روش فکری و استنباطی مکتب تفکیک در مقایسه با اخباری‌گری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات ، دانشگاه قم، قم، ایران

2 استادیار، دانشکده الهیات ، دانشگاه قم ،قم ، ایران

چکیده

مکتب تفکیک، مکتب نوظهوری است. برخی آن را نه مکتبی جدید، بلکه ادامۀ همان «مکتب معارفی خراسان» یا «مکتب معارف اهل بیت(ع)» می‌دانند که آغاز آن به عصر میرزا مهدی غروی اصفهانی برمی‌گردد. شالودۀ فکری این مکتب، معرفی قرآن و سنت به‌عنوان تنها منابع شناخت است. مخالفان، آن را نواخباریگری می‌دانند، زیرا تأکید این مکتب بر استناد به ظواهر قرآن و سنت به‌عنوان تنها منابع شناخت، رواج ظاهرگرایی در این مکتب را به ذهن می‌آورد. دو نقطۀ افتراق مهم بین این دو وجود دارد؛ یکی آنکه مکتب تفکیک برخلاف اخباریگری برای عقل در مراتبی اعتبار قائل است. دیگر آنکه بر‌خلاف اخباریگری اجتهاد و علم اصول را رد نمی‌کند، هرچند نتیجۀ آرای آن تحدید و تضعیف علم اصول باشد. با وجود این نقطۀ اشتراک انکارناپذیر آن دو مکتب نص‌گرایی و تأکید بر استناد به ظواهر آیات و روایات است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Method of Thinking and Inferring of Separation School in Comparison with Traditionalism

نویسندگان [English]

  • Ma'sumeh Sadat Farahi 1
  • Mohammad Javad Heydari Khorasani 2
1 Ph.D Student, Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

The school of separation is a new school. It is considered by some scholars to be the continuation of “Learning School of Khorasan” or “Learning school of Ahl-ul-Bayt (AS)”, which began at the time of Mirza Mahdi Gharavi Isfahani, but not a new school. It is based on the idea of introducing the Holy Quran and the Sunnah as the only sources of knowledge. The school of separation is considered by the opponents as the new variation of traditionalism, because its emphasis on citation to the appearance of the Holy Quran and the Sunnah as the only sources of knowledge reminds of the promotion of externalism. There are two basic differences between two schools of separation and traditionalism. First, the separation school, contrary to traditionalism, accepts the function of wisdom in some stages. Second, it does not deny ijtihad and principles of Islamic jurisprudence (Osul) as traditionalism does, even if they result in the limitation and weakening of the principles of Islamic jurisprudence. However, the most common undeniable characteristic of these two schools is textualism and their emphasis on the citation to the appearance of the verses of the Holy Qurans and Islamic traditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Method of Thinking
  • Inferring
  • Separation
  • Traditionalism
  • Textualism 
  1. استرآبادی، محمدامین (۱۴۲۶ق). الفوائد المدنیة و بذیله الشواهد المکّیة، محقق/مصحح: رحمت‌الله رحمتی اراکی، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  2. اسلامی اردکانی، سید حسن (۱۳۹۷). سودای تفکیک، چ اول، تهران: کرگدن.
  3. انصاری، مرتضی (۱۴۱۶ق). فرائد الاصول، ج۱، چ پنجم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
  4. بحرانی، یوسف بن احمد (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. ج۱، چ اول، محقق/ مصحح: محمدتقی ایروانی، سید عبدالرزاق المقرم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  5. بغدادی، شیخ مفید، محمد بن محد بن نعمان عکبری (۱۴۱۴ق). تصحیح الإعتقاد، چ دوم، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
  6. بهبهانی، وحید (۱۴۱۵ق). الفوائد الحائریة، چ اول، قم: مجمع الفکر الإسلامی.
  7. حبّ‌الله، حیدر (۲۰۰۶م). نظریة السنة فی الفکر الإمامی الشیعی، چ اول، بیروت: مؤسسة الإنتشار العربی.
  8. حکیمی، محمدرضا (۱۳۸۴). الحیاة، چ پنجم، ترجمۀ احمد آرام، قم: دلیل ما.
  9. حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۸۷). قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند، نسخۀ الکترونیکی، مؤسسۀ فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان. 10. حکیمی، محمدرضا (۱۳۸۳). مکتب تفکیک، قم: دلیل ما، چ هشتم.
  10. ــــــــــــــــــ (۱۳۸۹). معاد جسمانی در حکمت متعالیه، چ اول، قم: دلیل ما.
  11. ــــــــــــــــــ (۱۳۷۱). «مکتب تفکیک»، کیهان فرهنگی، سال نهم، ش ۱۲، ص 25-۵.
  12. ــــــــــــــــــ (۱۳۸۰). «عقل خود‌بنیاد دینی»، بازتاب اندیشه، ش ۲۱، ص ۱38-۱27
  13. خمینی، روح‌الله (۱۴۱۸ق). مجموعه آثار (تفسیر سورۀ حمد)، چ اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  14. سیدان، سید جعفر (۱۳۸۴). «مکتب تفکیک چه می‌گوید»، سفیر نور، پیش‌شمارۀ ۱، ص 81-68.16.
  15. ـــــــــــــــــ (1389). «مکتب تفکیک و تمایزات آن با فلسفه و عرفان»، سمات، ش ۲، ص ۱۱۳-۱۲۷.
  16. ـــــــــــــــــ (۱۳۷۸). «مکتب تفکیک یا روش فقهای امامیه»، پژوهشهای اجتماعی اسلامی، ش ۱۹، ص 105-67.
  17. صدر، محمدباقر (۱۳۷۹). المعالم الجدیدة، ج۱، چ دوم، قم: کنگرۀ شهید صدر.
  18. ــــــــــــــ (۱۴۰۸ق). مباحث الأصول. تقریرات کاظم حسینی حائری، چ اول، قم: مطبعة مرکز النشر – مکتب الإعلام الإسلامی.
  19. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۷ق). بررسیهای اسلامی، قم: هجرت.
  20. ـــــــــــــــــــــ (۱۳۷۱). مجموعه مقالات، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  21. ــــــــــــــــــــــ (۱۳۹۰ق). المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، چ دوم، تهران: مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات.
  22. طبرسی، احمد بن علی (۱۴۰۳ق). الإحتجاج، ج۲، چ اول، مشهد: نشر مرتضی.
  23. غروی اصفهانی، میرزا مهدی (۱۳۸۵). ابواب الهدی. تحقیق: حسن جمشیدی، قم: بوستان کتاب.
  24. ____________ (۱۴۳۸ق). الإفتاء و التقلید، المواهب السنیة، الصوارم العقلیة، چ اول، قم: مؤسسۀ معارف اهل بیت(ع)، مطبعة الإشراق.
  25. ____________ (بی‌تا). رساله فی وجوب حمل الالفاظ الواردة فی الشریعة علی معانیها اللغویة و إبطال الحقیقة الشرعیة و المتشرعة، کتابخانه آستان قدس رضوی، نسخۀ خطی ۲/۱۴۰۵۳.
  26. ____________ (بی‌تا). مصباح الهدی، به خط سید محمدباقر نجفی یزدی، کتابخانۀ آستان قدس رضوی.
  27. قزوینی، مجتبی (۱۳۹۲). بیان الفرقان، قم: دلیل ما.
  28. گرجی، ابوالقاسم (۱۴۲۱ق). تاریخ فقه و فقها، چ سوم، تهران: سمت.
  29. مطهری، مرتضی (بی‌تا). مجموعه آثار(فقه و حقوق)، قم: صدرا.
  30. ـــــــــــــــ (۱۳۹۰). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، چ پنجاهم، قم: صدرا.
  31. وکیلی، محمدحسن (۱۳۹۳). تاریخ و نقد مکتب تفکیک، چ اول، بی‌جا: کانون اندیشۀ جوان.