فقه تعامل با پیروان مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق و فقه مقارن، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

فقه با تمام امور انسان، گره خورده است. رسالت فقه، بیان وظایف، باید‌ها و نباید‌های زندگی فردی و اجتماعی است. یکی از مسائل اثرگذار در جامعۀ اسلامی، چگونگی تعامل با پیروان مذاهب است. رویکرد فقه به این بخش از زندگی چگونه است؟ آیا فقه ساکت است یا از فقه می‌توان نظریه‌ای را استنتاج کرد؟ برخی، سرچشمۀ خشونت را فقه معرفی می‌کنند و مبانی فکری گروه‌های افراطی را در فقه سنتی مذاهب می‌دانند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از متون فقهی مذاهب اسلامی، در پی اثبات این نظریه است که مجموعه احکام اجتماعی فقه در حوزۀ تعامل با مذاهب، نظام‌واره، یک هدف کلان را در بستر اجتماع دنبال می‌کند؛ آن هدف کلان تعامل همگرایانه با پیروان مذاهب است نه تعامل واگرایانه. نگاه منفی در فقه مذاهب، ناشی از عدم عمق نگری به فقه است که با دیدگاه‌های مجتهدان مذاهب منطبق نیست. رویکرد مجموعه مذاهب فقهی همراه با قواعدی است که جامعۀ اسلامی ‌را به‌سوی همدلی، محبت و امت‌واحده، سوق می‌دهد. بدینسبب دانشمندان مذاهب افزون‌بر نقد مبنای خشونت و برخوردهای فیزیکی، پیروان خود را به تعامل مثبت توصیه کرده و می‌کنند. دفاع مالی، سیاسی و نظامی‌ را از پیروان مذاهب دیگر مانند مذهب خود واجب می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudence of Interaction with Followers of Islamic Religions

نویسنده [English]

  • Hossein Rajabi
Assistant Professor, Department of Comparative Law and Jurisprudence, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Jurisprudence is tied to all human affairs. The mission of jurisprudence is to explain the duties, do's and don’ts of individual and social life. One of the most influential factors in Islamic society is how to deal with the followers of religions. How does jurisprudence approach this part of life? Is jurisprudence silent on it or a theory can be drawn of it? Some refer to jurisprudence as the origin of violence; they consider that the intellectual foundations of extremist groups should be found in traditional religious jurisprudence. Using a descriptive-analytical method and using the jurisprudential texts of Islamic religions, this research seeks to prove the theory that a set of social rules of jurisprudence in the field of interaction with religions, systemic frame, pursues a major goal in the social context; that is the major goal of convergent interaction with followers of religion, but not divergent one. The negative view of religious jurisprudence is due to a lack of in-depth view of jurisprudence that is inconsistent with the views of the mujtahids of religions. The collection of jurisprudential religions take an approach along with the rules that lead the Islamic community towards sympathy, love and unity. Therefore, in addition to criticizing the basis of violence and physical assaults, religious scholars recommend their followers to have positive interaction. They maintain that financial, political, and military defense from followers of other religions is as obligatory as their own followers. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudence of Interaction
  • Jurisprudential Dialogue among Religions
  • Jurisprudence of Approximation

مراجع

ـ قرآن کریم
1. آلبانی، محمد ناصرالدین (1418ق). فتنة التکفیر، ریاض، دارابن خزیمة.
2. ابن عابدین، محمدامین (1428ق). رد المحتار علی الدرالمختار، بیروت: دارالمعرفة.
3. ابن نجیم، زین‌الدین (1418ق). البحرالرائق شرح کنزالدقائق، بیروت: دارالکتب العلمیة.
4. اصفهانی، راغب (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن‏، دمشق: دارالعلم.
5. ایجی، عضدالدین (1325ق). شرح المواقف، قم: شریف رضی.
6. بخاری، محمدبن اسماعیل (1337ق). صحیح بخاری، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
7. حرعاملی، محمد بن الحسن (1398ق). وسائل الشیعة، تهران: مکتب الاسلامیه.
8. خوئی، سید ابوالقاسم؛ تبریزی، علی (بی‌تا). التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
9. ذهبی، شمس‌الدین (1426ق). سیر اعلام النبلاء، قاهره: دارالحدیث.
10. رجبی، حسین (1388). شیوه‌های تعامل و همزیستی پیروان مذاهب اسلامی، قم: آثار نفیس.
11. ری شهری، محمد (1377). میزان الحکمة، قم: دارالحدیث.
12. زبیدی، محمد مرتضی (بی‌تا). تاج العروس، بیروت: مکتبه‏الحیاة.
13. زحیلی، وهبة (1431ق). موسوعة الفقه الاسلامی‌ و القضایا المعاصرة، دمشق: مکتبة الاسد.
14. سبحانی، جعفر (1426ق). معجم طبقات المتکلمین، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
15. شربینی شافعی، شمس‌الدین محمد (1415ق). مغنی المحتاج إلى معرفة معانی ألفاظ المنهاج، ج4، بیروت ، دار الکتب العلمیة.
16. شروانی، عبدالحمید (بی‌تا). حواشی علی تحفة المحتاج، بیروت: احیاء التراث العربی.
17. صدوق، محمد بن علی بن الحسین (بی‌تا). من لایحضره الفقیه، قم: نشر جامعۀ مدرسین.
18. طباطبایی، سید محمدحسین (1389ق). المیزان فی تفسیرالقرآن طهران، آخوندی.
19. طباطبایی یزدی، سید کاظم (بی‌تا). العروة الوثقی تهران: مکتبة الاسلامیة.
20. طبرسی، فضل بن حسن (بی‌تا). مجمع البیان، بیروت: مؤسسۀ اعلمى.
21. طبرانی، سلیمان بن احمد،(1404ق). معجم کبیر، بیروت ، دار احیاء التراث العربى.
22. عبدالله بن جبرین (1426ق). ضوابط تکفیر المعین، ریاض: مکتبة الرشد.
23. عکاشة عبدالمنان الطیبی (1414ق). الفتاوی الشیخ الآلبانی و مقارنتها فتاوای العلماء، قاهره: مکتبة التراث.
24. فراهیدی، احمد (1408ق). کتاب العین، بیروت: اعلمی.
25. کلینی، ابوجعفر (1388ق). اصول کافى، ترجمۀ محمد باقر کمره‏اى، محقق، محمدباقر بهبودى و على‌اکبر غفارى، تهران: مکتبة الاسلامیة.
26. کوثری، احمد (1396). حرمت اهانت و تکفیر مسلمانان از دیدگاه علمای شیعه، قم: دارالاعلام لمدرسة اهل البیت.
27. محقق کرکی، علی بن الحسین (1414ق). جامع المقاصد، قم: مؤسسۀ آل البیت(ع).
28. محقق حلی، جعفربن حسن بن یحیی بن سعید الحلی (1377ق). شرایع الاسلام، تهران: مکتبة العلمیه الاسلامیة.
29. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
30. مروارید، علی اصغر (1410ق). الموسوعة الفقهیة «الجهاد»، بیروت، الدارالاسلامیة.
31. معین، محمد (1380). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
32. موسوی خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله قم: اسماعیلیان.
33. موسوی عقیقی، محمد (1393ق). مبانی تئوری داعش در فقه سنتی، http://booyebaran.ir.
34. نووی، یحیی بن شرف (1349ق). شرح صحیح مسلم، قاهره: حلبی.
 
 
Reference
- Holy Quran
1. Abdullah Ibn Jabrin, (1426 AH). Criteria of Takfir al-Mo'in, Riyadh, Maktab al-Rashad. (in Arabic)
2. Albany, M. N. (1418 AH). Fatna al-Takfir Riyadh،Daraban Khazima. (in Arabic)
3. Akasha Abd al-Manan al-Tibi, (1414 AH). The fatwas of Sheikh Al-Albani and their comparison Fatwas of scholars, Cairo, Heritage Library. (in Arabic)
4. Bukhari, M. I. (1337 AH). Sahih Bukhari, Beirut, Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
5. Eiji, A. a. (1325 AH). Sharh al-Mawaqif, Qom, Sharif Razi. (in Arabic)
6. Farahidi, A. (1408 AH). Kitab al-Ain, Beirut, Alami. (in Arabic)
7. Har'amli, M. i. (1398 AH). Wasa'il al-Shi'ah, Tehran, Islamic School. (in Arabic)
8. Ibn Abedin, M. A. (1428 AH). Rejection of Al-Muhtar Ali Al-Dar Al-Mukhtar, Beirut, Dar Al-Ma'rifah. (in Arabic)
9. Ibn Najim, Z. a. (1418 AH) Al-Bahr al-Iraq Explain the Treasurer, Beirut, Scientific Library.
10. Isfahani, R. (1412 AH). Vocabulary of the words of the Qur'an, published by Dar al-Alam, Damascus. (in Arabic)
11. Kawthari, A. (1396 AM). I forbade insulting and infidelity. (in Persain)
12. Khoei, S. A.a. Tabrizi, Ali, (unpublished) Al-Tanqih Fi Sharh Al-Urwa Al-Wathqi, Qom, Al-Bayt Institute. (in Arabic)
13. Klenny, A. J. (1388 ah), Asul Kafi, translator of Muhammad Baqir Kamara ie, investigator, Muhammad Baqer Behbudi and Ali Akbar Ghafari, Tehran, Islamic Library. (in Arabic)
14. Majlisi, M. B. (1403 AH). Baharalanwar, Beirut, Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
15. Mohaqeq Karki, A. I. H. (1414 AH). Jame Al-Maqassid, Qom, Al-Bayt Institute. (in Arabic)
16. Mohaqeq Hali, J. i. H. (1377 AH). Sharia al-Islam, Tehran, Islamic Scientific Library. (in Arabic)
17. Morvarid, A. A. (1410 AH). Jurisprudential Encyclopedia "Jihad", Beirut. Dar Al-Islamiyyah (in Arabic)
18. Moin, M. (2001). Persian Culture, Tehran, Amirkabir. (in Persain)
19. Mousavi Khomeini, S. R. (unpublished) Tahrir al-Waseela Qom, Ismailis. (in Arabic)
20. Mousavi Aghighi, M. (1393 AH). Basics of ISIL theory in traditional jurisprudence, http://booyebaran.ir. (in Persain)
21. Novi, Y. b. S. (1349 AH). Sharh Sahih Muslim, Cairo, Halabi. (in Arabic)
22. Rajabi, H. (2009) Methods of interaction and coexistence of followers of Islamic religions, Qom, exquisite works. (in Persain)
23. Rey Shahri, M. (1377). Mizan al-Hikma, Qom, Dar al-Hadith. (in Arabic)
24. Saduq, M. I. A. (unpublished) from the presence of the jurist, Qom, published by the Society of Teachers(in Arabic)
25. Sharbini Shafi'i, S. A. M. (1415 AH). Mughni al-Muhtaj to know the meanings of the words of the curriculum, Beirut vol. 4, Dar al-Kitab al-Almiya. (in Arabic)
26. Sherwani, A. H. (unpublished). margins on the gift of the needy, Beirut, revival of Arab heritage. (in Arabic)
27. Sobhani, J. (1426 AH). Dictionary of Classes of Theologians, Qom, Imam Sadegh Institute. (in Arabic)
28. Tabarani, S. I. A. (1404 AH). Al-Kabir Dictionary, Beirut، Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
29. Tabatabai, S. M. H. (1389 AH). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran Tehran, Akhundi. (in Arabic)
30. Tabatabai Yazdi, S. K. (unpublished) Al-Urwa Al-Wathqi Tehran, Islamic Library. (in Arabic)
31. Tabarsi, F. I. H. (unpublished) Majma 'al-Bayan, Beirut, Scientific Institute. (in Arabic)
32. Zahabi, S. a. (1426 AH). The Journey of the Nobles, Cairo, Dar al-Hadith. (in Arabic)
33. Zahili, W. (1431 AH). Encyclopedia of Islamic jurisprudence and contemporary jurisprudence, Damascus, Assad School. (in Arabic)
34. Zubaidi, M. M. (unpublished). Taj al-Arus, Beirut, Maktab al-Hayat. (in Arabic)
مجله علمی
دوره 17، شماره 2
تیر 1400
صفحه 657-676

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 13 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 13 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار