دلالت حرف «أو» در آیۀ 95 سورۀ مائده؛ خوانشی نو از روایات حمل‌شده بر نظریۀ ترتیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه الهیات، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، میبد، ایران

چکیده

طبق قوانین شریعت، «صید کردن» از اعمالی است که بر شخص محرِم حرام می‌شود. در آیۀ 95 سورۀ مائده حکم تحریم صید در حال احرام و کفاره‌های آن بیان ‌شده است.‌ مفسران و فقیهان در مورد برخی احکام ذکرشده در این آیه، اختلاف کرده‌اند. علت این تباین دیدگاه، برداشت‌های مختلف از تعابیر موجود در آیه، وجود روایات به‌ظاهر متعارض و همچنین دیدگاه‌های متفاوت در تعیین نقش کلمات و حروف است. این پژوهش صرفاً به موضوع «تخییر یا ترتیب داشتن حکم کفارۀ قتل صید در حال احرام» می‌پردازد و ضمن گردآوری قرائن فهم و بررسی آرای مفسران و فقیهان فریقین، تحلیلی از دیدگاه‌های موافق و مخالف ارائه می‌کند. در ادامه نقش حرف «أو» از نظر ادبی بررسی ‌می‌شود و در تبیین نقش این حرف در آیه و جایگاه حکم آن در میان سایر کفاره‌ها می‌کوشد. در خاتمه نیز روایات مشعر بر نظریه‌های «ترتیب» و «تخییر» بررسی و به‌منظور رفع تعارض ایجادشده، خوانشی نو از روایات محمول بر نظریۀ «ترتیب» ارائه می‌شود. براساس شواهد به‌دست‌آمده، نگارندگان، دیدگاهی که محرم را در انتخاب کفاره مخیر می‌داند، پذیرفته و حکم به رعایت ترتیب را متعارض و متنافر مستندات موجود یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Implication for the Letter “`aw” in Verse 95 of Surah Al-Ma`idah; A New Reading of the Narrations Predicted on the Theory of Sequence

نویسندگان [English]

  • Hamed(Farhang) Khani (Mehrvash) 1
  • Monireh Sadat Madani 2
1 Associate Professor, Faculty of Theology, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
2 M.A., Faculty of Quranic Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Meybod, Iran
چکیده [English]

According to Shari'ah law, "hunting" is one of the acts forbidden to muhrim. The verse 95 of Surah Ma'idah states the ruling on the prohibition of hunting in ihram (pilgrim sanctity) and its atonements. The exegetes and the jurists have different views on some of the rulings mentioned in this verse. The reason for this difference of opinion is the different understanding of the interpretations in the verse, the existence of seemingly contradictory narrations, as well as different views in determining the role of words and letters. This study deals only with the subject of "the right to choose or arranging the expiation ruling for killing a game in ihram". While gathering evidences of understanding and examining the opinions of the commentators and jurists of two main Islamic sects, it provides an analysis of the views of pros and cons. Next, it studies the literal role of the letter “`aw” and tries to explain the role of this letter in this surah and the place of this ruling among other atonements. Finally, it explores the narrations based on the theories of "sequence" and "choice" and in order to resolve the conflict, presents a new reading of the narrations predicted on the theory of "sequence". Based on the evidence obtained, the authors have accepted the view that the muhrim is free to choose atonement and have found that the ruling of observing the order of choosing the atonement is in conflict with the existing documents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Atonement for Killing a Game
  • Muhrim
  • Verse 95 of Surah Ma`idah
  • the Letter"`aw"
  • Order of the Ruling

مراجع

  1. ـ  قرآن کریم؛ ترجمه فولادوند، محمدمهدی (1418 ق). تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

    1. ابن‌سعد، محمد (1968م). طبقات الکبری، بیروت: دار صار.
    2. ابن‌سعدالله کاظمی، جواد (1365). مسالک الأفهام، تهران: مرتضوی.
    3. ابن سلیمان، مقاتل (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    4. ابن‌عبدالله بن محمد حلی سُیُوری، مقداد (1373). کنز العرفان، تهران: مرتضوی.
    5. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    6. ابن‌جوزی، عبدالرحمان بن علی (1422ق). زاد المسیر، بیروت: دار الکتاب العربی.
    7. اربلی، علی بن عیسی (1381ق). کشف الغمة، تبریز: بنی‌هاشم.
    8. اردبیلی، محمد بن علی (1403ق). جامع الرواة، بیروت: دار الأضواء.
    9. ازهری، محمد بن احمد (2001م). تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    10. اشعری قمی، احمد بن محمد بن عیسی (1408ق). النوادر، قم: مدرسة الإمام المهدی (عج).
    11. انصاری، محمدعلی (1415ق). الموسوعه الفقیه، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    12. آلوسی، محمود بن عبدالله (1415ق). روح المعانی، لبنان، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    13. بحرانی، هاشم بن سلیمان (1415ق). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسۀ البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة.
    14. بروجردی، محمدابراهیم (1366). تفسیر جامع، تهران: کتابخانه صدر.
    15. ثعلبی، احمد بن محمد (1422ق). الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    16. ثلایی، یوسف بن احمد (1423ق). تفسیر الثمرات الیانعه، یمن، صعده: مکتبة التراث الإسلامی.
    17. جعفری، یعقوب (1377). «ضرورت شناخت وجوه و نظایر در ترجمۀ قرآن کریم»، مجلۀ ترجمان وحی، شماره 4.
    18. جوادی آملی، عبدالله (1394). تسنیم، قم: إسراء.
    19. جوهری فارابی، اسماعیل بن حماد (1407ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین.
    20. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
    21. حمیری یمنی، نشوان بن سعید (1420ق). شمس العلوم، سوریه: دارالفکر.
    22. زمخشری، محمود بن عمر (1407ق). الکشاف، بیروت: دار الکتاب العربی.
    23. سمرقندی، نصر بن محمد (1416ق). تفسیر السمرقندی، بیروت: دار الفکر.
    24. شریف مرتضی علم‌الهدی، علی بن الحسین (1431ق). تفسیر الشریف المرتضی، لبنان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    25. طباطبایی، محمدحسین (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان، قم: اسلامی.
    26. طبرانی، سلیمان بن احمد (2008م). التفسیر الکبیر، اردن: دار الکتاب الثقافی.
    27. طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان، تهران: ناصرخسرو.
    28. ---------------- (1412ق). تفسیر جوامع الجامع، قم: حوزه علمیه قم.
    29. طبری، محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان، بیروت: دارالمعرفة.
    30. طریحی، فخرالدین بن محمد (1375). مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
    31. طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا[الف]). التبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    32. ---------------- (بی‌تا[ب]). اختیار معرفه الرجال، مشهد: مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکدۀ الهیات مشهد.
    33. طوسی، محمد بن حسن (1407ق). تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
    34. علوی عاملی، احمد بن زین‌العابدین (1399ق). مناهج الأخیار فی شرح الإستبصار، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    35. عیاشی، محمد بن مسعود (1380ق). التفسیر، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
    36. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    37. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1426ق). القاموس المحیط، بیروت: مؤسسۀ الرساله للطباعه و النشر و التوزیع.
    38. فیومی، احمد بن محمد مقری (1414ق). المصباح المنیر، قم: مؤسسۀ دار الهجره.
    39. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1415ق). تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر.
    40. قرشی، علی‌اکبر (1374). قاموس قرآن، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
    41. قرطبی، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
    42. راوندی، سعید بن هبه‌الله (1405ق). فقه القرآن (راوندی)، قم: کتابخانۀ عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
    43. قمی، علی بن ابراهیم (1363). تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
    44. مازندرانی، محمدهادی بن محمد صالح (1429ق). شرح فروع الکافی، محقق محمدجواد محمودی و محمدحسین درایتی، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.
    45. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (1414ق). تاج العروس، بیروت: دار الفکر.
    46. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (بی‌تا). بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    47. مصطفوی، حسن (1368). التحقیق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    48. مفید، محمد بن محمد (1314 ق). الارشاد، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
    49. موسوی (علم الهدی)، علی بن حسین (بی‌تا). الانتصار، قم: نشر اسلامی.
    50. موسوعه جمال عبدالناصر فی الفقه الاسلامی (1369ق). قاهره: المجلس‌الاعلی للشئون الاسلامیه.
    51. نجاشی، احمد بن علی (بی‌تا). رجال النجاشی، قم: النشر الاسلامی.
    52. نجفی، محمدحسن (1362ق). جواهر الکلام، محقق عباس قوچانی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

     

    References

    1. The Holy Quran; Translated by Fooladvand, Mohammad Mehdi (1997). Tehran, Office of Islamic History and Studies.
    2. Alawi Ameli, Ahmad Ibn Zino al-Abedin (1979). Manhaj al-Akhyar in Sharh al-Istibsar, Qom: Ismaili Institute. (in Arabic)
    3. A group of scholars, (1950). Jamal Abdel Nasser Encyclopedia of Islamic Jurisprudence, Cairo: The Supreme Assembly for Islamic Affairs. (in Arabic)
    4. Alusi, Mahmoud bin Abdullah, (1994). The Spirit of Meanings in the Interpretation of the Great Qur'an and the Second Seventh, Lebanon, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiyya, Publications of Muhammad Ali Bizdun. (in Arabic)
    5. Ansari, Mohammad Ali (1994). the encyclopedia of the jurisprudent of Misra and the guardian of the fundamental rights, Qom: Islamic Thought Association. (in Arabic)
    6. Arbeli, Ali Ibn Isa, (1961). Kashf al-Ghamma in the knowledge of the Imams (I - the ancient), Tabriz: Bani Hashim. (in Arabic)
    7. Ardabili, Mohammad Ibn Ali (1983). Comprehensive Narration and Explanation of Mistakes on Roads and Documents, Beirut: Dar Al-Azwa. (in Arabic)
    8. Ash'ari Qomi, Ahmad Ibn Muhammad Ibn Isa (1988). Al-Nawadir (for Ash'ari), Qom: Madrasa of Imam Al-Mahdi Ajal Allah Almighty Farja Al-Sharif. (in Arabic)
    9. Ayashi, Muhammad ibn Mas'ud (1960). Tafsir (Tafsir al-Ayashi), Tehran: Islamic Scientific Library. (in Arabic)
    10. Azhari, Muhammad ibn Ahmad (2001). Language Civilization, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    11. Bahrani, Hashim Ibn Sulayman (1994). Al-Burhan Fi Tafsir Al-Quran, Qom: Al-Ba'ath Institute, part of Islamic Studies. (in Arabic)
    12. Boroujerdi, Mohammad Ibrahim (1987). Comprehensive Interpretation, Tehran: Sadr Library. (In Persain)
    13. Faiz Kashani, Mohammad Ibn Shah Morteza (1994). Tafsir Al-Safi, Tehran: Al-Sadr Library. (in Arabic)
    14. Fakhr Razi, Muhammad ibn Umar (1999). Tafsir al-Kabir (Mafatih al-Ghayb), Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-Tarath Al-Arab. (in Arabic)
    15. Fayumi, Ahmad Ibn Muhammad Muqari (1993). Al-Misbah Al-Munir Fi Gharib Al-Sharh Al-Kabir for Rafi'i, Qom: Dar Al-Hijra Institute. (in Arabic)
    16. Firooz abadi, Mohammad Ibn Ya'qub (2005). Al-Qamoos Al-Muhit, Al-Mohit: Al-Risalah Institute for Printing, Publishing and Distribution. (in Arabic)
    17. Ghorashi, Ali Akbar, (1955). Quran Dictionary, Tehran: Islamic Library. (In Persain)
    18. group of scholars, (1950), Jamal Abdel Nasser Encyclopedia of Islamic Jurisprudence, Cairo: The Supreme Assembly for Islamic Affairs. (in Arabic)
    19. Hamyari Yamani, Nashwan Ibn Saeed (1999). Shams al-Ulum and the medicine of the Arabic words from Al-Kalum, Syria: Dar al-Fikr. (in Arabic)
    20. Horre Ameli, Muhammad ibn Hassan (1989). Vasaelo Sheae, Qom: Al-Bayt Foundation, peace be upon them. (in Arabic)
    21. Ibn Abdullah Ibn Muhammad Heli Suyuri, Muqdad (1954). The Treasure of Mysticism in Quranic Jurisprudence, Tehran: Mortazavi. (in Arabic)
    22. Ibn Jowzi, Abd al-Rahman ibn Ali (2001). forage of the path in the science of interpretation, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. (in Arabic)
    23. Ibn Manzur, Muhammad ibn Mokram, (1993). Arabic language, Beirut: Dar al-Fikr for printing, publishing and distribution. (in Arabic)
    24. Ibn Sa'd, Muhammad (1968).Tabqat al-Kubra, Beirut: Dar Saar. (in Arabic)
    25. Ibn Sa'dullah Kazemi, Jawad, (1946). The schools of understanding to the verses of the rulings, Tehran: Mortazavi. (in Arabic)
    26. Ibn Sulayman, Muqatil (2002). Tafsir Muqatil Ibn Sulayman, Beirut: Dar Ihyaa Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    27. Jafari, Yaqub (1998). “The Necessity of Knowing the Facets and the like in translating the Holy Quran”, Journal of Revelation Translators. (in Persain)
    28. Javadi Amoli, Abdullah (2015). Tasnim, Qom: Isra Publications. (In Persain)
    29. Johari Farabi, Ismail Ibn Hammad (1987). Al-Sahah: Taj al-Lingha and Sahah Al-Arabiya, Beirut: Dar al-Alam for the Muslims. (in Arabic)
    30. Majlisi, Muhammad Baqir bin Muhammad Taqi (Bita). The Sea of Lights of Jama'at for the news of the pure Imams (peace be upon them), Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    31. Mazandarani, Mohammad Hadi ibn Mohammad Saleh (2008). Sharh Foroo Al-Kafi, researcher Mohammad Javad Mahmoudi and Mohammad Hussein Drayati, Qom: Dar Al-Hadith for printing and publishing. (in Persain)
    32. Morteza Zubaidi, Muhammad ibn Muhammad (1993). The Crown of the Bride from the Jewel of the Dictionary, Beirut: Dar al-Fikr. (in Persain)
    33. Mostafavi, Hassan (1989). Research in Quranic Words, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Arabic)
    34. Mufid, Mohammad Ibn Mohammad (1992). Al-Arshad Fi Maarefa Hajjullah Ali Al-Abad, Qom: Hazara Sheikh Mufid World Congress. Mousavi (Alam al-Huda), Ali ibn Hussein (Bita). Al-Antisar fi Anfarad al-Imamiya, Qom: Islamic Publishing. (in Arabic)
    35. Najafi Javaheri, Mohammad Hassan (1943). Jawahar al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam, researcher Abbas Quchani, Beirut: Dar Ihyaa Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    36. Najashi, Ahmad Ibn Ali (Bita). Rijal al-Najashi, Qom: Islamic Publishing. (in Arabic)
    37. Qomi, Ali Ibn Ibrahim, (1944). Tafsir al-Qomi, Qom: Dar al-Kitab. (in Arabic)
    38. Qurtubi, Mohammad Ibn Ahmad (1945). Al-Jami 'for the rules of the Qur'an, Tehran: Nasser Khosrow. (in Arabic)
    39. Qutb Ravandi, Saeed Ibn Hiba Allah (1985). Fiqh al-Quran (Ravandi), Qom: Public Library of Grand Ayatollah Marashi Najafi (RA). (in Arabic)
    40. Samarkandi, Nasr Ibn Muhammad (1995). Tafsir Al-Samarkandi Al-Masmi Bahr Al-Ulum, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
    41. Sharif Murtaza Alam al-Huda, Ali ibn al-Hussein (2010). Tafsir al-Sharif al-Murtada al-Masmi b: Nafais al-Tawwil, Lebanon, Beirut: Al-A'lami Foundation for Publications. (in Arabic)
    42. Tabarani, Suleiman bin Ahmad (2008). Al-Tafsir Al-Kabir: Tafsir Al-Quran Al-Azim (Al-Tabarani), Jordan: Dar Al-Kitab Al-Thaqafi. (in Arabic)
    43. Tabari, Muhammad ibn Jarir (1992). comprehensive statement in the interpretation of the Qur'an (interpretation of Tabari), Beirut: Dar al-Ma'rifah. (in Arabic)
    44. Tabarsi A, Fadl Ibn Hassan (1953). Al-Bayyan Complex in the Interpretation of the Qur'an, Tehran: Naser Khosrow. (in Arabic)
    45. Tabarsi B, Fadl Ibn Hassan (1992). Interpretation of comprehensive societies, Qom: Qom seminary. (in Arabic)
    46. Tabatabai, Mohammad Hussein (1955). translation of Tafsir al-Mizan, Qom: Islamic Publications. (in Persain)
    47. Thalabi, Ahmad Ibn Muhammad (2001). Al-Kashf and Al-Bayyan Al-Ma'ruf Tafsir Al-Thalabi, Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    48. Thalayi, Yusuf bin Ahmad (2001). Tafsir Result al-Yan'a wa al-Ahkam al-Wadhah al-Qata'a, Yemen, Saada: Maktab al-Turath al-Islami. (in Arabic)
    49. Toreyhi, Fakhruddin bin Muhammad (1956). Majmaol Bahrain, Tehran: Mortazavi. (in Arabic)
    50. Tusi A, Muhammad ibn Hassan (Bita). Al-Tibyan in the Interpretation of the Qur'an, Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    51. Tusi B, Mohammad Ibn Hassan (Bita). Author of the Knowledge of Men, Mashhad: Research and Studies Center of Mashhad Theological Faculty. (in Arabic)
    52. Tusi, Muhammad ibn Hassan (1987). Tahzhib al-Ahkam, Tehran: Islamic Library. (in Arabic)
    53. Zamakhshari, Mahmoud Ibn Umar (1987). The discovery of the truths of the obscure of the revelation and the eyes of the narrators in the aspects of interpretation, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
مجله علمی
دوره 18، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 271-299

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 05 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 05 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار