کاوشی در شیوۀ اجرای مجازات‌های محارب و همسان‌سازی چگونگی انتخاب مجازات ترتیبی با تخییری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آیت‌الله حائری(ره) میبد، میبد، ایران

2 استادیار، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آیت‌الله حائری(ره) میبد، میبد، ایران

چکیده

تحقیق حاضر به دور از چیستی محاربه، به بررسی چهار مجازات محارب یعنی قتل، صلب، قطع و نفی می‌پردازد. در چگونگی انتخاب یکی از مجازات‌ها با استناد به قرآن، روایات، عقل و مذاق شریعت، برخی ترتیب و برخی تخییر قاضی در انتخاب هریک از مجازات‌ها را پذیرفته‌اند. در شیوۀ اجرای هریک از مجازات‌ها با سؤالات و ابهاماتی در شیوۀ اجرای حد به صیغۀ تفعیل، امکان زنده شدن پس از اجرای حد و ارائۀ راهکار پیشگیری، حق‌اللهی یا حق‌الناسی بودن اجرای حد و نتایج آن، شیوۀ اجرای صلب و نفی، اجرای قطع در فقدان عضو، تطبیق انتخاب شیوۀ اجرای تخییر با مفهوم حد، امکان بی‌حسی حین اجرای حد، تعلق عضو قطع‌شده به‌عنوان مجازات به جامعه یا محارب مواجهیم. این نوشتار براساس مطالعۀ کتاب‌ها و اسناد به‌صورت کتابخانه‌ای به بررسی راه‌حل رفع تعارض میان دو دسته ادلۀ تخییری و ترتیبی بودن اجرای مجازات و رفع استبعاد عقلی با ارائۀ شیوۀ جامع منتخب اجرایی پرداخته و در خلال بررسی شیوۀ اجرای هریک از مجازات‌ها به ابهامات و فروعات موجود پاسخ داده و پیشنهاد‌های تقنینی برای درج در اصلاحات آتی قانون مجازات ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on How the Sentences Are Carried Out for a Muhârab and the Conformity of the Method of Choosing Graded Punishments with That of Alternative Punishments

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hossein Shaker Ashtijeh 1
  • Hamid Roostaei Sadrabadi 2
1 Ph.D Student, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ayatollah Haeri University, Meybod, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Theology and Islamic Studies. Ayatollah Haeri University, Meybod, Iran
چکیده [English]

Regardless of what the nature of muhârabah is, this study examines four punishments for a muhârab, i.e. execution, crucifixion, cutting off, and exile. As for the method of choosing one of the punishments, based on Qur’anic verses, Islamic narrations, logic, and the demands of Islamic law (Shari'ah) some have acknowledged the grades and some have acknowledged the alternatives for a judge to choose one of the punishments. For carrying out each and every one of the sentences, we face questions and ambiguities regarding how punishment is carried out with Arabic language pattern “taf'īl”, the possibility of surviving after the punishment is carried out and suggestions about preventing that, whether carrying out punishment is the right of God or the right of people and what the consequences are, how to crucify or exile, cutting off when the organ is absent, the way that choosing how to carry out an alternative punishment is matched with the concept of fixed punishments prescribed by Allah, the possibility of anesthetizing for executing a fixed punishment, and whether the cut organ is a punishment for the community or the muhârab. Using a library method of research, this paper examines the solution for removing the conflict between two groups of arguments for having the option to execute alternative punishments or graded punishments and for solving the problem of logical improbability by proposing a comprehensive method of executive judgment. While examining how every one of the punishments is executed, the existing ambiguities and subsidiary issues are responded and some legislative suggestions to be included in the coming reforms of the penal code are made. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Punishment of a Muhârab
  • Execution
  • Crucifixion
  • Exile
  • Grade
  • Choosing
  1. قرآن کریم

    1. ابن‏ابى‏جامع، علی بن حسین(1413ق). الوجیز فی تفسیر القرآن الکریم، قم: دارالقرآن الکریم.
    2. ابن ادریس، حلّى، محمد بن منصور بن احمد (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    3. اراکی، محمدعلی (1373). استفتائات، قم: معروف.
    4. اصفهانى، فاضل هندى، محمد بن حسن‌ (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    5. بجنوردى، سید محمد بن حسن موسوى (1401ق). قواعد فقهیه، تهران: عروج.
    6. جرجانى، ابوالفتح بن مخدوم (1362). تفسیر شاهى او آیات الأحکام (جرجانى)، تهران: نوید.
    7. جزایری، نعمت الله بن عبدالله (1388). عقود المرجان فی تفسیر القرآن، قم: نور وحی.
    8. حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد‌(1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    9. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى ‌(1411ق). تبصرة المتعلمین فی أحکامالدین، تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‌.
    10. -------------------------------- ‌(1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    11. حلّى، مقداد بن عبداللّه سیورى‌ (1425ق). کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: مرتضوى‌.
    12. خوانسارى، سید احمد بن یوسف ‌(1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان‌.
    13. خمینی موسوی، روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله، قم: دار العلم.
    14. خویى، سید ابو القاسم موسوى‌ (1422ق). مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره)‌.
    15. راوندى، قطب‌الدین، سعید بن عبداللّه (1405ق). فقه القرآن (للراوندی)، قم: انتشارات کتابخانۀ آیة‌الله مرعشى نجفى ره.
    16. شیبانى، محمد بن حسن (1413ق). نهج البیان عن کشف معانى القرآن، قم: الهادى(ع).
    17. صدوق، قمی، محمّد بن على بن بابویه ‌(1415ق). المقنع، قم: مؤسسۀ امام هادى(ع).
    18. طباطبایی، محمدحسین (1382). ترجمۀ تفسیر المیزان، موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    19. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن ‌(1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة.
    20. --------------------------- ‌(1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دارالکتاب العربی.
    21. عاملى، حرّ، محمد بن حسن ‌(1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    22. عاملى، شهید ثانى، زین‌الدین بن على ‌(1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: داورى.
    23. ----------------------- ‌( 1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: المعارف الإسلامیة‌.
    24. فاضل جواد، جواد بن سعید (1365). مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام، تهران: مرتضوى.
    25. فخر المحققین، حلّى، محمد بن حسن بن یوسف ‌(1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان‌.
    26. قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    27. قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
    28. کاشانى، فیض، محمد محسن ابن شاه مرتضى ‌(بی‌تا). مفاتیح الشرائع، قم: انتشارات کتابخانۀ آیة‌الله مرعشى نجفى(ره).
    29. کاشانی، فیض، محمد بن شاه مرتضی (1373). تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
    30. گرجی، ابوالقاسم (1385). آیات الاحکام( حقوقی و جزائی)، تهران: میزان.
    31. گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى ‌(1412ق‌). الدر المنضود فی أحکام الحدود، قم: دارالقرآن الکریم‌.
    32. گلدوست جویباری، رجب (1388). جرائم علیه امنیت کشور، تهران: جنگل.
    33. محقق حلّى، نجم الدین، جعفر بن حسن ‌(1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان‌.
    34. مطلبی، معصومه؛ مرادخانی، احمد؛ شفیعی مازندرانی، سید محمد (1399). «بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن»، پژوهشهای فقهی، دورۀ 16، ش 1، 173-192.
    35. مکارم، ناصر (1374). تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیه‌.
    36. مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    37. ------------(1375). مجموعه استفتائات جدید، قم: انتشارات مدرسۀ الامام علی بن ابیطالب(ع).
    38. نجفى، صاحب الجواهر، محمدحسن‌(1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
    39. نجفى، کاشف الغطاء، جعفر بن خضر مالکى‌(1422). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء( ط- الحدیثة)، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم‌.
    40. هاشمی شاهرودى، سید محمود (1419 ق). بایستههاى فقه جزا، تهران: نشر میزان - نشر دادگستر.