ماهیت توریه و بازخوانی نقش آن در جواز و عدم جواز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، دانشکدة الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار،دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

دروغ یکی ازآسیب‌های جدی در جامعه است و در متون دینی و اخلاقی، پرهیز از آن به انحای مختلف هماره توصیه شده است. توریه عنوان یک راهکار، به‌منظور عدم استفاده از دروغ در کتاب‌های گوناگون فقهی و اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است. این پژوهش سعی دارد گسترۀ استفاده از توریه را با توجه به رعایت اصول فقهی و اخلاقی مشخص سازد. به این منظور ابتدا ملاک صدق و کذب خبربررسی و سپس نسبت دروغ و توریهتبیین شده است تا علت جواز و عدم جواز حکم فقهادر استفاده از توریه و حدود آن مشخص شود. داده‌ها در این پژوهش از کتاب‌های معتبر فقهی، منطقی و اخلاقی اخذ شده است و نتایج نشان می‌دهد که گسترۀ استفاده از توریه بسیار بیشتر از ضرورت در دروغگویی است و می‌تواند راهکاری مناسب برای دروغ نگفتن باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Nature of Dissimulation (Turia) and Reviewing Its Role in Permissibility or Non-Permissibility

نویسندگان [English]

  • Mas'oudeh Fazel Yeganeh 1
  • Faranak Bahmani 2
1 Instructor, Faculty of Theology and Islamic Studies, Isfahan University of Quran and 'Etrat Studies, Isfahan, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran
چکیده [English]

Lying is one of the most serious harms in society and it is always recommended in religious and ethical texts to avoid it in various ways. Dissimulation as a way of avoiding lying has been discussed in various jurisprudential and ethical books. This research tries to determine the scope of using dissimulation according to the observance of jurisprudential and moral principles. For this reason, first, the criterion of truth and falsity of the news has been examined. Next, the ratio of lying to dissimulation is explained in order to determine the reason for the permission and non-permission of the rulings of the jurists in using dissimulation and its limits. The data in this study has been taken from authoritative jurisprudential, logical and ethical books. The results show that the scope of using dissimulation is much greater than the need for lying and it can be an appropriate way to avoid lying.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dissimulation
  • Truth
  • Lie
  • Criterion of Truth
  • Religious Permission

مراجع

  1. ـ قرآن کریم.

    1. آلوسی، محمود بن عبداللّه (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، مصر: ادارة الطباعة المنیریه.
    2. ابن‌اثیر (1383) .النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج 4، بیروت: چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی.
    3. ابن‌جوزی، عبدالرحمن (1404ق). زادالمسیرفی علم التفسیر، ج 5، بیروت: دارالکتاب العربی.
    4. ابن‌حنبل، احمد بن محمد (1416ق). مسنداحمد. ج 4، بیروت: مؤسسة الرسالة.
    5. ابن‌قدامه، ابومحمد (1403ق). المغنی، ج 11، بیروت: دارالفکر.
    6. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1410ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
    7. ابوداوود، سلیمان بن اشعث (1420ق). سنن ابی داود، ج 3، قاهره: چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید.
    8. اصفهانی، محمدحسین (1418ق). حاشیة المکاسب، ج 2، تحقیق شیخ عباس محمد آل سبا، بی‌جا: المطبعه العلمیه.
    9. الامام ابی محمد الحسن بن علی العسکری (1409ق). التفسیرالمنسوب، چاپ محمد باقرابطحی، قم: مدرسة الامام المهدی(ع).
    10. انصاری، مرتضی بن محمد امین (1374). المکاسب المحرمه، ج 2، قم: اسماعیلیان.
    11. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ج 21و25، قم: جامعه مدرسین.
    12. بخاری جعفی، محمد بن اسماعیل (1410ق). صحیح البخاری، ج 7، قاهره: المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة.
    13. بیضاوی، عبداللّه بن عمر (1416ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: چاپ عبدالقادر عشاحسونه.
    14. بیهقی، احمد بن حسین (1414ق). السنن الکبری. ج 10، مکه: چاپ محمد عبدالقادر عطا.
    15. تفتازانی، مسعود بن عمر (1401ق). کتاب المطول، با حواشی میر سید شریف جرجانی، قم: داوری.
    16. توحیدی، محمدعلی (1371). مصباح الفقاهة فی المعاملات، ج 1و3، تقریرات درس آیت‌الله خوئی، قم: وجدانی.
    17. جرجانی، علی بن محمد (1405ق). کتاب التعریفات، بیروت: چاپ ابراهیم ابیاری.
    18. جوهری، اسماعیل بن حماد (1428ق). الصحاح، بیروت: دارالعلم.
    19. جَصّاص، احمد بن علی (1405ق). کتاب احکام القرآن، بیروت: چاپ محمد صادق قمحاوی.
    20. جوزیه، ابن‌قیم (1423ق). اعلام الموقعین عن رب العالمین، ج 3، بیروت: چاپ طه عبدالرؤف سعد.
    21. حلّی، ابن ادریس (1417ق). السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی، ج 3، قم: نشر جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
    22. حلی (فخرالمحققین)، محمد بن حسن (1387). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، ج 3، قم: اسماعیلیان.
    23. حر عاملی (1416ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج 8، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
    24. خطیب شربینی، محمد بن احمد (2009م). مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج، ج 3و4، مع تعالیق جوبلی بن ابراهیم شافعی، بیروت: دارالفکر.
    25. خمینی، روح‌اللّه (1410ق). کتاب البیع، ج 2، قم: اسماعیلیان.
    26. _________ (1381). المکاسب المحرمة، ج 2، قم: چاپ مجتبی تهرانی.
    27. خوئی، ابوالقاسم (1377).المصباح الفقاهه، ج 1، قم: داوری.
    28. راغب، ابوالقاسم الحسین بن محمد (1429ق). مفردات القاط قرآن کریم، چ چهارم، قم: طلیعه نور.
    29. روحانی، محمدصادق (1376). منهاج الفقاهة، 2و14، التعلیق علی مکاسب الشیخ الانصاری، قم: انوارالهدی.
    30. زرکشی، محمد بن بهادر، یوسف عبدالرحمان مرعشلی، جمال حمدی ذهبی و ابراهیم عبداللّه کردی، (1410ق). البرهان فی علوم القرآن، ج 3، بیروت: دارالمعرفة.
    31. زمخشری (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
    32. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی‌بکر (1973م). الاتقان فی علوم القرآن، ج 2، بیروت: دارالکتاب العربی.
    33. شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد (1387). کتاب المبسوط، ج 13و30، تهران: مکتبة المرتضویة.
    34. شوکانی، محمد بن علی (1414ق). فتح القدیر، دمشق، سوریه: دارابن کثیر .
    35. شیرازی، احمد امین (1422ق). البلیغ فی المعانی والبیان والبدیع. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    36. طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1412ق). ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج 11، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
    37. طباطبائی یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم (-1419ق). العروةالوثقی، چاپ محمدحسین طباطبائی، قم: مکتبة الداوری.
    38. طبرسی، احمد بن علی (1381). الاحتجاج، ج 2، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    39. طَبْرِسی، فضل بن حسن (1406ق). مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمعرفه.
    40. الطریحی، فخرالدین بن محمد، (1362). مجمع البحرین، تهران: چاپ احمد حسینی.
    41. طوسی، محمد بن حسن (1360). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، تهران: دانشگاه تهران.
    42. عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1423ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج 2و9، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
    43. عسقلانی، ابن حجر (1379). فتح الباری: شرح صحیح البخاری، ج 2، 8 و 10، بیروت: چاپ محمود فؤاد عبدالباقی و محب‌الدین خطیب.
    44. غدیری، عبداللّه عیسی ابراهیم (1418ق). القاموس الجامع للمصطلحات الفقهیة، بیروت: دارالمحجة البیضاء.
    45. غزالی، محمد بن محمد (1406ق). احیاء العلوم‌الدین، ج 3، بیروت: دارالکتب العربی.
    46. فراهیدی، خلیل بن احمد (1405ق). کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: مؤسسة دارالهجرة.
    47. فیومی، احمد بن محمد (1414ق). المصباح المنیر، قم: دارالهجرة .
    48. قرطبی، محمد بن احمد (1967ق). الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دارالفکر.
    49. قلعه چی،محمد رواس،(1426ق). الموسوعه الفقهیه المیسره،بیروت: دارالنفائس.
    50. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، اصول الکافی، ج 2، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    51. گلپایگانی، محمدرضا (1413ق). ارشاد السائل، بیروت: دارالصفوه.
    52. مازندرانی، ملاصالح (1342)، شرح کافی الاصول و الروضة، ج 9، تهران: المکتبة الاسلامیة.
    53. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، ج 2-12-17-20-31-52-65-68-69-72-97، بیروت: مؤسسة الوفا.
    54. مکارم شیرازی، ناصر و محمدرضا آشتیانی ؛ محمدجعفر امامی؛ اسدالله ایمانی (1373). تفسیرنمونه. ج 15، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    55. میرزا حسینقلی (1410ق). القضاء الاسلامی للشیخ مرتضی الانصاری، ج 2، بیروت: چاپ حسن سلمان .
    56. نجفی، محمدحسن بن باقر (1412ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 11و32، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی.
    57. نراقی، محمدمهدی، تحقیق: محمد کلانتر و محمدرضا مظفر (1375). جامع السعادات، ج 2، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
    58. نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. ج 12و15، قم: مؤسسة آل البیت(ع).
    59. نَوَوی، یحیی بن شرف (1397). شرح النووی علی صحیح المسلم، بیروت: شیخ الاسلام احمد جام.
    60. هاشمی، احمد (1386). جواهرالبلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، قم: اسماعیلیان.
    61. همدانی، آقارضا (1322). مصباح الفقیه، ج 1، قم: المکتبه الصدر.

     

     

    Reference

    - The Holy Quran

    1. Abu Dawud, Sulayman ibn Ash'ath (2000). Sunan Abi Dawood, Ch I, Cairo: Dar Ibn Al-Jawzi. (in Arabic)
    2. Al-Turaihi, Fakhruddin bin Muhammad (1983). Bahrain Complex, Tehran: Mortazavi publications. (in Arabic)
    3. Alusi, Mahmud bin Abdullah, (1995). Ruh al-Ma'ani fi Tafsir al-Quran al-Azeem, Ch. I, Egypt: The Office of Naturalistic Printing. (in Arabic)
    4. Amili Jabai (martyr II), Zain al-Din bin Ali (2003). Paths of Understanding to Revise the Laws of Islam, Qom: Institute of Islamic Knowledge. (in Arabic)
    5. Ansari, Morteza bin Mohammad Amin (1995). The Muharram gains, Ch. 7, Qom: Ismailis. (in Arabic)
    6. Askari, Hassan bin Abdullah (1992). A Dictionary of Linguistic Differences, containing the book of Abu Hilal Al-Askari and part of the book of Sayyid Noureddine Al-Jazaery, Qom: Islamic publication. (in Arabic)
    7. Asqalani, Ibn Hajar (2000). Fath al-Bari: Explanation of Sahih al-Bukhari, Beirut: House of Knowledge. (in Arabic)
    8. Bahrani, Yusuf bin Ahmed, (1985). Fresh gardens in the rulings of the pure family, Qom: University of the Institute of Islamic Publication. (in Arabic)
    9. Bayhaqi, Ahmad ibn Husayn (2004). Al-Sunan Al-Kubra, Research: Mohammad Abdul Qadir Atta, Ch 1, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Almiyeh. (in Arabic)
    10. Beizawi, Abdullah bin Umar (1996). Anwar al-Tanzil Wasrar al-Tawwil, Vol. I, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi, (in Arabic)
    11. Bukhari Ja'fi, Muhammad ibn Ismail (1990). Sahih Al-Bukhari, Ch II, Cairo: Supreme Council for Islamic Affairs, (in Arabic)
    12. Farahidi, Khalil bin Ahmed (1985). The Book of the Eye, Edited by: Mahdi Makhzoumi and Ibrahim Samarrai, Qom: Dar Al-Hijrah Institution. (in Arabic)
    13. Fayoumi, Ahmed bin Muhammad (1993). Al-Misbah Al-Munir, Qom: Dar Al-Hijrah. (in Arabic)
    14. Ghadiri, Abdullah Issa Ibrahim (1998). The Collective Dictionary of Jurisprudence Terms, Beirut: Dar Al-Majja Al-Bayda. (in Arabic)
    15. Ghazali, Muhammad bin Muhammad (1986). Reviving the Sciences of Religion, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Arabi. (in Arabic)
    16. Golpayegani, Muhammad Reza (1992). Ask the question Beirut: Dar Al-Safwa. (in Arabic)
    17. Hali (Fakhr al-Muhaqiqin), Muhammad ibn Hassan (2008). Explaining the benefits in explaining the drawbacks of the rules, Qom: Ismailis. (in Arabic)
    18. Halli, Ibn Idris (1996). Al-Sarair al-Hawi for Tahrir al-Fatawi, Qom: Publication of the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in Arabic)
    19. Hamadani, Aqarda (1943). Misbah al-Faqih, Qom: Al-Sadr Library. (in Arabic)
    20. Haraamili (1996). The Shiites’ means to collect the issues of Sharia, Qom: Aal al-Bayt Institute (peace be upon him). (in Arabic)
    21. Hashemi, Ahmed (2004). Jawaher Al-Balaghah in Al-Maani, Al-Bayan, and Al-Badi’, Qom: Ismailian. (in Arabic)
    22. Ibn Athir, Majdaldin (1979). The End in the Strange Hadith and the Effect, Beirut: The Scientific Library. (in Arabic)
    23. Ibn Hanbal, Ahmad ibn Muhammad (1996). Musnad Ahmad, Ch I, Beirut: Al-Risalah Institute. (in Arabic)
    24. Ibn Jawzi, Abdul Rahman (2004). Zad al-Masirfi Alam al-Tafsir, Vol. I, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. (in Arabic)
    25. Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram (1990). Arabic Language, Ch III, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
    26. Ibn Qadameh, Abu Muhammad (1983). Al-Mughni, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
    27. Imam Abu Muhammad al-Hasan bin Ali al-Askari. (1409 BC). Al-Tafsir Attributed, First Edition, Qom: The School of Imam Mahdi (peace be upon him). (in Arabic)
    28. Isfahani, Mohammad Hussein (1998). Margins of Acquisition, Research: Sheikh Abbas Muhammad Al-Saba, Bija: Scientific Press. (in Arabic)
    29. Jasas, Ahmad ibn Ali (1985). Ahkam Al-Quran, Vol. I, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
    30. Johari, Ismail bin Hammad (2007). Al-Sihah Al-Lughah, Ch Som, Beirut: Dar Al-Ilm. (in Arabic)
    31. Jorjani, Ali ibn Muhammad (1983). Book of Definitions, Vol. I, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
    32. Joziyah, Ibn Qayyim (2002). Announcement of the Righteous from the Lord of the Worlds, Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya. (in Arabic)
    33. Kalini, Muhammad bin Yaqoub (1986). Osoul al-Kafi, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. (in Arabic)
    34. Khatib Sharbini, Muhammad ibn Ahmad (2009). Mughni is in need of knowledge of the meanings of the words of the curriculum, with comments: Jubali Ibn Ibrahim Shafi'i, Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
    35. Khoei, Abolghasem (1998). Al-Misbah Al-Fiqah, Qom: Arbitration Institute. (in Arabic)
    36. Khomeini, Ruhollah (2002). Al-Makasib Al-Muharram, Tehran: Institute for Organizing and Publishing Imam's Works. (in Arabic)
    37. Khomeini, Ruhollah (1990). Book of Sale, Qom: Ismailis. (in Arabic)
    38. Majlesi, Muhammad Baqir (1983). Bahar Al-Anwar, Beirut: Al-Wafa Foundation. (in Arabic)
    39. Makarim Shirazi, Nasiroudigran (1994). Tafsir Namuna, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah. (in Arabic)
    40. Mazandarany, Malasaleh (1963). Explanation of Kafi Al-Osoul and Al-Rawda, Tehran: The Islamic Library. (in Arabic)
    41. Mirza Hasangali (1990). The Islamic Judiciary of Sheikh Mortada Al-Ansari, Beirut: Hassan Salman Institution. (in Arabic)
    42. Najafi, Muhammad Hassan bin Baqir (1991). Jawahar al-Kalam in Explanation of the Laws of Islam, Beirut: Dar Al-Ihya, Arab Heritage. (in Arabic)
    43. Naraqi, Muhammad Mahdi (1996). Jami' al-Saadat, Edited by: Muhammad Kalantar and Muhammad Reza Muzaffar, Beirut: Al-Alame Institute for Publications. (in Arabic)
    44. Nawawi, Yahya bin Sharaf (1977). Explanation of al-Nawawi on Sahih al-Muslim, Beirut: House of International Ideas. (in Arabic)
    45. Nouri, Hussein bin Muhammad Taqi (1988). Finder of means and deducer of issues, Qom: Aal al-Bayt Institute. (in Arabic)
    46. Qurtubi, Muhammad bin Ahmed (1967 BC). The Collector of the Provisions of the Qur’an, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
    47. Ragheb, Abu al-Qasim al-Hussein ibn Muhammad (2008). The contents of the Holy Quran, Ch. 4, Qom: The beginning of light. (in Arabic)
    48. Rouhani, Mohammad Sadegh (1997). Minhaj al-Fiqh, commentary on the lessons of Sheikh Al-Ansari, Qom: Anwar al-Huda. (in Arabic)
    49. Shams al-Imamah Sarkhasi, Muhammad ibn Ahmad (2008). Al-Mabsout Book, Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmia. (in Arabic)
    50. Shawkani, Muhammad bin Ali (1993). Fath al-Qadir, Damascus, Syria: Daraben Katheer. (in Arabic)
    51. Shirazi, Ahmad Amin (2003). Al-Baligh fi Al-Ma’ani, Al-Bayan and Al-Badi’, Qom: The Islamic Publishing Corporation. (in Arabic)
    52. Suyuti, Abdul Rahman bin Abi Bakr (1973). Perfection in the Sciences of the Qur’an, Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
    53. Tabarsi, Ahmed bin Ali (2002). The protest, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. (in Arabic)
    54. Tabarsi, Fadl bin Hassan (1986). Majma' al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Beirut: Dar al-Ma'rifa. (in Arabic)
    55. Tabatabai Karbalai, Ali bin Muhammad Ali (1991). Riyad Al-Masseel in Explanation of Judgments with Evidence, Qom: Islamic Publication Institution. (in Arabic)
    56. Tabatabai Yazdi, Muhammad Kazim bin Abd al-Azim (1998-). Al-Urwah Al-Wuthqi, Qom: Al-Dauri Library. (in Arabic)
    57. Taftazani, Massoud Ibn Umar (1996). Al-Matul, Margins: Mirsid Sharif Jorjani, Ch. IV, Qom: Arbitration Institute. (in Arabic)
    58. Tawhidi, Mohammad Ali (1992). Misbah al-Fiqah in transactions (lectures of Ayatollah Khoei), Qom: Vajdani. (in Arabic)
    59. Tusi, Muhammad ibn Hassan (1981). The End in the Single of Jurisprudence and Fatwas, Tehran: University of Tehran. (in Arabic)
    60. Zamakhshari (1987). Uncovering the Truths of Mysteries Download, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. (in Arabic)
    61. Zarkashi, Muhammad bin Bahader & Youssef Abd al-Rahman Maraashli & Jamal Hamdi Dahabi & Ibrahim Abdullah Kurdi, (1990). The proof in the sciences of the Qur’an, Beirut: House of Knowledge. (in Arabic)
مجله علمی
دوره 17، شماره 4
دی 1400
صفحه 1319-1346

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 17 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار