وجاهت علم قاضی در اثبات زنای به عنف با رویکرد تطبیقی در فقه و حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری حقوق کیفری ‌و جرم‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

2 استاد گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

3 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

علم قاضی یکی از ادلۀ اثبات دعوا در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران است. این علم ممکن است از محتویات پرونده یا مشاهدات حسی قاضی به‌دست آید. علی‌رغم تفاوت اساسی سیاست کیفری اسلام در واکنش علیه جرائم حدی و تعزیری و همچنین به‌طور خاص علیه جرائم منافی عفت، استفاده از علم قاضی موجب جهت‌گیری این سیاست به سمت تسامح یا سخت‌گیری کیفری نسبت به این دسته از جرائم خواهد شد. مقاله به بررسی دیدگاه فقها در این زمینه می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که سیاست کلی در جرائم منافی عفت بر بزه‌پوشی، قضازدایی و تسامح است لیکن در مورد تجاوز به عنف با توجه به جریحه‌دار شدن عفت عمومی و سلب امنیت افراد و جامعه، سیاست عدم تسامح و پذیرش حداکثری علم قاضی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ادلۀ اثبات دعوا حاکمیت دارد. حقوق کیفری ایران نیز در واکنش علیه این جرم همین رویه را اتخاذ کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Validity of the Judge's Knowledge to Prove Rape with a Comparative Approach to Jurisprudence and Law

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Motahharifar 1
  • Mahmoud Qayyoum Zadeh 2
  • Mohammad Rasoul Ahangaran 3
1 Ph.D Student, Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
2 Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
3 Professor, Department of jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, College of Farabi, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The knowledge of the judge is one of the proofs of the claim in Imamiyyah jurisprudence and criminal law of Iran. The knowledge may be obtained from the contents of the case or from the judge's sensory observations. Despite the fundamental differences of Islamic penal policy in response to prescribed and punitive crimes, specifically crimes against chastity, using the knowledge of the judge will lead to a policy of tolerance or strict criminal punishment for these crimes. This article examines the views of the jurists in this respect and concludes that the general policy in crimes against chastity is forgiveness, impunity and tolerance, but in the case of rape due to the violation of public decency and deprivation of security of individuals and society, the policy of intolerance and maximum acceptance of the knowledge of the judge is dominated as one of the most important reasons to prove the claim. Also, Iran's criminal law has taken the same procedure in response to this crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crimes against Chastity
  • Knowledge of the Judge
  • Forcible
  • Reluctance
  • Evidence
  1. ابن‌رشد، محمد بن احمد (1415ق). بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، ج 2، بیروت: دارالفکر.
  2. ابن‌قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد (بی تا). المغنی، ج9، بیروت: عالم الکتب.
  3. ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم (1408ق). لسان العرب، ج11و12، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  4. ازهری، محمد (2001م). تهذیب اللّغّه، ج 3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  5. انصاری، شیخ مرتضی (1420ق). کتاب المکاسب، چ اول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  6. جبعی العاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1386ق). الروضه البهیّه فی شرح اللمعه الدمشقیه، تحقیق سیّد محمد کلانتر، ج6، چ اول و دوم، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  7. حر عاملی- محمد بن الحسن (1414ق). وسایل الشیعه، ج28، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاءالتراث.
  8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
  9. خمینی موسوی، سید روح‌الله (1379). کتاب البیع، چ اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج.
  10. حلبی، ابوالصلاح تقی‌الدین بن نجم‌الدین (919ق). الکافی فی الفقه، ج 9، تحقیق رضا استادی، اصفهان: کتابخانۀ امیرالمؤمنین(ع)
  11. حلّی (محقّقّ)، جعفر بن حسن (1409ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، تهران: استقلال.
  12. حلی، ابن ادریس (1411ق). السرایر، ج3، قم: جامعۀ مدرسین.
  13. رشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق). کتاب القضاء، تحقیق احمد حسینی اشکوری، قم: دار القرآن الکریم.
  14. زیلعی، فخرالدین عثمان بن علی (1313ق). تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق، ج3، چ دوم، قاهره.
  15. سرخسی، شمس‌الدین محمد بن احد (1324ق). المبسوط، ج 9، مصر: مطبعه السعاده.
  16. سنهوری، عبدالرزاق احمد (1952م). الوسیط فی شرح القانون المدنی، ج 2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  17. شافعی، محمد بن ادریس (1400ق). الأم، ج3، بیروت: دار الفکر.
  18. شربینی، محمد بن احمد الخطیب (1415ق). مغنی المحتاج إلی معرفه معانی ألفاظ المنهاج، ج4، بیروت: دار الکتب العلمیّه.
  19. شوکانی، محمد بن علی (1413ق). نیل الأوطار، ج8و9، مصر: دار الحدیث.
  20. داداشی، محمدرضا؛ فیض، زهرا (1395)، «ماهیت علم قاضی»، مجلۀ مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش 14.
  21. دهخدا، علی‌اکبر (1338). فرهنگ دهخدا، دورۀ پنجاه جلدی، تهران: انتشارت دانشگاه تهران.
  22. شامبیاتی، هوشنگ (1385). حقوق کیفری اختصاصی، ج9، تهران: ژوبین.
  23. شیخ‌نیا، امیرحسین (1378). ادلۀ اثبات دعوی، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  24. شکاری، روشن‌علی (1381). ادلۀ اثبات دعوی، چ سوم، تهران: نسل نیکان.
  25. صدری افشار، غلامحسین (1382). فرهنگ گزیده، تهران: فرهنگ معاصر.
  26. علم‌الهدی، سید مرتضی (1415ق). الإنتصار، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  27. عمید، حسن (1375). فرهنگ عمید، چ یازدهم، تهران: جاویدان.
  28. طوسی (شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، ج8،کتاب الحدود حد الزناص1 تهران: المکتبه المرتضویّه.
  29. کاتوزیان، ناصر (1382). اثبات و دلیل اثبات، ج1، چ دوم، تهران: میزان.
  30. معین، محمد (1385). فرهنگ فارسی معین (یک‌جلدی)، چ سوم، تهران: راه رشد.
  31. میر خلیلی، سید محمود (1394). جرم‌شناسی، چ اول، تهران: بهنامی.
  32. محمد جمعه، مجدی (2015م). العنف ضد المرأه، اسکندریه: دار الجامعه الجدیده.
  33. مجلسی، محمدباقر (1369). مِرآةُ العُقُول فی شرح اخبار آل رسول، ج23، نور وحی.
  34. معطوف، لوویس (1973). المنجد فی الغته و الاعلام، لبنان، بیروت: دارالشرق.
  35. نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج43، چ هفتم: بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  36. نووی، محیی‌الدین یحیی بن شرف (1412ق). روضه الطّالبین و عمده المتّقین، تحقیق زهیر الشاویش، ج8، بیروت: المکتب الإسلامی.
  37. ولیدی، محمدصالح (1380). جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی، تهران: امیرکبیر.

 

References

  1. al-Am al-Huda Sayyid Morteza (1415 AH). al-Antisar, Qom: Islamic Publishing Institute. (in arabic)
  2. Amid, Hassan (1997). Farhang Amid, Vol. 11, Tehran: Javidan. (in persian)
  3. Ansari, Sheikh Morteza (1420). Book al- makaseb, Qom: Islamic Thought Association, first edition. (in Arabic)
  4. Azhari, Mohammad (2001 AD). Tazhib alghah, Vol. 3, Beirut: Dar al-Ahya Tarath al-Arabi. (in Arabic)
  5. Dadashi, Mohammad Reza; Feyz, Zahra (2017). “The nature of the judge's knowledge, Journal of Islamic Jurisprudence and Law Studies, Vol. 14. (in Arabic)
  6. Dehkhoda, Ali Akbar (1960). Dehkhoda Farhang, 50-Volume, Tehran: Daneshgah Publication. (in Persian)
  7. Halabi, Abu al-Salah Naqi al-Din ibn Najm al-Din (919 AH). Al-Kafi fi al-Fiqh, Vol. 9, research by Reza Ostadi, Isfahan. (in Arabic)
  8. Hali (researcher), Ja'far ibn Hassan (1409). Sharia of Islam in Masael Halal and, Haram, Vol 3. Tehran: Esteghlal. (in Arabic)
  9. Hali, Ibn Idris (1411). Al-Sarayer, Qom: Moalemin Jameh Publications. (in Arabic)
  10. Hur Ameli, Muhammad ibn al-Hassan(1414 AH). Wasa'il al-Shi'ah, Beirut: al-Bayt al- Haya Alassarat. (in Arabic)
  11. Ibn Manzoor, Jamal al-Din Muhammad ibn Mukarram (1408 AH). Lesan al- Arab, Vol. 11 & 12, Beirut: Dar Ahya al-tarsat al- Arabi. (in Arabic)
  12. Ibn Qadameh al-Maqdisi, Abdullah ibn Ahmad (Bita). al-Mughni , Vol. 9, Beirut: al kotob. (in Arabic)
  13. Ibn Rushd, Muhammad ibn Ahmad (1415 AH). Beday al - Mujtahid and Nahaeh al Muqtasad, Vol.6, Beirut: Dar al Fekr.(in Arabic)
  14. Jab'i al-Ameli (Shayid Thani), Zayn al-Din ibn Ali (1386 AH). al-Rawdha al-Bahiyya in Shrheh Almoama Damascus, research by Sayyid.(in Arabic)
  15. Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1997). Mabsot in Tehran Hoghogh Terminology, Ganj-e-Danesh Library. (in Persian)
  16. Katozian, Nasser (2002). Proof and reason of proof, Vol. 1 & 2, Tehran: Mizan. (in Persian)
  17. Mir Khalili Seyed Mahmoud (2016). Criminology, First Edition Behnami Publications. (in Arabic)
  18. Moein, Mohammad (2007). Farhang Farsi Moein, Vol. 3, Tehran: Rah-e Roshd. (in Persian)
  19. Mohammad Juma, Majdi (2015 AD). al-Anf zed al-Amrah, Eskandarieh and Jama'at Al-Jadeeda. (in Arabic)
  20. Mousavi Al-Khomeini, Seyyed Ruhollah, (2001). Kitab al-Bayy, Tehran: Imam Khomeini publishing house Arush Publishing, First Edition.(in Arabic)
  21. Mutuf, Lewis (1973). al-Munajjid in Al-Ghatta wa Al-Alam, Lebanon, Beirut: Dar al-Sharq. (in Persian)
  22. Najafi Mohammad Hassan Jawaher al-Kalam Fi (Bita). Sharh Sharia al-Islam, 43 Volumes, seventh edition, Beirut: Dar al-Hayat al-Taras al-Arabi. (in Arabic)
  23. Novin Mohi-ud-Din Yahya bin Sharaf (1412 AH). Rawdah al-Talibeen and Major al-Muttaqin, research by Zuhair al-Shawish, Vol. 8, Beirut: Islamic School. (in Arabic)
  24. Rashti, Mirza Habibullah (1401 AH). al-Qada book, research by Ahmad Hosseini Eshkori, Qom: Dar Al-Quran Al-Karim. (in Arabic)
  25. Sadri Afshar Gholamhossein (2004). Selected Farhang, Tehran: Farhang Moaser. (in Persian)
  26. Sanhori, Abdul Razzaq Ahmad (1952). Al-Wasit Fi Sharh al-Qanun al-Madani, Vol.2, Beirut: Dar Ahya al-taras Al Arabi. (in Arabic)
  27. Sarakhsi, Shams al-Din Muhammad ibn Ahad (1324 AH). al-Mabsut, Vol. 24, Egypt: al-Saada Matbah. (in Arabic)
  28. Shafi'i, Muhammad ibn Idris (1400 AH). Al-Jam 3, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
  29. Shambiati, Houshang (2007). Exclusive criminal law, Vol. 9, Tehran: Zubin. (in Persian)
  30. Sheikh Nia Amirhossein (2003). Evidence of claim, Second edition Tehran Sahami Enteshar Company.(in Persian)
  31. Shekari, Roshanali (2003). Evidence of claim, the third edition of Nasl Nikan Publications. (in Persian)
  32. Sherbini Muhammad bin Ahmad Khatri (1415 AH). Mughni Al-Muhtaj Ela Marefa Maani Alfaz Almonhaj, Vol. 4, Beirut: Dar Al Kotob Elmiyeh. (in Arabic)
  33. Shokani Muhammad ibn Ali (1413 AH). Nil al-Awtar, Vols. 8 & 9, Egypt: Hadith. (in Arabic)
  34. Tusi Shaykh al-Ta'ifah Muhammad ibn Hassan (2009). Almabsot fi Figh al- Emamieh Mortazaviyeh School. (in Arabic)
  35. Walidi Mohammad Saleh (2002). Crimes against public decency and morality, Tehran: Amirkabir.(in Persian)
  36. Zilai, Fakhruddin Uthman bin Ali (1313 AH). Tabeen al-haghaegh Sharh al-ghanoon al-Madani, Vol. 2 & 3, Cairo. (in arabic)
  37. The validity of the judge's knowledge in proving rape with a comparative approach in jurisprudence and law
  38. EbrahimMotaharifar1,Mahmoud Qayyum zadeh2,Mohammad Rasoul Ahangaran3
  39. Q:Ph.D. student of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran.