واکاوی فقهی توقف در مشعرالحرام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 استاد، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه جامع علمی کاربردی، تهران، ایران

چکیده

در تحقیق حاضر حکم توقف در سرزمین مشعرالحرام بعد از نیمه‌شب عید قربان تا قبل از طلوع فجر شده است. جست‌وجو در کلمات فقها بیانگر این است که حکم مزبور مورد اختلاف است. عبارات بیشتر فقها در وجوب مبیت در مشعرالحرام ظهور دارد، اما برخی فقهای متأخر و معاصر، سپری کردن شب و ماندن قبل از طلوع فجر در مشعر را واجب ندانسته و برخی نیز در این باره، حکم به احتیاط کرده‌اند؛ برای اثبات وجوب مبیت در مشعرالحرام به سیرۀ پیامبر اکرم(ص) و معصومین(ع) و روایاتی که برای زنان، کوچ زودتر از موعد به‌منا را مجاز شمرده استناد صورت گرفته است، اما قائلان به عدم وجوب معتقدند ادلۀ فقها برای اثبات وجوب مبیت در این بازۀ زمانی در سرزمین مشعرالحرام کافی نیست، زیرا سیره، به‌خودی‌خود بر وجوب دلالت ندارد و اعم از وجوب است و جواز حرکت به سمت منا زودتر از موعد نیز می‌تواند به‌دلیل تسهیل در امر انجام مناسک نسبت به معذوران صورت گرفته باشد، بدون اینکه بر وجوب توقف شبانه برای عموم حج‌گزاران دلالت داشته باشد. نتایج این پژوهش که به‌صورت اسنادی و کتابخانه‌ای و با تحلیل ادله صورت گرفته، حاکی از این است که ادلۀ موجود، نظریۀ وجوب مبیت را پشتیبانی نمی‌کند و قول قائلان به عدم وجوب به صواب نزدیک‌تر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Analysis of Devotional Stay at Mash'ar-ul-Harâm

نویسندگان [English]

  • Ahmad Reza khazaei 1
  • Mahdi Sahebifard 2
1 Assistant Professor, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
2 Full Professor, Faculty of Theology, University of Applied Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

This research reviews the ruling of devotional halt at land of Mash'ar-ul-Harâm after the midnight of 'Eid-ul-Adha until before the dawn. An inquiry into the words of scholars indicates this ruling is controversial among jurists. The words of most of the jurists indicate that staying (mabit) at Mash'ar-ul-Harâm is obligatory. However, in the view of a number of late and contemporary scholars, staying until before down at Mash'ar-ul-Harâm is not obligatory. Some others decreed that pilgrims should be precocious about it. In order to prove the obligation of staying at Mash'ar-ul-Harâm the authors have cited to the practice of the Holy Prophet (PBUH) and the Infallible Imams (AS) as well as the traditions that allow women’s moving to Mina in advance. However, in the view of those who believe it is not obligatory, the evidences of the jurists is not sufficient to prove the obligation of staying at Mash'ar-ul-Harâm at this period of time, because the Holy Prophet (PBUH)’s Practice (Sirah) by itself does not indicate its obligation. The permission of moving toward Mina in advance can also be a reason for facilitating the performing of rituals for those who have difficulties, without indicating the obligation of staying at night for the whole pilgrims. The research have used a documentary and library method. The results of the study show that the available evidences do not support the theory of the obligation of staying (mabit) at Mash'ar-ul-Harâm and the words of those who believe it is not obligatory is more nearer to the correct ruling.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Passing the Night
  • Mash'ar
  • Devotional Stay
  • Dawn
  • Holy Prophet (PBUH)’s Practice (Sirah)

کتابنامه

قرآن کریم.
بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
جعفریان، رسول (1384). آثار اسلامی مکه و مدینه، چ سوم، قم: نشر مشعر.
حلی (محقق)، نجم‌الدین جعفر بن حسن (1408ق). شرایع الاسلام فی احکام الحلال و الحرام، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
خمینی، روح‌اله (بی‌تا). تحریر الوسیله، چ اول، قم: دارالعلم.
خوئی، ابوالقاسم (1411). مناسک الحج، چ یازدهم، قم: مهر.
سبحانی، جعفر (1424ق). الحج فی الشریعه الاسلامیه الغراء، قم: انتشارات مؤسسۀ امام صادق(ع).
ـــــــــــــــــ (1418ق). نظام القضاء و الشهاده فی الشریعه الاسلامیه الغراء، قم: انتشارات مؤسسۀ امام صادق(ع).
شهید ثانی، زین‌الدین عاملی (1413ق). مسالک الافهام، چ اول، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی.
صافی، شیخ لطف‌اله (1423ق). فقه الحج، چ دوم، قم: مؤسسۀ حضرت معصومه.
طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، چ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه.
------------------- (1407ق). تهذیب الاحکام، تحقق: خراسان، حسن الموسوی، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
فاضل لنکرانی، محمد (1418ق). کتاب الحج، چ دوم، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق). العین، چ دوم، قم: هجرت.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
عاملی، محمد بن علی موسوی (1411ق). مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرایع الاسلام، چ اول، بیروت: انتشارات آل‌البیت(ع).
مظاهری، منصور (1397). مناسک حج، چ سیزدهم، قم ، نشر مشعر.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق). المقنعه، چ اول، قم: انتشارات کنگرۀ جهانی شیخ مفید.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
موسوی عاملی، محمد بن علی (1411ق). مدارک الاحکام، چ اول، بیروت، مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ هفتم، بیروت: انتشارات دار احیاء تراث عربی.