5). Tehran: Farhang. (in Persian)
Mughniyeh, M. (2000). Fiqh of Imam al-Sadiq (peace be upon him). Qom: Ansarian Institute. (in Arabic)
Na'ieni, M. (no Date). Al-Makaseb and Ba'ya (Lal Mirza Al-Naini). Qom: Islamic Publication Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Society. (in Arabic)
Najafi, M. (1983). Jawaharlal Kalam in the Explanation of Islamic Laws. Beirut: Dar Ihiya al-Trath al-Arabi. (in Arabic)
Naraghi, A. (1996). Awa'ed al-Ayyam in the statement of the rules of the law. Qom: Islamic Propaganda Office of Qom Seminary. (in Arabic)
------------- (1994). Documentary of Shia in Al-Ahkam al-Sharia. Qom: Al-Bayt Institute, peace be upon them. (in Arabic)
Olazarán, J., Trincado, R., & Bermejo-Pareja, F. (2013). Cumulative effect of depression on dementia risk. International Journal of Alzheimer’s Disease.1-6
Perry, J. C. (2005). Dependent personality disorder. In G. O. Gabbard, J. S. Beck, & J. Holmes (Eds.). Oxford textbook of psychotherapy (pp. 321–328). Oxford University Press.
Tyrer, P., Morgan, J., & Cicchetti, D. (2004). Dependent Personality The Dependent Personality Questionnaire (DPQ). A Screening Instrument, 50(1),10-7.
Ragheb Esfahani, H. (1991). Al-Qur'an Vocabulary. Lebanon-Syria: Dar Al-Elam - Al-Dar Al-Shamia. (in Arabic)
Robins Whalin, T.B. & Byrne, G. J. (2011). Personality changes in Alzheimer’s disease: a systematic review. International Journal of Geriatric Psychiatry, 26, 1019–1029.
Rodríguez, J. J., Noristani, H. N., & Verkhratsky, A. (2012). The serotonergic system in aging and Alzheimer’s disease. Progress in Neurobiology, 99, 15–41.
Saberi, M. (2014). Law and Psychiatry. Tehran: Forensic Medicine Center. (in Persian)
Sachse, R. & Kramer, U. (2018). Clarification-Oriented Psychotherapy of Dependent Personality Disorder. Journal of Contemporary Psychotherapy.(49). 15-25
Sadok, B. (2014). Summary of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry. Tehran: Arjamand (in Persian).
Safai, H. & Qasimzadeh, M. (2001). Civil Rights: Individuals and Prisoners. 12th edition. Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Samt). (in Persian)
Safi Golpayegani, L.. petition dated: 7/7/1401, https://saafi.com. (in Persian)
Shabani, A.; & Hakim Shushtri, M. (2003). Symptoms of shared psychotic mania, case report. Journal of Cognitive Sciences, 5:2(18), 56-60. (in Persian)
Shabiri Zanjani, M. petition dated: 5/18/1401, https://zanjani.ir. (in persian)
Tabatabai, S. A. (1997). Riyaz al-Masael. Qom: Al-Bayt Institute, peace be upon him. (in Arabic)
Taheri, H. (1997). Civil Laws. Qom: Islamic Publication Office affiliated with the Qom Seminary Society of Teachers. (in Persian)
Tousi, M. (1986). Al-Khelaf. Qom: Islamic Publication Office affiliated with the Qom Seminary Society of Teachers. (in Arabic)
Wasti, M. M. (1993). Taj al-Arus Men Jawahar Al-Qamoos. Beirut: Dar al-Fakr for printing and publication and distribution - Dar Sadr. (in Arabic)
Wilson, R. S. Barnes, L. L., Bennett, D. A., Li, Y., Bienias, J. L., de Leon, C. F. M., & Evans, D. A.
. (2005). Proneness to psychological distress and risk of Alzheimer’s disease in a biracial community. Neurology, 64, 380–382.
Wilson, R. S., Schneider, J. A., Arnold, S. E., Bienias, J. L., & Bennett, D. A. (2007). Conscientiousness and the incidence of Alzheimer disease and mild cognitive impairment. Archives of General Psychiatry. 64, 1204–1212.
Yazidi Tabatabayi, S. M. (2000). Hashiya Al-Makaseb. Qom: Ismailian Institute. (in Arabic)