فقدان دلیل عقل در فرایند هنجارسازی قواعد بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ الهیات دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

منابع واقعی حقوق، ریشه در فرهنگ، دین، مذهب، نژاد، زبان و تمدن بشری دارد. اما منابع صوری تنها فرایند قانونگذاری را طی می‌کنند. در حقوق داخلی کشورها، به‌دلیل اینکه یک حاکمیت وجود دارد، منابع حقوق متناسب با شرایط هر جامعه تنظیم می‌شود؛ اما در حقوق بین‌الملل با دولت‌ها و حاکمیت‌های گوناگون روبه‌رو هستیم. هدف از این تحقیق، تبیین ظرفیت فقه اسلامی در مسیر تحقق منابع مشترک حقوقی کشورهاست. روش تحقیق، تحلیلی-توصیفی است. با بررسی به‌عمل‌آمده مشخص شد که در زمان تنظیم منابع صوری حقوق بین‌الملل طبق مادۀ ۳۸ اساسنامۀ دیوان بین‌المللی دادگستری به معاهدات بین‌المللی، عرف بین‌المللی، اصول کلی حقوق، رویه قضایی بین‌المللی، دکترین و عدالت، بسنده شده و به‌ دلیل عقلی و مستقلات عقلیه اشاره نشده است. نتیجۀ تحقیق آن است که برای تحقق صلح و امنیت بین‌المللی لازم است کشورها با یکدیگر تعامل داشته باشند. از مهم‌ترین بسترهای تحقق این تعامل «قضایای مستقلات عقلیه» و توجه به نقش عقل در تکوین قواعد حقوق بین‌الملل است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Lack of Rational Reasoning in Normalizing the International Rules

نویسنده [English]

  • Alireza Ebrahimi
Assistant Professor, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

The true resources of law stem from culture, religion, race, language, and human civilization. However, formal resources only pass the legislative process. In domestic law of countries, because there is only one governance, the law resources are regulated according to the conditions of each society. But in international law, we are faced with different governments and rulers. This research aims to determine the capacity of "Islamic Jurisprudence" to meet the "common legal resources" of the countries. The method used in this research is a descriptive-analytical method. The studies show that in the meantime of establishing formal resources of the international law, according to the article 38 of the statute of International Court of Justice, only the international treaties, international custom, general principles of law, international judicial procedure, doctrine, and justice have been considered. And the rational reasoning and independent intellectual rules have not been addressed. It is concluded from the results of the research that achieving international peace and security requires that the countries have proper interaction with each other. One of the most important contexts to meet this interaction is the "Theory of independent intellectual rules" and considering the role of wisdom in establishing international legal rules. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Independent Intellectual Rules
  • International Law Resources
  • International Treaties
  • International Custom
  • International Judicial Procedure
1. ابن‌اثیر جزری، مجدالدین محمد (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: المکتبة الاسلامیه.
2. ابن‌کثیر دمشقی، ابوالفدا (۱۴۰۹ق). تفسیر القرآن العظیم، بی‌جا: دارالفکر.
3. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (۱۴۰۵ق). لسان العرب، قم: ادب الحوره.
4. اردبیلی، مولی احمد (۱۳۷۸). زیدة البیان فی براهین احکام القرآن، قم: انتشارات مومنین.
5. اسکافی، ابن‌جنید ابوعلی (بی‌تا). فقیه، ج4، بی‌جا.
6. افتخاری، علی (۱۳۸۹). تعارض قوانین و طلاق، زیر نظر علیرضا ابراهیمی، قم: جامعۀ المصطفی العالمیه.
7. انصاری، شیخ مرتضی (۱۳۷۲). فرایدالاصول، الرسائل، بی‌جا: مؤسسۀ النشرالاسلامی.
8. بجنوردی، سید محمدحسن (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیه، چ اول، قم: الهادی.
9. بی‌نا (۱۳۸۲). منشور ملل متحد، چ سوم، تهران: مرکز اطلاعات سازمان ملل.
10. تبریزی، جواد (۱۳۸۴). تنقیح مبانی الاحکام القضاء و الشهاده، بی‌جا: دار الصدیقة الشهیده.
11. جبعی عاملی، زین‌الدین (۱۴۰۵ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، بی‌جا: چاپ مرعشی نجفی.
12. حرعاملی، شیخ محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
13. حرعاملی، شیخ محمدبن حسن (بی‌تا). وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
14. خمینی، سید روح‌الله (۱۳۶۸). ولایت فقیه، تهران: مؤسسۀ نشر آثار امام.
15. --------------- (۱۳۶۶). تحریر الوسیله، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
16. خویی، سید ابوالقاسم (بی‌تا). البیان فی تفسیر القرآن، بی‌جا.
17. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (۱۴۰۴ق). مفردات الفاظ القرآن، چ اول، بی‌جا: دفتر نشر الکتاب.
18. زمخشری، جارالله محمدبن عمر (۱۴۱۳ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقویل فی وجوه التأویل، چ اول، قم: نشر البلاغه.
19. سیدقطب، ابراهیم (۱۴۱۵ق). فی ظلال القران، ج 1، چ بیست‌وچهارم، بی‌جا: دارالشروق.
20. صابری یزدی، علیرضا (۱۳۶۱). الحکم الزاهرة عن النبی(ص) و عترته الطاهره، بی‌جا: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
21. صدوق، ابی‌جعفر (۱۳۹۰). من لا یحضر الفقیه، ج 4، بی‌جا: دارالکتب الاسلامیه.
22. صفایی، سید حسین (۱۳۷۴). درآمدی بر دو نظام بزرگ حقوقی معاصر، تهران، دادگستر
23. ضیائی بیگدلی، محمدرضا (۱۳۷۲). اسلام و حقوق بینالملل، تهران، گنج دانش.
24. طباطبایی، محمدحسین (۱۴۱۲ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بی‌جا: دارالکتب الاسلامیه.
25. طبرسی، محمدبن جریر (۱۴۲۱ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ اول، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
26. طوسی، ابی‌جعفر محمدبن حسن (۱۳۹۰). الاستبصار، ج3، بی‌جا: دارالکتب الاسلامیه.
27. فلسفی، هدایت‌الله (۱۳۹۱). صلح جاویدان و حاکمیت قانون، تهران: نشر نو.
28. ------------ (۱۳۸۳). حقوق بینالملل معاهدات، تهران: نشر نو.
29. فیض‌کاشانی، محسن (۱۴۰۱ق). تفسیر الصافی، چ دوم، تهران، مکتبه الصدر.
30. قرطبی، محمدبن احمد (۱۴۰۵ق). الجامع لأحکام القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
31. کاتوزیان ناصر (۱۳۶۳). مقدمۀ علم حقوق، تهران: بهمن.
32. کلینی، ثقه‌الاسلام ابی‌جعفر محمدبن یعقوب (۱۳۶۷). الفروع الکافی، ج7، بی‌جا: دارالکتب الاسلامیه.
33. لبیب احمد بسول (۱۳۸۹). معاهدات بینالمللی در اسلام، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
34. الماسی، نجادعلی(۱۳۷۲). تعارض قوانین، تهران: نشر دانشگاهی.
35. مطهری، مرتضی (۱۳۶۱). عدل الهی، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
36. مظفر، محمدرضا (۱۳۹۵). اصول الفقه، ج 2، چ پنجم، بی‌جا: انتشارات دارالفکر.
37. مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۸۳). القواعد الفقهیه، قم: مدرسۀ امام علی(ع).
38. میرعباسی، سید باقر (۱۳۷۵). حقوق بینالملل عمومی، تهران: دادگستر.
39. نبطی جزینی، شمس‌الدین محمدبن مکی (۱۴۰۵ق). اللمعه الدمشقیه، قم: چاپ مرعشی نجفی.
40. نجفی، محمدحسن (۱۴۱۳ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، کتاب الجهاد، ج21، بی‌جا: دارالکتب الاسلامیه.
41. نصیری، محمد (۱۳۷۳). حقوق بینالملل خصوصی، تهران: آگاه.
42. A.A.Concanado Trindadae.co-existence and coordination of Mecdnaisms protection of human rights Rqdj,1987.110701202.
43. Simma B.international Law collected courses od the ttugae Acudamy of international Law 1994.v/volo250
 
References
1. Albib Ahmad Rasool (2010). International Treaties in Islam, Tehran: Imam Sadegh (PBUH) University. (In Persian)
2. Almasi, Najad Ali (1993). Conflict of Laws, Tehran: University Press. (In Persian)
3. Ansari, Sheikh Morteza (1372). Faridal Al-Usul, Al-Rasa'il, BJ, Islamic Publishing Institution. (In Arabic)
4. Ardebili, Molly Ahmed (1999). Statement strengthening in proofs of the rulings of the Qur’an, Qom: Mo’menoon Publication (In Arabic)
5. Bina (2003). Charter of the United Nations, Tehran, United Nations Information Center, Third Edition. (In Persian)
6. Bjnurdi, Sayed Muhammad (Hassan (1419 Hijri). Jurisprudence rules, Qom: publishication of Al-Hadi, first Edition. (In Arabic)
7. Eftekhari, Ali (2010). Conflict of Laws and Divorce, under the supervision of Alireza Ebrahimi, Qom: Al-Mustafa International University. (In Persian)
8. Falsafi, Hedayatullah (2004). International Law of Treaties, Tehran: Farhang Nashr Nu. (In Persian)
9. Falsafi, Hedayatullah (2012). Eternal Peace and Ruling the Law, Tehran: Farhang Nashr Nu (In Persian)
10. Feiz Kashani, Mohsen (1401 Hijri). Tafsir Al-Safi, Tehran: Maktab Al-Sadr, Second Edition (In Arabic)
11. Ibn Kathir Damascus, Abu al-Feda (1409 Hijri). Interpretation of the great Qur’an, Bi Ja: Dar Al Fikr. (In Arabic)
12. Ibn Kathir Jazari, Majd al-Din Muhammad (Bita). Nihayah fi Gharib al-Hadith wa-al-Athar , Qom: the Islamic School. (In Arabic)
13. Ibn Mandur, Muhammad Ibn Makram (1405 Hijri). Lisan Al Arab, Qom: Islamic Seminary's Publication of Religious Literature (In Arabic)
14. Iskafi, Ibn Junaid Abu Ali (Bi Ta). Islamic Jurist, Vol. 4, Bi Ja. (In Arabic)
15. Jabi Ameli, Zein Al-Din (1405 Hijri). Al-Rawdah Al-Bahiya Fi Sharh Al-Ma'a Al-Dameshqiyeh, Bi Ja, Publication of Marashi Najafi. (In Arabic)
16. Katozian Nasser (1985). Introduction to the Science of Law, Tehran: Bahman (In Persian)
17. Khomeini, Seyed Rouhallah (1987). Tahrir al-Wasila, Qom: Association of Teachers of Qom Islamic Seminary. (In Arabic)
18. Khomeini, Seyyed Ruhollah (1989). Velayat-e Faqih, Tehran: Imam Works Publication Institute. (In Persian)
19. Khoyi, Seyed Abul Qasim (Bi Ta). Al-Bayan fi Tafsir Al-Qur’an, Bi Ja. (In Arabic)
20. Klenny Al-Islam Abi Jaafar Muhammad Ibn Ya`qub (1989). Al-Furu' Al-Kafi, Vol. 7, Bi Ja: Dar Al-Kutub Al-Islamiyyah. (In Arabic)
21. Makarem Shirazi, Nasser. (2004), Al-Qavaed Al-Fiqih, Qom: teacher, Imam Ali (PBUH) School. (In Arabic)
22. Mir Abbasi, Seyed Baqir (1995). Public International Law, Tehran: Dad Gostar (In Persian)
23. Motahari, Morteza (1983). Divine Justice, Tehran: Islamic Publication Department. )In Persian)
24. Muzaffar, Muhammad Reza (2016). Usul al-Fiqh, Vol. 2, Bi Ja: Publication of Dar al-Fikr, Fifth Edition. )In Arabic)
25. Nabati Jezzine, Shamsaldin Muhammad Ibn Maki (1405 Hijri). Al-Ma'a Damishqiyeh, Qom: Publication of Marashi Najafi. (In Arabic)
26. Najafi, Muhammad Hasan (1413 Hijri). Jawaher Al-Kalam Fi Sharh Sharye Al-Islam, Kitab Al-Jihad, Vol. 21, Bi Ja: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah. (In Arabic).
27. Nasiri, Muhammad (1995). Private International Law, Tehran: Agah (In Persian).
28. Qurtubi, Muhammad Ibn Ahmad (1405 Hijri). Al-Jami Al-Ahkam Al-Qur’an, Beirut, Dar Al-Ahya Al-Terat Al-Arabi. (In Arabic)
29. Raghib Isfahani, Hussein Ibn Muhammad (1404 Hijri). Mufradat Alfaz Al-Qur’an, Bi Ja: Publication of Al-Kitab Department, First Edition. (In Arabic)
30. Sabir Yazdi, Ali Reza (1983). Al-Hakam Al-Zahrah An Al-Nabi Va Itrat Al-Tahereh, Part 1, Bi Ja: Institution of Nashr Al-Islami. (In Arabic)
31. Saduq, Abi Ja`far (2011). Men La Yahzer Al-Faqih, Vol. 4, Bi Ja: Dar Al-Kutub Al-Islamiyyah. (In Arabic)
32. Safaei, Seyed Hossein (1996). An Introduction to Two Great Contemporary Legal Systems, Tehran: Dad Gostar (In Persian)
33. Sayed Qutb, Ibrahim (1415 Hijri). Fi Zalal Al-Qur’an, Vol.1, Bi Ja: Dar Al-Shorouq, Issue 24 (In Arabic)
34. Sheikh Hor al-Amili Muhammad bin Hassan (1409 Hijri). Wasail Al-Shiah, Qom: The Institution of Al-Ol-Bayt, (PBUH), First Edition. (In Arabic)
35. Sheikh Hor Al-Amili Muhammad Ibn Hassan (Bi Ta). Wasail Al-Shiah El-al Tahsil Masael Al-Sharia, Dar Al-Ahya Al-Terat Al-Arabi, Beirut. (In Arabic)
36. Tabatabaei, Muhammad Hussein (1412 Hijri). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Qur’an, Bi Ja: Dar Al-Kutub Al-Islamiyyah. (In Arabic)
37. Tabrisi, Muhammad Ibn Jirir (1421 Hijri). Majma' Al-Bayan Fi Tafsir Al-Qur’an, Vol. 1, Beirut: Dar Al-Ahya Terat Al-Arabi (In Arabic)
38. Tabrizi, Jawad (2005). Revision of foundations of judgement rulings and affirmation, Bi Ja: Dar Al-Sediqeh Shahideh. (In Arabic)
39. Tosi, Abu Ja`far Muhammad Ibn Hassan (2011). Al-Intisar, Vol. 3, Bi Ja: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah. (In Arabic)
40. Zamakhshari, Jarallah Muhammad Ibn Umar (1413 Hijri). Discovering the facts of the mysteries of the revelation and the eyes of the aspects of interpretation, Qom: Publication of Al-Balaqe, first Edition. (In Arabic)
41. Ziaei Bigdeli, Mohammad Reza (1994). Islam and International Law, Tehran: Ganj Danesh (In Persian)