شرط زیادی ربحِ بدون عوض در عقد شرکت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 استادیار، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

در عقد شرکت، در فقه امامیه، سود حاصل از شراکت، به نسبت سهم هر یک از شرکا در دارایی شرکت تقسیم می‌شود، اما امکان اینکه یکی از شرکا سودی بیشتر از نسبت سهمش و بدون عوضی در مقابل آن تملک کند، مسئلۀ این مقاله است. علاوه بر اهمیت این مسئله در کیفیت تقسیم سود در عقد شرکت، جواز یا عدم جواز شرط زیادی ربح بدون عوض، در سازوکار توزیع سود بین عوامل آن در نظام اقتصادی و همچنین ماهیت مزد کارگر در حقوق کار اهمیت بسیار زیادی دارد. هدف از این مقاله ارائۀ دیدگاهی دربارۀ امکان شرط ربح زیادتر از نسبت سهم فرد از سهام شرکت، مبتنی بر اصول مذهب امامیه است. دامنۀ تحقیق، پژوهش مختصر شرط مذکور در قانون مدنی و آرای حقوقدانان و مطالعۀ تفصیلی آن در آرای فقیهان امامیه خواهد بود. یافتۀ تحقیق حاضر، ارائۀ دیدگاهی مبتنی بر صحت شرط مذکور در فقه امامیه است که از این نتیجه می‌توان در ارائۀ ملاک تقسیم سود و زیان در عقد شرکت، تبیین سازوکار توزیع سود بین عوامل تولید آن و ماهیت مزد کارگر در فقه امامیه سود جست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Provision of Taking Higher Profits without a Consideration in the Partnership Contract

نویسندگان [English]

  • Seyyed Salman Mortazavi 1
  • Mostafa Mas'oudian 2
1 Ph.D in Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Literature and Humanities, Urmiya University, Urmiya, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the contract of partnership in the Imamiyyah jurisprudence, the profits from the partnership are divided in proportion to the share of each partner in the company's assets. However, this article studies the possibility that one of the partners takes more profits than its share ratio without any consideration for that. In addition to the importance of this matter in the quality of dividing profits in the partnership contract, the lawfulness or unlawfulness of the condition of taking higher profits without a consideration is very important in the mechanism of distribution of profits among its agents in the economic system as well as the nature of the wage of the worker in the labor law. This article aims to present a view about the possibility of making a condition to take a profit higher than the proportion of the individual's share of the company's shares based on the principles of Imamiyyah religion. The scope of the research, is a brief study of the abovementioned condition in the civil code and the views of the jurisprudents, and its detailed study in the opinions of the jurisprudents. This study presents a view based on the validity of the above condition in Imamiyyah jurisprudence. The result of the study can be used for presenting a criterion for dividing the profits and losses in the partnership contract, elaborating on the mechanism of distribution of profits among its production agents and the nature of the wages of the worker in the Imamiyyah jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Profit
  • Profit without a Consideration
  • Partnership Contract
  • Imamiyyah Jurisprudence
  1. ـ قرآن کریم.

    1. ابن‌جنید، محمدبن احمد (1416 ق). مجموعة فتاوی ابن‌جنید، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    2. اردبیلی، احمد‌بن محمد (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    3. امامی، سید حسن (بی‌تا). حقوق مدنی، جلد 2، تهران: انتشارات اسلامیة.
    4. حائری، سید علی‌بن محمد (1418 ق). ریاض المسائل، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
    5. حلبی، ابوصلاح، تقی‌الدین‌بن نجم‌الدین (1403 ق). الکافی فی الفقه، چ اول، اصفهان: کتابخانۀ عمومی امیرالمؤمنین.
    6. حلبی، ابن‌زهره، حمزة‌بن علی (1417 ق). غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، چ اول، قم: امام صادق.
    7. حلی، محقق، جعفربن حسن (1408 ق). شرایع‌الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم: اسماعیلیان.
    8. حلی، علامه، حسن‌بن یوسف (1411 ق). تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، چ اول، تهران: چاپ و نشر.
    9. ــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: انتشارات اسلامی.
    10. ــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ دوم، قم: انتشارات اسلامی.
    11. ــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا) تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، چ اول، مشهد: آل‌البیت.
    12. حلی، ابن‌ادریس، محمدبن منصور(1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ دوم، قم: انتشارات اسلامی.
    13. حلی، فخرالمحققین، محمدبن حسن (1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چ اول، قم: اسماعیلیان.
    14. حلی، مقداد (1404 ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چ اول، قم: کتابخانۀ مرعشی.
    15. خمینی موسوی، سید روح‌اللّه (بی‌تا). تحریر الوسیلة، چ اول، قم: مطبوعات دارالعلم.
    16. خویی، سید ابوالقاسم (1409 ق). مبانی العروة الوثقی، چ اول، قم: مدرسة دارالعلم - لطفی.
    17. سبزواری، محمد باقر (بی‌تا). کفایة الأحکام، چ اول، اصفهان: انتشارات مهدوی.
    18. عاملی، شهید اول، محمدبن مکی (1410 ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چ اول، بیروت: دارالتراث.
    19. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، قم: تبلیغات اسلامی.
    20. شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرایع‌الإسلام، چ اول، قم: المعارف الإسلامیه.
    21. ـــــــــــــــــــــــــــ (1412 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چ اول، قم: تبلیغات اسلامی.
    22. طرابلسی، عبدالعزیز (1406 ق). المهذب، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    23. طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، چ سوم، تهران: المرتضویة لإحیاء الآثار.
    24. طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    25. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
    26. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). الخلاف، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    27. عاملی، محمدبن حسن (1409 ق). وسائل الشیعة، چ اول، قم: آل‌البیت.
    28. کاتوزیان، ناصر (1386). دورۀ مقدماتی درس‌هایی از عقود معین، چ دهم، تهران: گنج دانش.
    29. کرکی، علی‌بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ دوم، قم: آل‌البیت.
    30. کلینی، محمدبن یعقوب (1429 ق). الکافی، چ اول، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر.
    31. کیدری، محمدبن حسین (1416 ق). اصباح الشیعة بمصباح الشریعة، چ اول، قم: امام صادق.
    32. لنکرانی، محمد فاضل (1425 ق). تفصیل الشریعة - المضاربة، و...، چ اول، قم: فقه ائمه.
    33. شریف مرتضی، علی‌بن حسین (1415 ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیة، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    34. منصور، جهانگیر (1392). قانون مدنی، چ نودونهم، تهران: نشر دیدار.
    35. نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع‌الإسلام، بیروت: دارالإحیاء.
    36. یزدی، سید محمد کاظم (1409 ق). العروة الوثقی، چ دوم، بیروت: الأعلمی للمطبوعات.