درنگی فقهی- حقوقی بر راهبردهای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی ناشی از «افشای سِرّ» (بررسی موردی امنیت فردی در فضای مجازی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

2 دانشیار، دانشکدۀ الهیات، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

امروزه روابط اجتماعی انسان در پرتو فضای مجازی توسعۀ چشمگیری یافته است. گستردگی و تسهیل ارتباطات با وجود فراهم شدن فرصت‌های مختلف، انسان را با آسیب‌های نوپدیدی مواجه ساخته است که بی‌توجهی به آنها، بنیان‌های اجتماعی را با مخاطرات جدی روبه‌رو خواهد کرد. از جمله آسیب‌هایی که با گستردگی ارتباط در فضای مجازی پدیدار شده است، آسیب‌های ناشی از افشای اسرار در فضای مجازی است که نقش بسزایی در ایجاد اخلال در امنیت فردی و عمومی ایفا می‌کنند. بر این اساس، پژوهش حاضر راهبردهای عملیاتی مدیریت فضای مجازی در راستای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از «افشای سِرّ» را با استفاده از اسناد بالادستی و سیاست‌گذاری‌های عمومی شناسایی کرده و با عنایت به اینکه بنیان حقوق موضوعه ایران بر مبانی فقهی استوار شده است، به تحلیل و بررسی راهبردهای عملیاتی از جهت نسبت‌سنجی آنها با مبانی فقهی پرداخته است. یافته‌های پژوهش حکایت از انطباق برخی راهبردها با مبانی فقهی و ضرورت بازنگری در برخی دیگر از راهبردها به جهت برقراری نسبت با مبانی فقه دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Legal-Jurisprudential Inquiry into Social Damage Prevention Strategies Caused by 'Revealing the Secret' (Case Study of Personal Security in Cyberspace)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Nourian 1
  • Hossein Mohammadi 1
  • Seyyed Mohmmad Mousavi Moqaddam 2
1 Assistant Professor, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University, Qazvin. Iran
2 Associate Professor, Faculty of Theology, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
چکیده [English]

Today, human social relationships had a significant development in the light of cyberspace. The wide and easy communication, despite the various opportunities available, has created new damages for the man. Lack of paying attention to these damages will put social foundations in serious risks including the damages caused by the disclosure of secrets in cyberspace which play a significant role in disrupting the individual and public security. Accordingly, the present research identifies the operational strategies of controlling cyberspace in order to prevent the damages caused by disclosure of secrets through taking use of upper hand documents and public policy making. Considering that the positive law foundations are based jurisprudential principles, it analyzes and studies the relationship between of operational strategies and jurisprudential principles. The findings of the research indicate that some strategies are consistent with jurisprudential principles and there is a need to review other strategies for establishing a relationship between them and jurisprudential principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyberspace
  • Social Damage
  • 'Disclosure'
  • Security
  • Strategy
  1. قرآن

    نهج‌البلاغه

    1. ابن‌شعبه‌حرانی، حسن‌بن‌علی (1381). تحف العقول، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    2. احمدوند، علیمحمد (فروردین و اردیبهشت 1386). «دربارۀ راهبرد مقدمه ای بر تدوین طرح راهبردی در ناجا»، توسعۀ انسانی پلیس، ش10، ص 78-59.
    3. اردبیلی،احمدبن‌محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی
    4. آقابخشی، علی‌اکبر؛ افشاری‌راد، مینو (1379). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشرچاپار.
    5. بروجردی، سید حسین (1416ق). البدر الزاهر فی صلاۀ الجمعه و المسافر، قم: دقتر حضرت آیت‌الله بروجردی.
    6. بصیریان جهرمی، حسین (1397). «سیاست‌های محدودسازی اینترنت و رسانه‌های اجتماعی با تأکید بر رویکردهای فیلترینگ و جایگزین سازی در کشورهای مختلف جهان»، فصلنامۀ مطالعات ماهواره و رسانه‌های جدید، ش 17، ص 54-5.
    7. بیگدلو، مهدی؛ باقری،عبدالرضا (1394). «نقش اعتماد و امنیت عمومی در توسعۀ پایدار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامۀ نظم و امنیت انتظامی، ش 29، ص 192-157.
