بازپژوهی در حکم استظلال مُحرم و تردد در مکۀ مکرمه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده علوم و معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران

2 استاد، دانشکدۀ الهیات، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

تحقیق حاضر درصدد بررسی حکم فقهی تردد با وسایل نقلیۀ مسقف در شهر مکه یا عبور از تونل‌های این شهر در روز برای مردان مُحرم، است. نتایج این پژوهش که به‌صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری صورت گرفته، حاکی از این است که حکم مزبور، تابع ملاکی است که فقیه، از روایات استنباط می‌کند. بدین‌معنا که اگر فقیه ملاک حرمت را بهره بردن مُحرم از سایه در سیر سفری قرار دهد، تردد در مکه با ماشین مسقف و از تونل‌ها، جایز است؛ اما اگر ملاک حرمت، استفادۀ مرد مُحرم از سایه در مطلق سیر با مرکب باشد، تردد فوق مجاز نیست، اما می‌تواند پیاده از تونل عبور کند. به‌نظر می‌رسد قرائن موجود در روایات دلالت دارد بر اینکه تنها ملاکِ حرمت، ایجاد سایه در روز توسط مرد مُحرم بر خود است و سیر و توقف، در حکم مسئله دخالتی ندارد. بنابراین برای مُحرم استفاده از سایه‌های موجود و داخل شدن در خانه و خیمه و تونل و مانند آن به‌سبب عدم صدق ایجاد سایه بر خود مجاز است و تردد با وسایل نقلیۀ مسقف در روز در شهر مکه از این جهت که مصداق ایجاد سایه بر خود است، جایز نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Review of the Rule of Muhrim’s Istezlal and Moving in the Holy City of Mecca

نویسندگان [English]

  • Mehdi Sajedi 1
  • Mohammad Rasool Ahangaran 2
1 Assinstant Professor, Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
2 Professor, Faculty of Theology, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
چکیده [English]

The study seeks to investigate the legal ruling of driving roofed vehicles in Mecca or crossing over the tunnels during the day by men in the state of ihram (muhrim). The results of this research, obtained through library resources and software, show that the mentioned ruling depends on the criterion inferred by the jurist. It means that if the criterion of the jurist is the prohibition of using shadow by the muhrim during his travel, moving by a roofed car and crossing the tunnel permitted in Mecca. But, if the criterion of the jurist is the prohibition of using shadow when moving through any kinds of vehicles or using animals it is not permitted. Of course, he can cross the tunnels on foot. It seems that according to the indications in Islamic traditions it can be said that the criterion of sanctity is only creating a shadow by the muhrim on himself during the day and his stopping or moving has no effect in this ruling. Therefore, using the existed shadows or entering the house, tent, tunnel and the like is permitted for the man in the state of ihram, since he does not make a shadow on himself. According to this criterion, men in the state of ihram are not allowed to travel by roofed car in Mecca during the day, because it is an instance of shadowing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mecca
  • House
  • Tazlil
  • Moving
  • Roofed Vehicles

مراجع

  1. ابن ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد (1410ق). السرائرالحاوی لتحریر الفتاوی، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  2. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  3. حلّی، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1412ق). منتهی المطلب، چ اول، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  4. -------------------------------- (1413ق). مختلف الشیعه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  5. خمینی، سید روح‌اله موسوی (بی‌تا). تحریر الوسیلة، چ اول، قم: مؤسسۀ مطبوعات دار العلم.
  6. خویی، سید أبوالقاسم (1410ق). المعتمد فی شرح المناسک، چ اول، قم: منشورات دار العلم-لطفی.
  7. سبحانی، جعفر (1427ق). الحج فی الشریعة الاسلامیه الغراء، چ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  8. صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  9. صافی، لطف‌الله (1423ق). فقه الحج، چ دوم، قم: مؤسسۀ حضرت معصومه(ع).
  10. طباطبائی کربلایی، علی بن محمدعلی (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  11. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیة، چ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  12. عاملی، محمد بن علی موسوی (1411ق). مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرایع الاسلام، چ اول، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  13. عاملی، شیخ حر، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، چ اول، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
  14. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  15. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  16. کاشف الغطاء، احمد بن علی (1423ق). سفینه النجاة و مشکاة الهدی، چ اول، نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
  17. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). کافی، چ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  18. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن (1247ق). ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، چ اول، قم: مؤسسۀ آل البیت(ع).
  19. مدنی کاشانی، حاج آقا رضا (1411ق). براهین الحج للفقهاء و الحجج، چ سوم، کاشان: مدرسه علمیة آیة الله مدنی کاشانی.
  20. مظاهری، منصور (1397). مناسک حج مطابق با فتوای امام خمینی و مراجع تقلید، چ سیزدهم، قم: مشعر.
  21. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  22. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  23. یزدی، سید محمدکاظم (1428ق). عروه الوثقی مع تعلیقات فاضل، چ اول، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).

 

References

  1. Ibn Idris Hali, Muhammad ibn Mansour ibn Ahmad (1987). Al-Sarair al-Hawi for writing fatwas, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom, second edition. (in Arabic)
  2. Bahrani, Yusuf Ibn Ahmad (1982). Al-Hadaiq Al-Nadharah Fi Ahkam Al-Atrah Al-Tahira, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  3. Halli, Allama, Hassan Ibn Yusuf Ibn Motahar Asadi (1989). Muntah al-Muttalib, Mashhad: Islamic Research Complex, first edition. (in Arabic)
  4. Halli, Allameh, Hassan Ibn Yusuf Ibn Motahar Asadi (1990). Various Shiites, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom, second edition. (in Arabic)
  5. Khomeini, Seyyed Ruhollah Mousavi (unpublished). Tahrir al-Waseela, Qom: Dar al-Alam Press Institute, first edition. (in Arabic)
  6. Khoei, Sayyid Abu al-Qasim (1987). Al-Mu'tamid Fi Sharh Al-Manasek, Qom: Dar Al-Alam-Lotfi Publications, first edition. (in Arabic)
  7. Sobhani, Ja'far (2005). Al-Hajj in Islamic Sharia Al-Ghara, Qom: Imam Sadegh (as) Institute Publications, first edition. (in Arabic)
  8. Sahib Jawahir, Mohammad Hassan Ibn Baqir (1981). Jawahir al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam, Beirut: Dar Ihyaa al-Tarath al-Arabi, seventh edition. (in Arabic)
  9. Safi, Lutfullah (2001). Jurisprudence of Hajj, Qom: Institute of Hazrat Masoumeh (as). second edition. (in Arabic)
  10. Tabatabai Karbalaei, Ali ibn Muhammad Ali (1996). Riyadh Al-Masa'il fi Tahqiq al-Ahkam al-Dala'il, Qom: Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
  11. Tusi, Abu Ja'far, Muhammad ibn Hassan (1965). Al-Mabsut Fi Fiqh Al-Imamiyya, Tehran: Al-Mortazavi Library for the Revival of Al-Jaafari Works, Third Edition. (in Arabic)
  12. Ameli, Muhammad ibn Ali Mousavi (1988). Evidence of rulings in the description of the worships of Islamic law, Beirut: Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
  13. Ameli, Sheikh Har, Muhammad ibn Hassan (1986). Tafsil Wasa'il al-Shi'ah to study the issues of Sharia, Qom: Al-Bayt Foundation, first edition. (in Arabic)
  14. Ameli, the first martyr, Mohammad Ibn Makki (1995). Sharia courses in Imami jurisprudence, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association, second edition. (in Arabic)
  15. Fadhil Hindi, Muhammad ibn Hassan (1994). Kashf al-Latham wa al-Abham on the rules of the rules, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom, first edition. (in Arabic)
  16. Kashif al-Ghatta ', Ahmad Ibn Ali (2001). Safina al-Najat wa Mishka' al-Huda, Najaf: Kashif al-Ghatta 'Institute, first edition. (in Arabic)
  17. Klini, Mohammad Ibn Ya'qub (1985). Kafi, Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya, fourth edition. (in Arabic)
  18. Mohaqeq Sabzevari, Mohammad Baqir bin Mohammad Mo'menin (1825). Zahirah al-Ma'ad fi Sharh al-Arshad, Qom: Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
  19. Madani Kashani, Haj Agha Reza (1988). Proofs of Hajj for the jurists and Hajj, Kashan: Ayatollah Madani Kashani Theological School, third edition. (in Arabic)
  20. Mazaheri, Mansour (2018). Hajj rituals in accordance with the fatwa of Imam Khomeini and the authorities of imitation, Qom: Mashar Publishing, 13th edition. (in Persain)
  21. Muqaddas Ardabili, Ahmad Ibn Muhammad (1981). Majma 'al-Faida wa al-Burhan fi Sharh Irshad al-Azhan, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom, first edition. (in Arabic)
  22. Naraqi, Ahmad ibn Muhammad Mahdi (1993). Shiite documentary on the rules of Sharia, Qom: Al-Bayt Institute, first edition. (in Arabic)
  23. Yazdi, Seyyed Mohammad Kazem (2006). Arwa al-Wathqi with the commentaries of Fadhil, Qom: the jurisprudential center of the Imams, first edition. (in Arabic)
مجله علمی
دوره 18، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 119-144

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 فروردین 1399
  • تاریخ بازنگری: 17 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 17 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار