قاعدۀ عزت

معیل, محمدعلی; فلاح, مهدی

doi:10.22059/jorr.2020.301073.1008797

قاعدۀ عزت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی ‌دکتری، گروه فقه ‌و‌‌ حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

² استادیار،گروه فقه‌ و‌‌ حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

10.22059/jorr.2020.301073.1008797

چکیده

مقولۀ «عزت» حتی اگر صرفاً بحثی مهم و اثرگذار در دانش اخلاق به‌شمار آید، لازم است به‌منظور نمود عملی، در روند صدورِ حکم شرعی و قانونی قرار گیرد. فقه ـ به‌عنوان تنظیم‌کنندۀ افعال مکلفان ـ با دارا بودن منابع غنی در این زمینه، [اما] به‌صورت مستقل، متقن و منسجم به این موضوع نپرداخته است؛ احکام و قواعد فقهی موجود معمولاً جنبۀ سلبی دارند و مفاد آنها به معنای عزتِ حداقلی و حفظ وضع موجود است؛ قاعده‌ای فقهی که تمام لایه‌های فردی و اجتماعی جامعۀ دینی را به تلاش و اتخاذ تدابیر برای ارتقای همه‌جانبۀ عزتمندی دعوت و الزام کند، وجود ندارد. با توجه به این خلأ، پژوهش بنیادی حاضر، با هدف طراحی و کاربردی‌سازیِ ‌«قاعدۀ عزت» و با روش استنباط و تحلیل محتوای ادله، به چهار مقولة مفاد قاعده، مستندات، تطبیقات و استثنائات قاعدۀ مذکور پرداخته است. براساس این قاعده، هر اقدامی که عزت فرد مسلمان و جامعۀ اسلامی منوط به انجام آن باشد، واجب است و در مقابل، هر فعلی که به ذلت آنان منجر شود، حرام است. این قاعده، با شمول موضوعی گسترده، نقش تعیین‌کننده‌ای در صیانت از حیثیات‌ معنوی ایفا می‌کند و نیز در سطح کلان، سبب حفظ و ارتقای عزت و استقلال مسلمانان و جامعۀ اسلامی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Rule of Honor

نویسندگان [English]

Mohammad 'Ali Mo'il ¹
Mahdi Fallah ²

¹ Ph.D Student, Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Humanities, Khomein Branch, Islamic Azad University, Khomein, Iran

² Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Theology, Shahid Mahallati Higher Education Complex, Qom, Iran

چکیده [English]

The matter of "honor", even if it is only considered as an important and influential discussion in ethics, needs to be included in the process of issuing a religious and legal ruling in order to be practical. Jurisprudence, as the regulator of the actions of legally competent persons, with its rich resources in this field, [but] has not dealt with this issue independently, thoroughly and coherently. The existing rules and regulations of jurisprudence are usually negative and their contents mean minimal dignity and maintaining the status quo. There is no jurisprudential rule that invites and obliges all individual and social strata of the religious community to strive and take measures to promote dignity in all aspects. Due to this gap, the present fundamental research, with the aim of designing and applying the "rule of dignity" and by the method of inferring and analyzing the content of evidence, has dealt with four matters of the provisions of the rule, documents, applications and exceptions of this rule. According to this rule, any action that the dignity of the Muslim person and the Islamic society is subject to is obligatory, and in return, any action that leads to their humiliation is forbidden. This rule, with a wide range of topics, plays a decisive role in the protection of spiritual dignity and also, at the macro level, preserves and promotes the dignity and independence of Muslims and the Islamic community.

کلیدواژه‌ها [English]

Honor
Humiliation
Jurisprudential Rule
Honor Rule

مراجع

- قرآن کریم.
1. ابن‌بابویه، محمد (1362). الخصال، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
2. ابن‌فارس، زکریا (1404ق). معجم مقائیس اللغة، چ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
3. ابن‌کثیر، اسماعیل (1419ق). تفسیر القرآن العظیم، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
4. ابن‌منظور، ابوالفضل (1414ق). لسان العرب، چ سوم، بیروت: دار الفکر.
5. اصفهانی، محمدحسین (1409ق). الإجارة، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
6. انصاری، مرتضی (1416ق). فرائد الاُصول‏، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
7. بحرالعلوم، محمد (1403ق). بلغه الفقهیة، چ چهارم، تهران: منشورات مکتبۀ الصادق.
8. بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم: دفترانتشارات اسلامی.
9. تبریزی، جواد (1426ق). تنقیح مبانی العروۀ -کتاب الاجتهاد و التقلید، قم: دارالصدیقه الشهیدة.
10. جمعی از مؤلفان (بی‌تا). مجلة فقه أهل البیت‌ عـلیهم‌السـلام، قم: دائرة‌المعارف فقه اسـلامی بـر مـذهب اهل‌بیت(ع).
11. جوادی آملی، عبدالله (1385). سیرۀ پیامبران در قرآن، قم: اسراء.
12. حلّی [علامه]، حسن‌بن‌یوسف (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13. ------------------- (1414ق). تذکرة الفـقهاء، قم: مؤسسۀ آل‌البیت‌.
14. حلی [محقق]، جعفر (1407ق). المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء(ع).
15. حویزی، عبدعلی (1415ق). تفسیر نورالثقلین، تحقیق سید‌ هاشم رسولی محلاتی، چ چهارم، قم: اسماعیلیان.
16. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعة الامام الخوئی، قم: مؤسسۀ احیاء آثار الامام الخویی.
17. دعموش عاملی، علی (1382). دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامی، ترجمۀ غلامحسین قاری مهیاری و رضا گرمابدری، تهران: دانشگاه امام حسین(ع).
18. سید رضی، محمد (1414ق). نهج‌البلاغة، قم: مؤسسۀ نهج البلاغه.
19. شـهید ثـانی، زین‌الدین (1413‌ق). مسالک الأفهام إلی‌ تنقـیح‌ شـرائع الإسـلام، قـم: مؤسسۀ المعارف الإسلامیۀ.
20. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
21. طبرسی، ابوعلی الفضل (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ سوم، تهران: ناصر خسرو.
22. طریحی، فخرالدین (1416ق). مجمع البحرین، چ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
23. طوسی، محمد (1407ق). تهذیب الأحکام‌، چ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیۀ.
24. عاملی، حر (1409ق‌). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت‌.
25. علیدوست، ابوالقاسم (1381). فقه و عقل، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
26. قرطبی، محمد (1364). الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
27. قمی، ابوالقاسم (1417ق). غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام‌، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
28. کاشف‌الغطاء، حسن (1422ق). أنـوار الفـقاهـۀ/ کـتـاب البـیـع، نجـف: مؤسسـۀ کاشف‌الغطاء.
29. کلینی، محمد (1407ق). الکافی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
30. محقق داماد، سید محمد (1401ق). کتاب الحج، قم: چاپخانۀ مهر.
31. محقق داماد‌، سید مصطفى (1406ق). قواعد فقه‌، چ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
32. مشهدی، سید روح‌الله (1410ق). کنز الدقائق و بحر الغرایب، تحقیق حسین درگاهی، تهران: مؤسسۀ الطبع و النشر.
33. مصطفوی، حسن (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ سوم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
34. مصطفوی، محمدکاظم (1421ق). القواعد - مائة قاعدة فقهیة‌، چ چهارم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
35. مظفر، محمدرضا (1430ق). اصول الفقه، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
36. نجاشی، احمد (1365). رجال النجاشی، چ ششم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
37. نجفی، محمدحسن (1413ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم: مؤسسۀ معارف الاسلامیۀ.
38. نراقی، مولی احمد (1415ق‌). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
39. نوری، میرزاحسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
40. ورّام‌ ابن‌ابی‌فراس، مسعود (1410ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعه ورّام، قم: مکتبة فقیه.
References

- The Holy Quran.
1. A group of authors (Bita). Journal of the jurisprudence of the Ahl al-Bayt (peace be upon them), Qom: Department of the Encyclopedia of Islamic jurisprudence on the religion of the Ahl al-Bayt (peace be upon them). (in Persain)
2. Alidoost, Abolghasem (1381). Jurisprudence and Reason, Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought. (in Persain)
3. Ameli, Harr (1409 AH). Details of Shiite means to study Sharia issues, Qom: Al-Bayt Foundation. (in Arabic)
4. Ansari, Morteza (1416 AH). Freud of Principles, 5th, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
5. Bahr al-Ulum, Muhammad (1403 AH). Journal of Jurisprudence, 4th ed., Tehran: Publications of Al-Sadiq School. (in Arabic)
6. Bahrani, Yusuf (1405 AH). The gardens of the publisher in the provisions of the pure progeny, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
7. Dammush Ameli, Ali (1382). Encyclopedia of Information and Security in Islamic Works and Texts, translated by Gholam Hossein Qari Mahyari and Reza Garmabdari, Tehran: Imam Hossein University. (in Persain)
8. Hali [researcher], Ja'far (1407 AH). Authorized in the brief explanation, Qom: Sayyid al-Shuhada Foundation, peace be upon him. (in Arabic)
9. Halli [Allama], Hasan Ibn Yusuf (1413 AH). Rules of rulings in the knowledge of the lawful and the forbidden, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
10. Halli [Allama], Hasan Ibn Yusuf (1414 AH). Note of jurisprudence, Qom: Al-Bayt Foundation. (in Arabic)
11. Havizi, Abdul Ali (1415 AH). Tafsir Noor al-Thaqalin, research by Seyyed Hashem Rasooli Mahallati, 4th quarter, Qom: Ismailis. (in Persain)
12. Ibn Babawiyyah, Muhammad (1362). Al-Khasal, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
13. Ibn Faras, Zakaria (1404 AH). Dictionary of Language Comparisons, Vol. I, Qom: Publications of the Islamic Propaganda Office. (in Arabic)
14. Ibn Kathir, Ismail (1419 AH). Interpretation of the Great Qur'an, Vol. I, Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. (in Arabic)
15. Ibn Manzoor, Abolfazl (1414 AH). Arabic Language, Ch III, Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
16. Isfahani, Mohammad Hussein (1409 AH). Al-Ijara, Ch II, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
17. Javadi Amoli, Abdullah (1385). The biography of the prophets in the Quran, Qom: Isra '. (in Persain)
18. Kashif al-Ghatta ', Hassan (1422 AH). The Fields of Jurisprudence / Book of Sale, Najaf: The Founder of Discovery Foundation. (in Arabic)
19. Khoei, Seyyed Abolghasem (1418 AH). Encyclopedia of Imam Al-Khoei, Qom: Foundation for the Revival of the Works of Imam Al-Khoei. (in Arabic)
20. Klini, Muhammad (1407 AH). Al-Kafi, Ch. IV, Tehran: Islamic Library. (in Arabic)
21. Mashhadi, Sayyid Ruhollah (1410 AH). The Treasure of Minutes and the Sea of Strangers, research by Hossein Dargahi, Tehran: Printing and Publishing Institute. (in Arabic)
22. Mohaghegh Damad, Seyed Mohammad (1401 AH). Al-Hajj Book, Qom: Mehr Printing House. (in Arabic)
23. Mohaghegh Damadah, Sayyid Mustafa (1406 AH). Rules of Jurisprudence, Ch. 12, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center. (in Persain)
24. Mustafavi, Hassan (1430 AH). Research in the words of the Holy Quran, Ch III, Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya. (in Arabic)
25. Mustafavi, Mohammad Kazem (1421 AH). The rules-one hundred rules of jurisprudence, Ch. IV, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
26. Muzaffar, Mohammad Reza (1430 AH). Principles of Jurisprudence, Ch. 5, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
27. Najafi, Mohammad Hassan (1413 AH). The Jewel of Theology in the Explanation of Islamic Laws, Qom: Islamic Knowledge Foundation. (in Arabic)
28. Najashi, Ahmad (1365). Rijal al-Najashi, Ch 6, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
29. Naraqi, Mullah Ahmad (1415 AH). Documentary of Shiites in the rules of Sharia, Qom: Al-Bait Foundation. (in Arabic)
30. Nouri, Mir Hossein (1408 AH). Mustadrak al-Wasa'il wa Mustanbat al-Masa'il, Beirut: Al-Bait Foundation. (in Arabic)
31. Qomi, Abu al-Qasim (1417 AH). The spoils of the days in matters of halal and haram, Qom: Publications of the Office of Islamic Propaganda. (in Arabic)
32. Qurtubi, Muhammad (1364). Al-Jame 'Lahkam Al-Quran, Tehran: Nasser Khosrow. (in Arabic)
33. Syed Razi, Muhammad (1414 AH). Nahj al-Balaghah, Qom: Nahj al-Balaghah Foundation. (in Arabic)
34. Tabarsi, Abu Ali Al-Fadl (1372). Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran, Ch III, Tehran: Nasser Khosrow. (in Arabic)
35. Tabatabai, Seyed Mohammad Hussein (1417 AH). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, Ch 5, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic)
36. Tabrizi, Javad (1426 AH). Refining the principles of Arwa - the book of ijtihad and imitation, Qom: Dar al-Sadiqah al-Shuhada. (in Arabic)
37. Tarihi, Fakhreddin (1416 AH). Bahrain Assembly, 3rd ed., Tehran: Mortazavi Bookstore. (in Arabic)
38. The second martyr, Zayn al-Din (1413 AH). The school of understanding up to the refinement of the laws of Islam, Qom: Islamic Knowledge Foundation. (in Arabic)
39. Tusi, Muhammad (1407 AH). Tahdhib al-Ahkamah, Ch. IV, Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya. (in Arabic)
40. Waram Ibn Abi Firas, Masoud (1410 AH). Tanbih al-Khawatir wa Nazha al-Nawazir al-Ma'ruf, Varam Collection, Qom: Maktab al-Faqih. (in Arabic)