    8. تدین، عباس (1388). «احترام به حریم خصوصی اشخاص در مقام تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری ایران، فرانسه و رویۀ قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر»، دوفصلنامۀ حقوق تطبیقی، ش 73، ص 104-83.
    9. جعفری، علی؛ رهبرپور، محمدرضا (1396). «مسئولیت مدنی نقض حریم خصوصی داده‌ها در فقه امامیه و حقوق موضوعه»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، دورۀ 5، ش 18، ص 74-43.
    10. جعفری، علی؛ عابدینی، عظیم (1390). «مبانی روایی حمایت از حریم خصوصی»، دوفصلنامۀ فقه و حقوق ارتباطات، ش 1، ص 49-27.
    11. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1396). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
    12. جلالی فراهانی، امیرحسین (1389). کنوانسیون جرائم سایبری و پروتکل‌های الحاقی آن (نسخۀ اول)، تهران: خرسندی.
    13. جهان‌بین، سید عبادالله؛ گرجی، علی‌اکبر (1398). «چیستی هنجار در ساحت نظم اجتماعی و نظم حقوقی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 49، ش 3، ص 800-777.
    14. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد (1410ق). تاج‌اللغةوصحاح العربیة، بیروت: دارالعلم.
    15. چراغی، احمد (1398). الگوی راهبردی مطلوب اشراف اطلاعاتی»، فصلنامۀ علمی امنیت ملی، دورۀ 9، ش 34، ص 492-457.
    16. حاجی ده‌آبادی، احمد؛ سلیمی، احسان (1393). «اصول جرم‌انگاری در فضای سایبر (با رویکردی انتقادی به قانون جرائم رایانه‌ای)»، مجلس و راهبرد، 80، ص 88-61.
    17. حسین‌پور، محمدرضا؛ زارع، علی (1398). «رویکرد قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی به مبنای مسئولیت مدنی ناشی از افشای اسرار تجاری»، مطالعات حقوقی، دورۀ 11، ش چهارم، ص 125-93.
    18. حسین‌نژاد، سیدمجتبی؛ منیری، حمیدرضا (1396). «تحلیل و بررسی فقهی اجرای فیلترینگ در فضای مجازی»، فصلنامۀ حکومت اسلامی، دورۀ 22، ش 84، ص 56-27.
    19. حسینی‌تهرانی، سیدمحمد(1421ق). ولایت فقیه در اسلام، مشهد: انتشارات علامه طباطبایی.
    20. حمدشراره، عبدالجبار (1395ق). احکام الغصب فی الفقه الاسلامی (نسخۀ اول)، بیروت-بغداد: مؤسسة الاعلمی - دار التربیة.
    21. حیدرقلی‌زاده، جعفر؛ عابدینی، غلامرضا؛ رئیسی، لیلا (1394). «حریم خصوصی و الزام به رعایت آن در رویۀ قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر»، مطالعات حقوق بشر اسلامی، ش 8، ص 41-23.
    22. خرازی، سید محسن (1380). حکم فقهی تجسس»، مجلۀ فقه اهل بیت‌ (ع)، ش 26، ص 142-52.
    23. خمینی، سید روح‌الله (1423ق). ولایت فقیه (نسخۀ دوازدهم)، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
    24. خویی، سید ابوالقاسم (1422ق). محاضرات فی اصول الفقه (نسخۀ اول)، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی قدس سره.
    25. خوئی، حبیب‌الله (1400ق). منهاج‌البراعة ‌فی‌ شرح ‌نهج‌البلاغة، تهران: مکتبةالاسلام.
    26. راغب‌اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1412ق). مفردات‌الفاظ القرآن، لبنان: دارالعلم.
    27. رستمی، ولی؛ بهادری جهرمی، علی (1388). مسئولیت مدنی دولت»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، ش29، ص 96-65.
    28. زنجانی، عمید (1421ق). فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر.
    29. سبحانی، جعفر (1385). «سه طلاق در یک مجلس و شهادت بر طلاق»، نشریۀ فقه اهل بیت(ع)، ش 46، ص 92-26.
    30. سبزواری، سید عبدالعالی (1413ق). مهذب الاحکام، قم: مؤسسة المنار.
    31. سیفی، علی‌اکبر (1415ق). دلیل تحریر الوسیله، قم: دفتر انتشارات اسلامی
    32. شاه عبدالعظیمی، حسین (1363). تفسیر اثنی عشری (نسخۀ 1)، تهران: میقات.
    33. شاه محمدی، غلامرضا؛ اکباتانی، سمیه (1394). «پیشگیری مبتنی بر فناوری اطلاعات از آسیب‌های مجازی»، پژوهشنامۀ نظم و امنیت انتظامی(29)، ص 64-27.
    34. شبیری‌زنجانی، سید موسی (1419ق). کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ رأی‌پرداز.
    35. شجاعی جشوقانی، ریحانه؛ احمدی، سید احمد؛ جزایری رضوان السادات؛ اعتمادی، عذرا (1397). «واکاوی معنایی آسیب‌های برآمده از فضای مجازی در روابط زوجین در شهر اصفهان»، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 73، ص 78-62.
    36. شریف رضی، محمد بن حسن (1379). نهج‌البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی، قم: مشهور.
    37. شمس‌الهی، محسن (1398). «تحلیل حقوقی و اقتصادی مسئولیت مدنی ناشی از نقض الزامات قانونی مربوط به افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار»، دوفصلنامۀ دانشنامۀ حقوق اقتصادی، ش 15، ص 168-145.
    38. شهبازی‌نیا، مرتضی؛ عشق‌پور، منصور (1399). مسئولیت مدنی ناشی از افشای اسرار تجاری توسط کارگر سابق»، دوفصلنامۀ دانشنامۀ حقوق اقتصادی، ش17، ص 261-241.
    39. شیخ‌مفید، محمد (1414ق). تصحیح الاعتقادات الامامیة، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
    40. شیرازی، سید محمدالحسینی (1428ق). من فقه‌الزهراء (ع)، قم: رشید.
    41. طالب‌پور، علیرضا؛ شیدایی، منصور؛ خلیل‌زاده سلماسی، مریم؛ عمادی، کینوش (1393). «مرور و دسته‌بندی راهبرد کشورهای جهان در مواجهه با شبکه‌های اجتماعی مجازی»، راهبرد، 73، ص 72-43.
    42. طاهری، حبیب‌الله (1418ق). حقوق مدنی (نسخۀ دوم)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    43. طباطبایی، محدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، لبنان: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات
    44. عسگری، محمدمهدی؛ غفورزاده، حسین (1388). «بررسی مفهوم فقر از منظر قرآن و روایات ائمۀ اطهار (ع)»، مطالعات قرآن و حدیث، ش 5، ص 124-89.
    45. علی بن محمد ابوحیان توحیدی (1421ق). الصداقة و الصدیق، دمشق: دارالفکر.
    46. فراهیدی، خلیل (1410ق). کتاب العین، قم: هجرت.
    47. فردوسی، طیبه؛ آقاپور، مهدی (1391)، «آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی دانشجویان دانشگاه‌ها»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 4، ش 3، ص 45-25.
    48. فضلی، مهدی (1389). مسئولیت ‌کیفری ‌در فضای سایبر (نسخۀ اول)، تهران: ‌خرسندی.
    49. فهیمی عزیزالله؛ مشهدی، علی (1390). «فقه شیعه و تحول در مبانی مسئولیت مدنی زیست‌محیطی»، نشریۀ مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل‌ویکم، ش 1، ص 326-313.
    50. فیض کاشانی، محمدبن شاه‌مرتضی (1372). راه روشن، ترجمۀ سید محمدصادق عارف، مشهد: آستان قدس رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
    51. قربان‌نیا، ناصر (1377). «فلسفۀ مجازات»، نقد و نظر، دورۀ 4، ص 448-417.
    52. کاتینگهام، جان؛ ظفری، محمدرضا (1376).فلسفه مجازات»، نقد و نظر، ش 12، ص 207-178.
    53. کورین، پرینز (1390). «مالکیت و حریم خصوصی چشم‌انداز اروپا و کالا شدن هویت ما»، فقه و حقوق ارتباطات، ش 1، ص 202-153.
    54. لاری، سید عبدالحسین (1418ق). التعلیقة علی ‌المکاسب، قم: المعارف الاسلامیة.
    55. مرادخانی، فردین؛ اسفندیاری، حسین (1388). مبانی مسئولیت مدنی دولت در پرتو قوانین ایران»، گفتمان حقوقی، ش 15 و 16، ص 72-47.
    56. مقدادی، محمدمهدی (1393). «تأثیرپذیری خطر در انتفای مسئولیت مدنی ورزشکاران»، حقوق تطبیقی، ش120، ص 150-133.
    57. مقیمی‌حاجی، ابوالقاسم (1386). «فلسفۀ مجازات در اسلام»، فقه اهل بیت(ع)، ش 51، ص 147-106.
    58. مکارم شیرازی، ناصر (1425ق). تعزیر و گسترۀ آن، قم: مدرسۀ امام علی (ع).
    59. -------------- (1377). اخلاق در قرآن (نسخۀ اول)، قم: مدرسۀ امام علی (ع).
    60. منتظری، حسینعلی (1409ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمۀ محمود صلواتی، قم: کیهان.
    61. ---------------- (1427ق). معارف و احکام بانوان (نسخۀ دوم)، قم: مبارک.
    62. -------------- (1429ق). حکومت دینی و حقوق انسان (نسخۀ اول)، قم: ارغوان دانش.
    63. -------------- (1429ق). مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر (نسخۀ اول)، قم: ارغوان دانش.
    64. مؤسسۀ دانشنامۀ پلیس (1399). دانشنامۀ پلیس، بازیابی از گروه‌های مأموریتی مدخل اطلاعات و امنیتhttp://police.ir
    65. میرمحمدصادقی، حسین (1392). حقوق جزای اختصاصی؛ جرم علیه اشخاص (نسخۀ دوازدهم)، تهران: میزان.
    66. نائینی، میرزا محمدحسین (1410ق). قاعدة الید، الفراغ، التجاوز و الصحة (اجود التقریرات) (نسخۀ دوم)، قم: کتابفروشی مصطفوی.
    67. نجفی، محمدحسن (1404ق).جواهر الکلام فی شرح‌شرایع الاسلام (نسخۀ هفتم)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    68. نصیرالدین طوسی، محمد (1413ق). اخلاق ناصری، تهران: علمیۀ اسلامیه.
    69. هاتف، مهدی (1388). «چالش‌ها و چشم‌اندازهای امنیت در فضای مجازی»، دوماهنامۀ توسعۀ انسانی پلیس، ش1، ص 117-93.
    70. هاشمی خوئی، میرزا حبیب‌الله (1400ق). منهاج‌البراعة فی شرح نهج‌البلاغة، چ چهارم، تهران: مکتبة الاسلام.
    71. هوشمند فیروزآبادی، حسین (1398). «ارزیابی مبانی فقهی مسئولیت مدنی»، آموزه‌های فقه مدنی، ش 19، ص 328-297.
    72. ir.(1390,12,17).Retrieved07,10,1400,fromfarsi.khamenei.ir:https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=19225

     

    Reference    

    - Quran

    - Nahjolbalagheh

    1. Ahmadvand, Ali Mohammad (2007). “About Strategy Introduction to formulating a strategic plan in Success”, Journal of Human Development Police, Vol.10, pp.59-78. (in Persian)
    2. Ali bin Muhammad, Abu Hayan Tawheedi. (2000). Friendship and friend, Damascus: Dar Al-Fikr. (in Arabic )
    3. Aqabakhshi, Ali Akbar,. Afshari Rad, Minoo (2001). Political Science Culture, Tehran: chapar Publications. (in Persian)
    4. Ardabili, Ahmad ibn Muhammad (1983). Complex Benefit and Proof In Explanation Irshad Al-Azhan, Qom: Islamic Ansharat Book. (in Arabic )
    5. Asgari, Mohammad Mahdi,. Ghafourzadeh, Hossein (2009). A study of the concept of poverty from the perspective of the Qur'an and the narrations of the Imams. Quran and Hadith Studies, 5, pp.89-124. (in Persian)
    6. Basirian Jahromi, Hossein (2019). “Internet and social media restriction policies with a focus on filtering and alternative methods in different countries of the world”, The Quarterly Journal of Satellite and New Media Studies, Vol.17, pp.5-54. (in Persian)
    7. Bigdillo, Mahdi,. Bagheri, Abdulreza (2016). “The Role of Public Trust and Security in the Sustainable Economic Development of the Islamic Republic of Iran”, Law Enforcement and Security Research Report, Vol.29, pp.157-192. (in Persian)
    8. Boroujerdi, Seyyed Hussein (1995). The full moon in the Friday prayer and the traveler, Qom: office Ayatollah Boroujerdi. (in Arabic )
    9. Charaghi, Ahmad (2020). “Optimal strategic model of intelligence aristocracy”, chapters of my knowledge Amenet Melli, Vol.9, No.34, pp.457-492. (in Persian)
    10. Corinne, Prinz (2012). “Ownership and Privacy The European Vision and the Commodity of Our Identity”, Jurisprudence and Communication Law, Vol.1, pp.202-153. (in Persian)
    11. Cottingham, Johm,. Zafari, Mohammad Reza (1997). “Philosophy of Punishment”, Journal of Review, Vol.12, pp.178-207. (in Persian)
    12. Fahimi Azizallah,. Mashhadi, Ali (2011). “Shiite jurisprudence and change in the basics of environmental civil responsibility”, Journal of Private Law Studies, Vol.41, No.1, pp.313-326. (in Persian)
    13. Faiz Kashani, Mohammad Ibn Shah Morteza (1994). Rah-e Roshan. Translation: Seyed Mohammad Sadegh Aref, Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation. (in Persian)
    14. Farahidi, Khalil Ibn Ahmad (1990). Kitab Al-Ain, Qom: Hejrat Publishing. (in Arabic )
    15. Fazli, Mahdi (2010). Responsibility for punishment in cyberspace (first edition). Tehran: Khorsandi Publications. (in Persian)
    16. Ferdowsi, Tayyabeh,. Aghapour, Mahdi (2012). “Social and Cultural Injuries of University Students”, Women in Culture and Art, Vol.4, No. 3, pp.25-45. (in Persian)
    17. Haji Dehabadi, Ahmad,. Salimi, Ehsan (2014). “Principles of criminalization in cyberspace (with a critical approach to cybercrime law)”, Parliament and Strategy, Vol.80, pp.61-88. (in Persian)
    18. Hamad Sharah, Abdul-Jabbar (2017). Rules of usurpation in Islamic Jurisprudence, Beirut - Baghdad: Scientific Institute - Educational Center. (in Arabic )
    19. Hashemi Khoei, Mirza Habibullah (1980). The curriculum of ingenuity in explaining Nahj al-Balaghah,Tehran: Islam Library. (in Arabic )
    20. Hatef, Mahdi (2010). “Challenges and Prospects of Cyber Security”, Police Human Bi-Quarterly, Vol.1, pp.93-117. (in Persian)
    21. Heidargholizade, Jaafar,. Abedini, Gholam Reza,. Raeisi, Leila. (2015). “Privacy and Obligation to Observe It in the Judicial Procedure of the European Court of Human Rights”, Islamic Human Rights Studies, 8, 23-41. (in Persian)
    22. Hooshmand Firoozabadi, Hossein (2020). “Assessing the jurisprudential principles of civil liability”, Doctrines of civil jurisprudence, Vol.19, pp.297-328. (in Persian)
    23. Hosseini Tehrani, Seyyed Mohammad(2000). Velayat-e-Faqih in Islam, Mashhad: Allameh Tabatabai Publications. (in Persian)
    24. Hosseinnejad, Seyyed Mojtaba,. Moniri, Hamidreza (2018). “Jurisprudential analysis and review of the implementation of filtering in cyberspace”, Journal of Islamic Government Quarterly, Vol.22, No.84, pp.27-56 . (in Persian)
    25. Hosseinpour, Mohammad Reza,. Zare, Ali (2020). “Approach to domestic law and international instruments based on civil liability for disclosure of trade secrets”, Journal of Legal Studies, Vol.11, No. 4, pp.93-125. (in Persian)
    26. Ibn Shu`bah Harrani, Hassan Ibn Ali (2003). Tohhaf Al oghul, Tehran: Islamic Library. (in Arabic )
    27. Jafari, Ali,. Abedini, Azim (2012). “Buildings of Hamyat Khasi Harem Novel”, Dovsalname Fiqh and Rights Relationships, Vol.1, pp.27-49. (in Persian)
    28. Jafari, Ali,. Rahbarpoor, Mohammad Reza (2018). Civil Liability for Data Privacy Violation in Imami Fiqh and Substantive Law. Private Law Research Quarterly, Vol.5, No. 18, pp.74-43. (in Persian)
    29. Jafari-Langroudi, Mohammad Jaafar (2018). Terminologi Rights, Tehran: Ganj Danesh. (in Persian)
    30. Jahan-Bin, Seyyed Ebadollah,. Gorji, Ali Akbar (2020). “What is the norm in the field of social order and legal order”, Journal of Public Rights Readings, Vol.49, No.3, pp.777-800. (in Persian)
    31. Jalali Farahani, Amir Hossein (2011). Canonción Cyber Crimes and the Haqi Ann Protocol (first version). Tehran: Khorasandi. (in Persian)
    32. Johari, Ismael Ibn Hammad (1990). The Crown of Language and Sahih Al-Arabiya, Beirut: Dar Al-Ilm. (in Arabic )
    33. ir.(2012).Retrieved07,10,1400,fromfarsi.khamenei.ir:https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=19225
    34. Kharazi, Seyed Mohsen (2002). “Jurisprudential rule of spying”, Journal of Jurisprudence of Ahl al-Bayt (peace be upon them), Vol.26, pp.142-52. (in Persian)
    35. Hashemi Khoei, Mirza Habib-Allah (1980). Minhaj-Al-Baraqah-Fi Sharh-Nahj-Al-Balaghah, Tehran: Islam Library. (in Arabic )
    36. Khoei, Seyyed Abolghasem (2001). Lectures on the principles of jurisprudence (first edition), Qom: Institute for the Revival of the Works of Imam Al-Khoi Quds. (in Arabic )
    37. Khomeini, Seyyed. Ruhollah (2002). Velayat-e-Faqih (twelfth edition), Tehran: Imam Khomeini Quds Publishing House. (in Persian)
    38. Larry, Seyyed Abdulhossein (1997). Commentary on Al-Makasib, Qom: Islamic Knowledge. (in Persian)
    39. Makarem Shirazi, Naser (1999). Ethics in the Quran (first edition). Qom: Imam Ali School. (in Persian)
    40. Makarem Shirazi, Naser (2004). Ta'zir and its scope, Qom: Imam Ali School. (in Persian)
    41. Meghdadi, Mohammad Mahdi (2014). “The impact of risk in the elimination of athletes' civil liability”, Comparative Law,120, pp.150-133. (in Persian)
    42. Mir Mohammad Sadeghi, Hossein (2013). Exclusive criminal law; Crime against persons (twelfth edition). Tehran: Amount. (in Persian)
    43. Moghimi Haji, Abulghasem (2007). “Philosophy of Punishment in Islam”, Jurisprudence of Ahl al-Bayt (AS), Vol.51, pp.106-147. (in Persian)
    44. Montazeri, Hosseinali (1989). Jurisprudential principles of Islamic government, Translation: Mahmoud Salavati, Qom: Kayhan Institute. (in Persian)
    45. Montazeri, Hosseinali (2006). Knowledge and rules of women (second edition). Qom: Mubarak Publications. (in Persian)
    46. Montazeri, Hosseinali (2008). Islamic Punishments and Human Rights (First Edition), Qom: Purple of Knowledge. (in Persian)
    47. Montazeri, Hosseinali (2008). Religious Government and Human Rights (First Edition), Qom: Purple of Knowledge. (in Persian)
    48. Moradkhani, Fardin,. Esfandiari, Hossein (2010). “Fundamentals of Government Civil Liability in the Light of Iranian Law”, Legal Discourse, Vol.15 and 16, pp.47-72. (in Persian)
    49. Naini, Mirza Muhammad Hossein (1990). The rule of the hand, space, transcendence and health (the best reports) (Dome version), Qom: Mostafavi Bookstore. (in Arabic )
    50. Najafi, Muhammad Hassan (1984). Jewels of speech in explaining the laws of Islam (Haftam version), Beirut: Arab Heritage Revival House. (in Arabic )
    51. Nasir al-Din al-Tusi, Muhammad (1992). Nasiri ethics, Tehran: Islamic seminary. (in Persian)
    52. Police Encyclopedia Institute (2021). Police Encyclopedia, Retrieve information and security entries from mission groups. (in Persian)
    53. Qorbannia, Naser (1999). Philosophy of Punishment, Journal of Review, Vol.4, pp.417-448. (in Persian)
    54. Ragheb-Isfahani, HussainIbn-Mohammed (1992). Vocabulary-of the Qur’an, Lebanon: Dar Al-Ilm. (in Arabic )
    55. Rostami, vali,. Bahadory Jahromi, Ali (2010). “State civil responsibility”, Pajohshnama Hawq Islami, 2Vol.9, pp.65-96. (in Persian)
    56. Sabzwari, Seyyed Abdulali (1992). Mohhab Al-Ahkam, Qom: Al-Manar Institution. (in Arabic )
    57. Seifi, Ali Akbar (1994). Al-Wasila Editing Guide, Qom: Islamic publication book. (in Arabic )
    58. Shabir Zanjani, Seyyed Musa (1998). Book of Marriage, Qom: Rai Pardaz Institute. (in Persian)
    59. Shah Abdul Azimi, Hossein (1985). Twelver Tafsir (Version 1), Tehran: Miqat. (in Persian)
    60. Shah Mohammadi, Gholamreza,. Ekbatani, Somayyeh (2015). “IT-based prevention of virtual injuries”, Journal of Law Enforcement and Security, 29, pp.64-27. (in Persian)
    61. Shahbazinia, Morteza,. Eshghpour, Mansour (2021). “Civil liability resulting from the disclosure of trade secrets by a former worker”, Bi-Quarterly Journal of Economic Law, Vol.17, pp.261-241. (in Persian)
    62. Shams Elahi, Mohsen (2020). “Legal and economic analysis of civil liability for violation of legal requirements related to disclosure of information in the securities market”, Bi-Quarterly Encyclopedia of Economic Law, Vol.15, pp.168-145. (in Persian)
    63. Sheikh Mufid, Muhammad (1993). Correction of Imami Beliefs, Qom: Sheikh Mofid Congress. (in Arabic )
    64. Shirazi, Seyyed Mohammad Alhosseini (2007). From the jurisprudence of Al-Zahra peace be upon her, Qom: Rashid. (in Arabic )
    65. Shojaei Jashoughani, Reyhaneh,. Ahmadi, SeyyedAhmad,. Jazayeri, Rezvanalsadat,. Etemadi, ozra (2019). “Semantic analysis of the harms of cyberspace in couples' relationships in Isfahan”, Knowledge and Research in Applied Psychology, 73, pp.62-78. (in Persian)
    66. Sobhani, Jaafar. (2007). “Three divorces in one assembly and testimony on divorce”, Journal of Ahl al-Bayt jurisprudence, Vol.46, pp.26-92. (in Persian)
    67. Tabatabai, Seyyed Mohammad Hussein (1996). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, Leobnan: Seminary Teachers Association, Al-Alame Foundation for Publications. (in Arabic )
    68. Tadayyon, Abbas (2010). “Respect for privacy in education is the reason for the criminal proceedings of Iran and France and the jurisprudence of the European Court of Human Rights”, Semi-annual Journal of Comparative Law, Vol.73, pp.83-104. (in Persian)
    69. Taheri, Habibollah (1997). Civil Law (Second Edition), Qom: Islamic Publications Office. (in Persian)
    70. Talebpour, Alireza,. Sheidaei, Mansour,. Khalilzadeh, Maryam,. Emadi, Keynush (2014). “Browse and categorize the strategy of countries in the world in the face of virtual social networks”, Journal of Strategy, Vol.73, pp.43-72. (in Persian)
    71. Zanjani, Amid. (2000). Political jurisprudence, Tehran: Amirkabir Publications. (in Persian)