بررسی حکمی و موضوعی نجش در فقه مقارن و حقوق موضوعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران

چکیده

نجش از جمله روش‌های ناروا در تبلیغ جنس مورد معامله است. بنابر نظر مشهور فقهای مذاهب اسلامی، نجش عبارت است از اینکه فردی، بدون قصد خرید، قیمت بالایی را برای جنس عرضه‌شده پیشنهاد کند تا مشتری بشنود و آن را با قیمت بیشتر بخرد. برخی فقها نوع دومی را برای نجش معرفی کرده‌اند: مدح کالا به آنچه در آن نیست، بدون قصد خرید و برای جلب مشتری. با توجه به تعاریف مذکور، می‌توان برخی دلالی‌ها، مزایده‌ها و نیز تبلیغ از طریق رسانه را که معمولاً کالای عرضه‌شده به‌عنوان بهترین جنس تلقی می‌شود، از مصادیق نجش برشمرد. در خصوص احکام تکلیفی، وضعی و نیز خیار در معامله براساس نجش اختلاف است. با بررسی و تحلیل ادلۀ فقها می‌توان گفت که نجش حرام، اما معامله صحیح است. برخلاف نظر بیشتر فقها، در نوع اول نجش، خیاری برای مشتری نیست و در نوع دوم، مشتری خیار تدلیس دارد. در حقوق موضوعه، به مسئلۀ نجش تصریح نشده، لیکن با بررسی مواد مربوط به خیارات عیب، تدلیس و غبن و پیشنهاد نگارندگان بر تحدید دایرۀ مادۀ 238 قانون مدنی در معنای تدلیس، می‌توان خیار مشتری در نوع اول نجش را منتفی دانست و در نوع دوم خیار تدلیس را استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Judicial and Thematic Study on Shill Bidding (Najash) in Comparative Jurisprudence and Statute Law

نویسندگان [English]

  • Zahra Sadat Sarkeshikian 1
  • 'Esmat al-Sadat Tabatabaei Lotfi 2
  • Hormoz Asadi Kouhbad 3
1 Ph.D Student, Department of jurisprudence and Principles of Islamic law, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic law, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran
چکیده [English]

Shill bidding (Najash) is one of the wrong methods of advertising goods for sale. According to the view of the majority of Islamic jurists, najash occurs when a person, without buying intention, offers a high price for the goods offered, to encourage customers to buy it at a higher price. Some jurists have introduced a second type for najash: praising a product for what it lacks, without buying intention and in order to attract customers. According to these definitions, some kind of brokerages and auctions, and media advertising, in which the goods offered are generally regarded as the best goods, can be considered as examples of najash. There are disagreement on najash considering positive law and impeditive law as well as dealing options. Analyzing the arguments of the jurists, it can be concluded that najash is forbidden, but transaction is correct. Despite the opinion of most jurists, there is no option for the customer in the first type of najash and in the second type, the customer has a fraudulent option. The issue of najash has not been stipulated in the statute law. However, by reviewing articles related to the options of deception, deficiency and dissimulation, and also based on the recommendation of the authors of this article to limit the scope of Article 238 of the Civil Code to the meaning of the option of fraud, it can be concluded that the customer has no option in the first type of najash but he/she can use dissimulation option in second type of najash. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Najash
  • Islamic Jurisprudence
  • Dissimulation
  1. ابن‌أبو عبدالله البخاری، محمد (1422ق). صحیح البخاری، بی‌جا: دار طوق النجاة.
  2. ابن‌إدریس، محمد (1410ق). الأم، بیروت: دارالمعرفة.
  3. ابن‌حجر الهیتمی، أحمد (1357). تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، بی‌جا: المکتبة التجاریة الکبری.
  4. ابن‌رشد القرطبی، محمد (1400ق). البیان و التحصیل، لبنان: دارالغرب الإسلامی.
  5. ابن‌رشد القرطبی، محمد (بی‌تا). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بی‌جا: بی‌نا.
  6. ابن‌زکریا الأنصاری، زکریا (بی‌تا). أسنی المطالب، بی‌جا: بی‌نا.
  7. ابن‌سالم العمرانی الیمنی الشافعی، یحیی (1421ق). البیان فی مذهب الإمام الشافعی، جده: دارالمنهاج.
  8. ابن‌سلیمان التمیمی النجدی، محمد (بی‌تا). مختصر الإنصاف، ریاض: بی‌نا.
  9. ابن‌سلیمان المرداوی الدمشقی الصالحی، علاء‌الدین (1419ق). الإنصاف، بیروت: دار إحیاء.
  10. ابن‌عابدین الدمشقی الحنفی، محمد (1412ق). رد المحتار، بیروت: دارالفکر.
  11. ابن‌عبدالبرالنمری القرطبی، یوسف (2000م). الاستذکار، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  12. ابن‌عمر البجیرمی الشافعی، سلیمان (1417ق). تحفة الحبیب، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  13. ابن‌عمر التَّمِیمی المازری المالکی، محمد (2008م). شرح التلقین، بی‌جا: دارالغرب الإِسلامی.
  14. ابن‌عوض، بهرام (1429ق). الشامل فی فقه الإمام مالک، بی‌جا: مرکز نجیبویه.
  15. ابن‌قدامة المقدسی، عبدالله (بی‌تا). الشرح الکبیر، بی‌جا: دارالکتاب العربی.
  16. ------------------ (1414ق). الکافی فی فقه الإمام أحمد، بی‌جا: دارالکتب العلمیة.
  17. ------------------ (1424ق). العدة شرح العمدة، قاهره: دارالحدیث.
  18. ابنقدامة المقدسی، عبدالله (1405ق). المغنی، بیروت: دارالفکر.
  19. ابن‌منظور، ابوالفضل (1414ق).لسان العرب، چ سوم، تهران: دارالفکر للطباعه.
  20. ابن‌مودود الموصلی الحنفی، عبدالله (1426ق). الاختیار لتعلیل المختار، لبنان: دارالکتب العلمیة.
  21. ابن‌موسی أبوالنجا الحجاوی، موسی (بی‌تا). الإقناع، لبنان: دارالمعرفة.
  22. ابن‌نجیم الحنفی، زین‌الدین (بی‌تا). البحر الرائق، بیروت: دارالمعرفة.
  23. ابن‌یوسف الشیرازی، إبراهیم (بی‌تا). المهذب، بی‌جا: دارالکتب العلمیة.
  24. أبوعبدالله المواق المالکی، محمد (بی‌تا). التاج والإکلیل، بی‌جا: بی‌نا.
  25. الکاسانی، علاء‌الدین (1982م). بدائع الصنائع، بیروت: دارالکتاب العربی.
  26. الماوردی، أبوالحسن (بی‌تا). الحاوی الکبیر، بیروت: دارالفکر.
  27. امامی،‌ حسن (1374). حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
  28. بهجت، محمدتقی (1426ق). جامع المسائل (بهجت)، چ دوم، قم: دفتر معظم‌له.
  29. بروجردی، حسین (1429ق). جامع أحادیث الشیعة، تهران: فرهنگ سبز.
  30. بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  31. جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین‌الدین (1413ق). مسالک الأفهام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  32. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). الفارق، تهران: گنج دانش.
  33. جمعی از پژوهشگران (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)‌، قم: مؤسسۀ دائرة‌المعارف.
  34. حائری، علی (بی‌تا). ریاض المسائل (ط- القدیمة)، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).‌
  35. حر عاملی، محمد (1412ق). هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  36. حلی، جمال‌الدین (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  37. حلّی، مقداد (1403ق). نضد القواعد الفقهیة، قم: آیة‌الله مرعشی نجفی.
  38. خمینی، روح‌اللّه (1424ق). توضیح المسائل (محشّی)، چ هشتم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  39. روحانی، صادق (1429ق). منهاج الفقاهة، چ پنجم، قم: انوار الهدی.
  40. سبزواری، علی(1421ق). جامع الخلاف و الوفاق، قم: زمینه‌سازان ظهور امام عصر(ع)‌.
  41. شیخ انصاری، مرتضی (1415ق). کتاب المکاسب (ط- الحدیثة)، قم: کنگرۀ جهانی.‌
  42. ------------- (1410ق).کتاب المکاسب (المحشّی)، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی دارالکتاب.
  43. شیخ صدوق، محمد (1413ق). من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  44. صیمری، مفلح (1420ق). غایة المرام، لبنان: دار الهادی.
  45. طاهری، حبیب‌الله (1418ق). حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  46. طبرسی، فضل (1410ق). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  47. طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین، چ سوم، تهران: مرتضوی.
  48. طوسی، محمد (1407ق). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  49. ---------- (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة.
  50. عاملی، جواد (1419ق). مفتاح الکرامة (ط - القدیمة)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.‌
  51. عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی (1414ق). جامع المقاصد، چ دوم، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع)‌.
  52. علامه حلی، حسن (1414ق،). تذکرة الفقهاء( ط- الحدیثة)، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع)‌.
  53. علامه حلی، حسن (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة (ط- الحدیثة)، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  54. علامه حلی، حسن (1413ق). مختلف الشیعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  55. ----------- (1412ق). منتهی المطلب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  56. ------------ (1419ق). نهایة فی معرفة الأحکام، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  57. کلینی، محمد (1429ق).‌ الکافی (ط- دار الحدیث)، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.‌
  58. محمدی خراسانی، علی (بی‌تا). شرح تبصرة المتعلمین، بی‌جا: بی‌نا.
  59. محقق حلی، نجم‌ا‌لدین (1408ق).شرائع الإسلام، بی‌جا: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  60. --------------- (‌1418ق). المختصر النافع، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.‌
  61. مکی عاملی (شهید اول)، محمد (1410ق). اللمعة الدمشقیة، بیروت: دار التراث.
  62. موسوی خویی، ابوالقاسم (بی‌تا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، بی‌جا: بی‌نا.
  63. ----------------- (1410ق). منهاج الصالحین، چ بیست‌وهشتم، قم: نشر مدینة العلم.
  64. نجفی، جعفر (1420ق). شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة ابنالمطهر، بی‌جا: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء.
  65. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
  66. واسطی زبیدی، محب‌الدین (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، لبنان: دارالفکر.‌

 

References

  1. A group of researchers (2005). Dictionary of jurisprudence according to the religion of Ahl al-Bayt (AS), Qom: Encyclopedia Institute. (in Persain)
  2. Abu Abdullah Al-Mawaq Al-Maliki, Muhammad (no date). crown and iadem. (in Arabic)
  3. Al-Kasani, Aladdin (1982). Badaa Al-Sana'a, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
  4. Allama Hali, Hassan (1992). different Shiites, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  5. Allama Hali, Hassan (1993). Tadhkira Al-Fuqaha (I-Hadith), Qom: Al-Bayt Foundation (AS). (in Arabic)
  6. Allama Hali, Hassan (1998). The end of judgment is knowledge of judgments, Qom: Al-Bayt Foundation (AS). (in Arabic)
  7. Allama Hali, Hassan (1991). The ultimate requirement, Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
  8. Allama Hali, Hassan (1999). Writing the rules of Sharia (I- Hadith), Qom: Imam Sadegh (AS) Foundation. (in Arabic)
  9. Al-Mawardi, Abu al-Hasan, (no date). Great Taoist, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
  10. Ameli, Javad (1998). Key to Dignity (i - old), Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  11. Ameli Kirki (Mohaqiq Thani), Ali (1993). Comprehensive goals, second edition, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  12. Bahjat, Muhammad Taqi (2005). Collector of Issues (Bahgat), second edition, Qom: His Holiness's Office. (in Persain)
  13. Bahrani, Yusuf (1984). Fresh gardens in the provisions of the pure progeny, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  14. Boroujerdi, Hussein (2008). A collection of Shiite hadiths, Tehran: Green Culture. (in Persain)
  15. Free agent, Muhammad (1991). Guiding the nation to the rulings of the imams, Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
  16. Haeri, Ali (no date). Riyad Al-Masail (I - Old), Qom: Al-Bayt Foundation (AS)
  17. Hali, Jamal al-Din (1986). The polite clever in explaining the useful manual, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  18. Halli, Meqdad (1982). jurisprudence rules, Qom: Ayatollah Marashi Najafi. (in Arabic)
  19. Ibn Abd al-Bar al-Nimri al-Qurtubi, Yusuf (2000). remembrance, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya. (in Arabic)
  20. Ibn Abedin Al-Damashqi Al-Hanafi, Muhammad (1991). confused reply, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
  21. Ibn Abu Abdullah Al-Bukhari, Muhammad. (2001). Sahih Bukhari, (no place): the lifeline house. (in Arabic)
  22. Ibn Awad, Bahram (2008). Comprehensive in the jurisprudence of Imam Malik, (no place): the center of nobility. (in Arabic)
  23. Ibn Hajar Al-Haytami, Ahmad. (1978). The masterpiece of the needy in explaining the curriculum, (no place): Great Trade Library. (in Arabic)
  24. Ibn Idris, Muhammad. (1989). the mother, Beirut: Dar Al-Ma'rifah. (in Arabic)
  25. Ibn Manzoor, Abu al-Fadl (1993). Arabes Tong, Third edition, Tehran: Dar al-Fikr for printing. (in Arabic)
  26. Ibn Maudood Al-Musali Al-Hanafi, Abdullah (2005). The choice to justify the chosen one, Lebanon: Dar Al-Kitab Al-Alamiya. (in Arabic)
  27. Ibn Musa Abu al-Najah al-Hajjawi, Musa (no date). persuasion, Lebanon: Dar al-Ma'rifah. (in Arabic)
  28. Ibn Najim Al-Hanafi, Zayn al-Din (no date). clear sea, Beirut: Dar Al-Ma'rifah. (in Arabic)
  29. Ibn Rushd al-Qurtubi, Muhammad (1980 Statement and collection, Lebanon: Dar al-Gharb al-Islami. (in Arabic)
  30. Ibn Rushd Al-Qurtubi, Muhammad (no date). The beginning of the mujtahid and the end of the prudent. (in Arabic)
  31. Ibn Salem Al-Imrani Al-Yamani Al-Shafi'i, Yahya (2000). The statement in the doctrine of Imam Shafi'i, Jeddah: Dar al-Minhaj. (in Arabic)
  32. Ibn Sulayman Al-Mardawi Al-Damashqi Al-Salehi, Alaa Al-Din (1998). fairness, Beirut: Dar Ihyaa. (in Arabic)
  33. Ibn Sulayman Al-Tamimi Al-Najdi, Muhammad (no date). fairness brief. (in Arabic)
  34. Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (2003). Al-Idda mayor’s explanation, Cairo: Dar al-Hadith. (in Arabic)
  35. Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (1993). Al-Kafi in the jurisprudence of Imam Ahmad, (no place): Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
  36. Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (no date). The great explanation, (no place): Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
  37. Ibn Qadama Al-Maqdisi, Abdullah (1984). The singer, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
  38. Ibn Umar Al-Bajirmi Al-Shafi'i, Sulayman (1996). Beloved masterpiece, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya. (in Arabic)
  39. Ibn Umar Al-Tamimi Al-Mazri Al-Maliki, Muhammad (2008). memorization explanation, (no place): Dar al-Gharb al-Islami. (in Arabic)
  40. Ibn Yusuf Shirazi, Ibrahim (no date). polite, the unscrupulous (no place): Dar al-Kitab al-Alamiya (in Arabic)
  41. Ibn Zakaria Al-Ansari, Zakaria (no place). Asni demands. (in Arabic)
  42. Imami, Hassan (1995). Civil Law, Tehran: Islamic Bookstore. (in Persain)
  43. Jabai Ameli (Shahid Thani), Zin al-Din (1992). comprehension pathways, Qom: Islamic Knowledge Foundation. (in Arabic)
  44. Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1388 H Solar). The difference, Tehran: The Treasure of Knowledge. (in Persain)
  45. Khomeini, Ruhollah (2003). Clarify the issues (stuffed), Eighth edition, Qom: Islamic Publications Office. (in Persain)
  46. Klini, Muhammad (2008). Al-Kafi (I - Dar Al-Hadith) , Qom: Dar Al-Hadith for printing and publishing. (in Arabic)
  47. Maki Ameli (the first martyr), Muhammad (1989). Damascene luster, Beirut: Heritage House. (in Arabic)
  48. Mohammadi Khorasani, Ali (no date). Explanation of the learners’ insight. (in Persain)
  49. Mohaqeq Hali, Najmuddin (1987). Islamic Sharia, (no place): Ismaili Foundation. (in Arabic)
  50. Mohaqeq Hali, Najmuddin (1997). useful manual, Qom: Religious Press Foundation. (in Arabic)
  51. Mousavi Khoi, Abu al-Qasim (no date). Jurisprudence Lamp (Gains). (in Arabic)
  52. Mousavi Khoi, Abu al-Qasim (1989). Minhaj Al-Saleheen, Twenty-eighth edition, Qom: Publication of the City of Knowledge. (in Arabic)
  53. Najafi, Ja'far (1999). Explanation of Sheikh Jaafar on the rules of the scholar Ibn al-Mutahhar, (no place) :Kashif Al-Ghatta Institute. (in Arabic)
  54. Najafi, Muhammad Hassan (1983). Jewel of the Word, Beirut: Dar Al-Hayya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
  55. Qarubi Hassan (1993). Al-Nadhid, Qom: Davari Publications. (in Persain)
  56. Rouhani, Sadegh (2008). syllabus of jurisprudence, Fifth edition, Qom: Anwar al-Huda. (in Arabic)
  57. Sabzwari, Ali (2000). The collector of disagreement and reconciliation, Qom: The Groundbreakers of the Emergence of Imam Asr. (in Arabic)
  58. Sheikh Ansari, Morteza (1989). The book of gains (Al Mahshi), Qom: Dar al-Kitabah Press. (in Arabic)
  59. Sheikh Ansari, Morteza (1994). The book of Gains (I- Hadith), Qom: World Congress. (in Arabic)
  60. Sheikh Saduq, Muhammad (1992). Who does not attend the jurist ‌, second edition, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  61. Simari, Mufleh (1999). The end of the ideals, Lebanon: Dar al-Hadi. (in Arabic)
  62. Tabarsi, Fazl (1989). The difference between the different imams of the predecessors, Mashhad: Islamic Research Complex. (in Arabic)
  63. Taheri, Habibaullah (1997). Civil Law, Qom: Islamic Publications Office. (in Persain)
  64. Tarihi, Fakhruddin (1996). Bahrain Complex, second edition, Tehran: Mortazavi. (in Arabic)
  65. Tusi, Muhammad (1986). Al-Khalaf, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
  66. Tusi, Muhammad (2008). Al-Mabsoot in the Fiqh of the Imamiyyah, Tehran: Mortazavi Library. (in Arabic)
  67. Wasiti Zubaydi, Moheb al-Din (1993 Bride's crown from the dictionary jewels, Lebanon: Dar al-Fikr. (in Arabic)