تحلیل فقهی ماهیت عقد اجاره مالکیت معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

در عصر کنونی تجاری‌سازی و انتقال اموال معنوی در قالب قراردادهای قانونی، امری ضروری است. این قالب‌ها در حقوق ایران متعددند؛ برخی عقود مثل بیع، معاوضه و قرض، موجب انتقال مالکیت عین اموال می‌شوند، برخی عقود نیز مانند اجاره، سبب انتقال مالکیت منافع برای مدتی محدود می‌شوند. مقالۀ حاضر، امکان‎سنجی انطباق عقد اجاره بر مالکیت معنوی را بررسی نموده است. در نظام حقوقی ایران در خصوص امکان‎سنجی انطباق عقد اجاره به‌عنوان یک عقد معین با مالکیت معنوی، تحقیقی به‌صورت سازمان‎یافته و دقیق صورت نگرفته است. نگارندگان با بررسی و تدقیق در مسئله به این نتیجه رسیده‌اند که با توجه به تعریف فقهی و قانونی عقد اجاره و به‌دلیل تعیین مدت در این عقد و عدم تعیین مدت در قانون حمایت از حقوق مؤلفان، انتقال حق پدیدآورنده با عقد اجاره سازگار نیست. در نتیجه نمی‎توان فضای حقوقی حاکم بر این بازار را طراحی نمود و بنابراین، امکان انتقال دارایی معنوی در قالب عقد اجاره وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Analysis of the Nature of Intellectual Property Lease Contract

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sardou`inasab 1
  • Ali Taghikhani 2
1 Associate Professor, Department of Private Law, College of Farabi, University of Tehran, Iran
2 Ph.D student in Private Law, College of Farabi, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Undoubtedly, in the current era, what is important in the field of intellectual property is its commercialization. On the other hand, the transfer of intellectual property in the form of legal contracts is essential. These forms are numerous in Iranian law: some contracts, such as sale, exchange, and loan cause the transfer of ownership of the same property, and some other contracts, such as lease, transfer the ownership of interests for a limited period of time. What was examined in the present article is the feasibility of adapting the lease to intellectual property. Almost from the beginning of the formation of the intellectual property law system regarding the transfer of intellectual property concerning the feasibility of adapting the lease contract as a specific contract in the Iranian legal system, with intellectual property, there has been no organized and accurate research. The authors have studied the issue and concluded that according to the jurisprudential and legal definition of the lease contract and due to the term in this contract and the lack of a term in the copyright law, the creator's right is not compatible with the lease. As a result, it is not possible to design the legal environment governing this market, and it will not be possible to apply intellectual property in the form of a lease. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellectual Property
  • Knowledge-Based Company
  • Lease Contract
  1. امامی، حسن (۱۳۸۸). حقوق مدنی، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  2. امیدیان، فاطمه (۱۳۸۶). نحوة انتقال حقوق مالکیت فکری (معنوی)، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
  3. انصاری، باقر (۱۳۸۷). سازوکارهای حقوقی حمایت از تولید علم (حقوق پژوهش)، چ اول، تهران: سمت.
  4. حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعة، چ اول، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
  5. حلّی، حسن بن یوسف مطهّر (علّامه) (۱۴۱۰ق). تذکره الفقهاء، چ اول، قم: جامعة مدرسین حوزة علمیه.
  6. ----------------------------- (۱۴۰۷ق). قواعد الاحکام، چ سوم، قم: مکتبه الداوری.
  7. دمر چیلی، محمد، علی حاتمی و محسن قرائی، (۱۳۸۲). قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، چ سوم، تهران: میثاق عدالت.
  8. روحانی قمی، سید صادق (۱۳۸۸). فقه الصادق علیه السلام (للروحانی).،چ اول، قم: دارالکتاب (مدرسۀ امام صادق علیه السلام).
  9. ستوده تهرانی، سید حسن (۱۳۷۹). حقوق تجارت، ج 1، چ سوم، تهران: دادگستر.
  10. شهید اول، محمد بن مکی (۱۴۱۰ق). اللمعه الدمشقیه، چ اول، بیروت: دارالتراث.
  11. صدوق، محمد بن علی بن بابویه ( ۱۴۱۵ق). المقنع، چ سوم، قم: مؤسسة امام هادی(ع).
  12. -------------------------- (۱۴۱۴ق). من لا یحضره الفقیه، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چ پنجم.
  13. طوسی، محمدحسن (۱۴۱۲ق). المبسوط فی فقه الامامیه، چ اول، بی‌جا: دار الکتب الاسلامی، چ اول.
  14. عاملی، محمد بن مکی (بی‌تا). القواعد و الفوائد، چ سوم، قم: کتابفروشی مفید.
  15. عاملی، زین‌الدین بن علی (۱۴۱۴ق). مسالک الافهام الی شرح شرایع الاسلام، چ نهم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  16. ------------------- (۱۴۱۰ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چ دهم، قم: کتابفروشی داوری.
  17. کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۰). درسهایی از عقود معین (دورۀ مقدماتی)، چ پانزدهم، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
  18. ------------ (۱۳۸۷). حقوق مدنی (معاملات معوض- عقود تملیکی)، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  19. ------------------ (۱۳۸۸). استفتائات جدید، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
  20. ------------ (۱۳۸۸). عقود معین، چ نهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  21. ------------(1388). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چ بیست‌وهفتم.تهران: میزان.
  22. کرکی، محقق ثانی (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ چهارم، قم: مؤسسة آل البیت.
  23. گرجی، ابوالقاسم (1372). «مشروعیت حق و حکم آن با تأکید بر حق معنوى»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش ۲۹، ص 121-132.
  24. محسنی، سعید؛ قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1392). بررسی حمایت حقوقی از ایده، دانشگاه فردوسی مشهد، ص117-137 .
  25. محقق حلی، جعفر بن حسن (۱۴۰۷ق). شرایع الاسلام، چ هفتم، بی‌جا: دارالکتب الاسلامی.
  26. محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (۱۴۰7ق). کفایة الأحکام، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  27. محمدی، پژمان (۱۳۸۶). قراردادهای حقوق مؤلف، تهران: دادگستر.
  28. محمودی، اصغر (۱۳۹۱). «ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آن در حقوق اموال»، فصلنامة دانش حقوق مدنی،دورة اول، ش 2، ص۹۴- 107.
  29. مراغى، سید میر عبدالفتاح (۱۴۱۴ق). العناوین الفقهیة، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه.
  30. مصطفوی، سید محمدکاظم (۱۴۲۲ق). فقه المعاملات، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
  31. مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۵ق). انوار الفقاهه (کتاب النکاح)، چ سوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چ سوم.
  32. موسوی خمینی، روح‌الله. بدایع النور فی قاعده نفی الضرر، چ هفتم، تهران: مؤسسة تنظیم ونشر آثار امام خمینی(ره).
  33. --------------------- (۱۴۲۴ق). تحریرالوسیله، چ یازدهم، قم: مؤسسة نشر الاسلامی.
  34. نجفی، محمدحسن بن باقر (۱۴۰۴ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ هفتم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

 

References

  1. Ameli, M. (the first martyr) (unpublished). Rules and Benefits, Qom: Mofid Bookstore. (in arabic)
  2. ----------------------------- (1410 AH 1989). Damascus School, Beirut, Dar Al-Tarath. (in arabic)
  3. Ameli, Z (Shahid Thani) (1410 AH 1989). Al-Rawdah Al-Bahia in the explanation of the Damascus branch in the jurisprudence, Qom: Davari Bookstore. (in arabic)
  4. --------------------------------- (1414 AH 1993). Masalak al-Afham to Sharh Sharia al-Islam, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in arabic)
  5. Ansari, B. (2008). Legal mechanisms to support the production of science (research law), Tehran: Samat Publications. (in Persian)
  6. Demar Chili, M. ,Ali Hatami and Mohsen gharaee. (2003). Commercial Law in the Current Legal Order, Tehran: Misagh Adalat Publications. (in Persian)
  7. Emami, H. (2009). Civil Rights, Tehran: University of Tehran Press. (in Persian)
  8. Harr Ameli, M. (1409 AH 1988). Shiite means, Qom: Al-Bayt Institute (AS). (in arabic)
  9. Halli, H. (Allama). (1410 AH 1989). Tazkereh al-Fiqh, Qom, Qom Seminary Teachers Association. (in arabic)
  10. ----------------------------- (1407 AH 1986). Judgment rules, Qom: Maktab al-Dawari. (in arabic)
  11. Rouhani Qomi, S. (2009). Fiqh of Al-Sadiq (peace be upon him) (for the spiritual), Qom: Dar Al-Kitab (Imam Sadegh School). (in arabic)
  12. Sotoudeh Tehrani, H. (2000). Commercial Law, I, Tehran: Justice Publishing. (in Persian)
  13. Saduq, M. (1415 AH 1994). The Legally Sufficient, Qom: Imam Hadi Institute (AS). (in arabic)
  14. -------------------------- (1414 AH 1993). I do not attend the jurisprudent, Qom: Qom Seminary Islamic Publications Office. (in arabic)
  15. Tusi, M.H. (1412 AH 1991). Prolonged in Imami jurisprudence, Qom: Islamic Books House. (in arabic)
  16. Katozian, N. (2008). Civil Law (Exchange Transactions - Proprietary Contracts), Tehran, Anteshar Co. (in Persian)
  17. ------------ (2009). Moin Contracts, Tehran: Anteshar Co. (in Persian)
  18. ------------ (2011). Lessons from certain contracts (introductory course), Tehran, Ganj-e-Danesh Library. (in Persian)
  19. ------------- (2011). Civil Law in the Current Legal Order, Tehran: Mizan Publishing. (in Persian)
  20. ------------------ (2009). New Referendums, Qom, Qom Seminary Islamic Publishing Office. (in Persian)
  21. Karki, Mohaghegh Thani (1414 AH 1993). Collector’s purposes in explaining the rules, Qom: Al-Bayt Institute. (in arabic)
  22. Gorji, A. (1993), "Legitimacy of the right and its ruling with emphasis on intellectual right", Journal of the Faculty of Law and Political Science, Tehran, Vol. 29, pp. 122-132. (in Persian)
  23. Mohseni, S.; Acceptance of Darafshan, M. M. (2013). A Study of Legal Support for the Idea (Comparative Study in the Legal Systems of Iran and France), Mashhad: Ferdowsi University. (in Persian)
  24. Mohaqeq Hali, J. (1407 AH 1986). Sharia al-Islam, Qom: Islamic Library. (in arabic)
  25. Mohaghegh Sabzevari, M. B. (1407 AH 1986). Kifayat al-Ahkam, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in arabic)
  26. Mohammadi, P. (2007). Copyright Contracts, Tehran: Justice Publications. (in Persian)
  27. Mahmoudi, A. (2012). "The Nature of Intellectual Property Law and Its Place in Property Law", Quarterly Journal of Civil Law Knowledge, Tehran, Volume 1, Issue 2, pp. 94-107. (in Persian)
  28. Maraghi, A. (1414 AH 1993). Juristic titles, Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Society of Seminary Teachers. (in arabic)
  29. Mustafavi, M.K. (1422 AH 2001). Fiqh of Transactions, Qom, and Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in arabic)
  30. Makarem-e- Shirazi, N. (1425 AH 2004). Anwar al-Fiqhah (Kitab al-Nikah), Qom: Islamic Publishing Institute. (in arabic)
  31. Mousavi Khomeini, R. (1994). Bada'i Al-Noor Fi Qaeda Nafi Al-Harm, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (in arabic)
  32. --------------------- (1424 AH 2003). Explanation of Wasila, Qom: Islamic Publishing Institute. (in arabic)
  33. Najafi, M.H. (1404 AH 1984). Jawahar al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam, Beirut: Darahiyah al-Tarath al-Arabi. (in arabic)
  34. Omidian, F. (2007). How to Transfer
  35. Intellectual Property Rights, Tehran: Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University. (In Persian)