بررسی کاربرد استصحاب در دادرسی مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

استصحاب از اصول عملی است که در فقه و حقوق، کاربرد گسترده‌ای دارد. وضعیت این اصل در دادرسی در فقه و حقوق و ناهماهنگی حقوق با فقه در این زمینه، نیازمند بررسی و مطالعه است. در خصوص کاربرد این اصل دربارۀ قضاوت و دادرسی، وضعیت در فقه و حقوق، متفاوت است. در فقه، کاربرد این اصل در باب قضا با تردید جدی مواجه است و فقها در خصوص قضا، جز در مواردی نادر، بحثی از کاربرد اصول عملی، از جمله استصحاب در دادرسی نکرده‌اند و عدم استفاده از اصول عملی، از جمله استصحاب در دادرسی، نزد ایشان مفروغ‌عنه بوده است و در مواردی به آن، تصریح کرده‌اند. ولی در حقوق، دیدگاه امکان استفاده از این اصل در دادرسی، شهرت دارد. این شهرت، تحت تأثیر شهرت کاربرد اصول عملی در فقه و حقوق بوده و به وضعیت خاص در باب قضا در فقه، توجه نشده است. مادۀ 198 قانون آیین دادرسی مدنی نیز اصل بقای حق و دین ثابت‌شدۀ قبلی را اعلام کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Review of the Application of "Istishab" in Civil Procedure

نویسنده [English]

  • Mahdi Hasanzadeh
Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Istishab (presumed continuity of laws) is one of the practical principles that is widely used in jurisprudence and law. The status of this principle in jurisprudence and law and the lack of coordination of law with jurisprudence in this area needs to be studied. Regarding the application of this principle to judging and proceeding, the situation is different in jurisprudence and law. In jurisprudence, the application of this principle to judging is in serious doubt, and the jurists, except in rare cases, have not discussed the application of practical principles including istishab, and the lack of application of practical principles, including istishab, has been resolved and stipulated by the jurists. However in law, it is a famous view that this principle can be applied in litigation. This reputation has been influenced by the popularity of the application of practical principles in jurisprudence and law, and the particular status of practical principles of judging in jurisprudence has not been addressed. The article 198 of Civil Procedure Code has also stated the principle of the survival of already proved right and debt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Istishab
  • Practical Principles
  • Civil Procedure
  • Proof of Claims
  1. الآشتیانی، میرزا محمدحسن (بی‌تا). کتاب القضاء. قم: دار الهجرة.
  2. امامی، سید حسن (بی‌تا). حقوق مدنی، ج 6، چ پنجم، تهران: ابوریحان.
  3. الانصاری، الشیخ مرتضی (بی‌تا). فرائد الاصول، ج 2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  4. ---------------- (1410ق). القضاء الاسلامی (به قلم میرزا حسین‌قلی)، ج 1، بی‌جا: الهدی المؤسسة الاسلامیة للنشر.
  5. --------------- (1409ق). القضاء الاسلامی (به قلم میرزا حسین قلی)، ج 2، بی‌جا: الهدی المؤسسۀ الاسلامیه للنشر.
  6. التبریزی، المیرزا جواد (1415ق). اسس القضاء و الشهادة، چ اول، بی‌جا: مؤسسة الامام الصادق(ع).
  7. الرشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق). کتاب القضاء، ج 2 (دو جلد در یک مجلد)، قم: دارالقرآن الکریم.
  8. الکنی الطهرانی، المولی علی (بی‌تا). کتاب القضاء (چاپ سنگی)، بی‌جا: بی‌نا.
  9. الموسوی الگلپایگانی، السید محمدرضا (بی‌تا). کتاب القضاء (به قلم السید علی الحسینی المیلانی)، ج 2، قم: دار القرآن الکریم.
  10. بازگیر، یدالله (1382). آراء قطعیت یافته دادگاه‌ها در امور مدنی: مزارعه، مساقات، مضاربه، حواله، قرض، طلب، نکاح و طلاق، خسارت، در قانون تملک آپارتمان‌ها، چ اول، ناشر: بازگیر.
  11. پژوهشکدۀ استخراج و مطالعات رویۀ قضایی کشور (1396). مجموعه آرای دیوان عالی کشور (حقوقی) بهار 1393، چ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضاییه.
  12. پژوهشکدۀ استخراج و مطالعات رویۀ قضایی کشور (1393). مجموعه آرای قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران (حقوقی) فروردین 1392، چ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضاییه.
  13. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (2536). دانشنامۀ حقوقی، ج 1، چ سوم، تهران: امیرکبیر.
  14. شمس، عبدالله (1390). آیین دادرسی مدنی (دورۀ پیشرفته)، ج 3، چ بیستم، تهران: دراک.
  15. --------- (1388). ادلۀ اثبات دعوا، چ پنجم، تهران: دراک.
  16. شیخ‌نیا، امیرحسین (1375). ادلۀ اثبات دعوی، چ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  17. کاتوزیان، ناصر (1384). اثبات و دلیل اثبات، ج 1، چ سوم، تهران: میزان.
  18. --------- (1387). اثبات و دلیل اثبات، ج 2، چ چهارم، تهران: میزان.
  19. ---------- (1379). گامی به‌سوی عدالت. ج 2، چ اول، تهران: انتشارات دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
  20. ----------- (1382). عدالت قضایی گزیدۀ آراء، چ دوم، تهران: میزان.
  21. متین دفتری، احمد (بی‌تا). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج 2، بی‌جا، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  22. مدنی، سید جلال‌الدین (1372). ادلۀ اثبات دعوی، چ اول، تهران: گنج دانش.

 

References

  1. Al-Ashtiani, Mirza Mohammad Hassan, Ketab al-Qaza ', Qom, Dar al-Hijra. (in Arabic)
  2. Al-Ansari, Sheikh Morteza. Faraed Al-osool, Vol. 2, Qom, Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
  3. Al-Ansari, Morteza (1989). Islamic Judiciary (by Mirza Hussein Qoli), Vol. 1, Al-Huda Islamic Institute for Publishing. (in Arabic)
  4. Al-Ansari, Morteza (1988). Islamic Judiciary (by Mirza Hussein Qoli), Vol. 2, Al-Huda Islamic Institute for Publishing. (in Arabic)
  5. A-Tabrizi, Al-Mirza Javad (1994). Osas Al-QaZa va Shahada, Al-Imam A-Sadiq Foundation, first edition. (in Arabic)
  6. A-Rashti, Mirza Habibollah (1980). Ketab al-Qaza ', Vol. 2 (Vols. 1 and 2 in one Volume), Qom: Dar al-Quran al-Karim. (in Arabic)
  7. Al-Kani A-Tehrani, Al-Mawla Ali, Ketab al-Qaza .' (in Arabic)
  8. Al-Moosavi Al-Golpayegani, A-Seyyed Mohammad Reza, Ketab al-Qaza ' (by A-Seyyed Ali Al-Hosseini Al-Milani), Vol. 2, Qom: Dar Al-qoran Al-karim. (in Arabic)
  9. Emami, Seyyed Hassan, Civil Law, Vol. 6, Tehran: Abu Reihan Publications, Fifth Edition. (in Persain)
  10. Bazgir, Yadollah (2003). Final rulings of the courts in civil matters: farming, mosaqat, mozarebe, assignment, loan, demand, marriage and divorce, damages, in the law of apartment ownership, Publisher: Bazgir, first edition. (in Persain)
  11. Research Institute for Extraction and Studies of Judicial Procedure of the country (2017). Collection of Supreme Court Opinions (Legal) Spring2014, Tehran, Judiciary Press and Publications Center, First Edition. (in Persain)
  12. Research Institute for Extraction and Studies of the Judicial. Procedure of the Country (2014). Collection of Judicial Opinions of the Courts of Appeal of Tehran Province (Legal) Farvardin 2013, Tehran: Judiciary Press and Publishing Center, first edition. (in Persain)
  13. Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1977). Legal Encyclopedia, Vol. 1, Tehran: Amir Kabir Publishing Institute, Third Edition (in Persain).
  14. Shams, Abdollah (2011). Civil Procedure (Advanced Course), Vol. 3, Tehran, Drake Publications, twentieth edition (in Persain).
  15. Shams, Abdollah (2009). Evidence of litigation, Tehran: Drake Publications, fifth edition (in Persain).
  16. Sheikh Nia, Amir Hossein (1996.vidence of litigation, Tehran: Anteshar Co., Third edition. (in Persain)
  17. Katoozian, Nasser (2005). Proof and Reason for Proof, Vol. 1, Tehran: Mizan Publishing, Third edition(in Persain) .
  18. --------------------- (2008). Proof and reason for proof, Vol. 2, Tehran: Mizan, Fourth Edition (in Persain).
  19. --------------------- (2000). A step towards justice, Vol. 2, Tehran: Faculty of Law and Political Science Publications, First Edition (in Persain).
  20. -------------------- (2003). Selected Judicial Justice, Tehran: Mizan Publishing, second edition (in Persain) .
  21. Matin Daftari, Ahmad,Civil And Commercial Procedure, Vol.2, Tehran: Majd. (in Persain)
  22. Madani, Seyyed Jalaleddin (1993). Evidence of Claim, Tehran: Ganj-e-Danesh Publications, first edition(in Persain) .