نقد ادلّه اعتبار «ماضویّت» در انشای صیغه معاملات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

فقیهان امامیه برای صحّت معاملات لازم شرایطی را لازم دانسته‌اند که از جملۀ آنها انشای صیغه ایجاب و قبول به زمان ماضی است. در این میان، دیدگاه‌های متفاوتی مطرح است؛ به‌طوری‌که مشهور فقها ماضویّت در صیغه را شرط صحت و وقوع معامله دانسته و معتقدند که انشای ایجاب و قبول به غیر صیغۀ ماضی صحیح نیست. برخی دیگر از فقها نیز ماهیّت اعتباری پدیدآمدۀ ناشی از ایجاب و قبول به غیر صیغۀ ماضی را از اساسِ قرارداد نمی‌دانند. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته است اقوال و ادلۀ مسئله (مانند آیات و روایات و اصول) بررسی، نقد و اثبات شده است که شرط ماضویّت در انشای معامله معتبر نیست و دلایل آن دسته از فقهایی که این شرط را معتبر نمی‌دانند، مستدلّ و محکم است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of the evidence of validity of "Mazaviyyat (to Be in the Past Tense)" in the composition of transactions formula

نویسندگان [English]

  • Hamid Masjedsaraie 1
  • Abdorreza Eskandari 2
1 Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Humanities, University of Semnan, Semnan, Iran
2 Ph.D Student, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Humanities, University of Semnan, Semnan, Iran
چکیده [English]

Imamiyyah jurists have considered the conditions necessary for the correctness of the transactions, including the composition of the offer formula and its acceptance in the past tense. In the meantime, different views have been proposed; the famous jurists hold that acceptance of the offer formula in the past tense is a condition of the validity and the occurrence of the transaction. They believe that the composition of the offer and its acceptance in a tense other than the past tense is not correct. In contrast, some other jurists do not consider the conceptual quiddity created by the offer and its acceptance in a tense other than the past tense as a basis of the contract. This research, which has been done through a descriptive-analytical method, examines and criticizes the opinions and arguments of the problem (such as verses, traditions, and principles). Finally, it has been proven that the condition of the composition of the offer of the transaction in the past tense is not valid and that the reasons of those who do not consider this condition as valid is strong and solid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Substantiality
  • transactions form
  • demand
  • Acceptance
- قرآن کریم.
آخوند خراسانی، محمدکاظم (1430ق). کفایه الاصول. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز (1406ق). الجواهر فی الفقه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
اردبیلی (مقدّس)، احمد بن محمّد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
انصاری (شیخ)، مرتضی بن محمدامین (1415ق). المکاسب. قم: کنگرۀ بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
بحرانی، حسین بن محمد (بی‌تا). الانوار اللّامع فی شرح مفاتیح الشرائع. قم: مجمع البحوث العلمیه.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
حلّی (علامه)، حسن بن یوسف (1414ق). تذکره الفقهاء. قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
حلّی (علامه)، حسن بن یوسف (1413ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
حلّی (فاضل مقداد)، مقداد بن عبدالله سیوری (1408ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: اسماعیلیان.
خوانساری، سید احمد (1405ق). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. قم: اسماعیلیان.
خوئی، سید ابوالقاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهه. بی‌جا: مدینه العلم.
خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق). منهاج الصالحین، قم: مدینه العلم.
خمینی (امام)، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: دار العلم.
روحانی، سید صادق (1412ق). فقه الصادق. قم: مدرسۀ امام صادق(ع).
سبزواری، محمدباقر (1423ق). کفایه الاحکام. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
صدوق (شیخ)، محمّد بن علی بن حسین بن بابویه (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
طاهری، حبیب‌الله (1418ق). حقوق مدنی. قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
طباطبائی (صاحب ریاض)، سید علی (بی‌تا). ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
طوسی (شیخ)، محمّد بن حسن (1407ق). تهذیب الاحکام. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
عاملی، سید جواد (1411ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: داوری.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
عاملی (شهید اول)، محمّد بن مکّی (1410ق). اللمعه الدمشقیه. بیروت: دار التراث الاسلامیه.
عاملی (شهید اول)، محمّد بن مکّی (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
کاتوزیان، ناصر (1394). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1394). اعمال حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاشانی (فیض)، محمدمحسن (1406ق)، الوافی. اصفهان: کتابخانۀ امام امیرالمؤمنین علی (ع).
کلینی رازی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
گلپایگانی، سید محمّدرضا (1413ق). هدایه العباد. قم: دار القرآن الکریم.
محمدزاده، زینب (1401). تحلیل انتقادی نظریۀ انحصار الفاظ ایجاب در عقد نکاح. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 14(28)، 275-302.
مظفّر، محمدرضا (1387). اصول الفقه، قم: بوستان کتاب.
مکارم شیرازی، ناصر (1425ق). أنوار الفقاهه (کتاب البیع). قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
موسوی بجنوردی، سید حسن (1377). القواعد الفقهیه. قم: الهادی.
نجفی (کاشف‌الغطاء)، جعفر بن خضر (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
نجفی (صاحب جواهر)، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
 
References
- The Holy Quran.
Khorasani Mukhtar, M. K. (2009). Kefayeh al-Asul. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Ibn Barraj Tripolisi, Q. A. A. (1986). Al-Jawahar Fi Fiqh. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Ardabili (Moqadas), A.M. (1983). Al-Faidah and Al-Burhan Assembly in the Explanation of Irshad al-Azhan. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Ansari (sheikh), M. B. M. A. (1995). Al-Makasab. Qom: Congress honoring Sheikh Azam Ansari. (in Arabic)
Bahreyni, H. B. M. (Bita). Al-Anwar al-La'ami fi Sharh Mufatih Al-Shar'i. Qom: Majma al-Pakhu al-Alamiya. in (in Arabic)
Horr Ameli, M. b. H. (1989). The description of the means of the Shia to the study of the issues of the Shari'ah. Qom: Al-Al-Bayt Institute (A.S.). (in Arabic)
Helli (Allameh), H. B. Y. (1994). Tazkera al-Foqaha. Qom: Al-Al-Bayt Institute (A.S.). (in Arabic)
Helli (Allameh), Hassan bin Yusuf (1993). Mokhtalaf al-Shia fi Haqm al-Sharia. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Helli (Fazel Meqdad), M. B. A. S. (1988). Al-Tanghih al-Rae Le Mokhatsar al-Shar'ee. Qom: Ismailian. (in Arabic)
Khansari, S. A. (1985). Jame al-Madarek fi Sharh al-Mukhtasar al-Nafe. Qom: Ismailian. (in Arabic)
Khoee, S. A. (B.T.A.). Mesbah al-Faqaha. without location: Madinah al-Alam. (in Arabic)
Khoee, S. A. (1990). Menhaj al-Salehin. Qom: Medina of Science. (in Arabic)
Khomeini (Imam), Seyyed Ruhollah (Bita). Tahrir al-Wasila. Qom: Dar al-Alam. (in Arabic)
Rouhani, Seyyed Sadegh (1992). Fiqh al-Sadiq. Qom: School of Imam Sadiq (AS). (in Arabic)
Sabzevari, M. B. (2002). Kefayah al-Ahkam. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Sadouq (sheikh), M. B. A. B. H. B. B. Q. (1993). Man La yahzarho al-Faqih. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Taheri, H. (1997). Civil Rights. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Persian)
Tabatabai (Saheb Riaz), S. A.(Bita). Riaz al-Masael fi bayan al-Ahkam Be-Aldalaael. Qom: Al-Al-Bayt Institute (A.S.). (in Arabic)
Tusi (sheikh), Muhammad bin Hassan (1987). Tahzib al-Ahkam. Tehran: Dar al-Katb al-Islamiya. (in Arabic)
Ameli, S. J. (1991). Meftah al-Karamah fi Sharh al-Qavaed al-Allamah. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Ameli (Shahid Sani), Z. D. B. A. (1990). Al-Rawza al-Bahiyyah fi Sharh al-Luma al-Damashqiyya. Qom: Review. (in Arabic)
Ameli (Shahid Sani), Z. –D. B. A. (1993). Masalek al-Afham Ela Tanghih Shar'e al-Islam. Qom: Al-Ma'arif al-Islamiya Institute. (in Arabic)
Aameli Karki (the second scholar), A. I. H. (1994). Jame al-Maqased fi Sharh Al-Qavaed. Qom: Al-Al-Bayt Institute, peace be upon him. (in Arabic)
Ameli (Shahid Aval), M. I. M. (1990). Al-Loama Al-Dameshqiyya. Beirut: Dar al-Tarath al-Islamiyya. (in Arabic)
Ameli (Shahid Aval), M. I. M. (1996). Al-Dros al-Sharia fi fiqh al-Emamiyyah. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Katouzian, N. (2014). Civil law in the current legal order. Tehran: Mizan. (in Persian)
Katouzian, N. (2014). Legal Practices. Tehran: Publishing Company. (in Persian)
Kashani (Faiz), M. H. (1986). Al-Wafi. Isfahan: Library of Imam Amir al-Mominin Ali (peace be upon him). (in Arabic)
Kolayni Razi, M. B. Y. (1987). Al-Kaafi. Tehran: Dar Al-Kitab al-Islamiya. (in Arabic)
Golpayegani, S. M.R. (1993). Hedayah al-Ebad. Qom: Dar al-Qur'an al-Karim. (in Arabic)
Mohammadzadeh, Z. (1981). A critical analysis of the theory of exclusivity of required words in the marriage contract. Studies in Fiqh and Islamic Law, 14(28), 275-302. (in Persian)
Muzaffar, M. (1387). Osul Al-Fiqh. Qom: Bostan Kitab. (in Arabic)
Makarem Shirazi, N. (2006). Anwar al-Fiqahah (Kitab al-Ba'i), Qom: Imam Ali bin Abi Talib (a.s.) School. (in Arabic)
Mousavi Bojnordi, S. H. (1377). Al-Qavaed al-Fiqhiyyah. Qom: Al-Hadi. (in Arabic)
Najafi, J. b. K. (2001). Kashf al-Gheta An Mobhamat al-Shari'ah al-Ghara. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute. (in Arabic)
Najafi (Saheb Javaher), Muhammad Hasan (1984). Jawaher Al- Kalam Fi Sharh Shraye al-Islam. Beirut: Dar Ihya Al-Tarath al-Arabi. (in Arabic)
Naraghi, A. bin M. M. (1995). Mostanad al-Shi'a Fi Ahkam al-Sharia. Qom: Al-Al-Bayt Institute (A.S.). (in Arabic)