بررسی ملاک‌های تشخیص قتل خطای محض در فقه امامیه و حقوق موضوعۀ ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه آزاد (واحد خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

3 دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه آزاد (واحد خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

قتل خطای محض قتلی است که بدون قصد وقوع فعلی بر شخص ـ گرچه قصد فعل وجود داشته باشد ـ و بدون قصد به قتل رسیدن او واقع می‌شود. بنابراین اگر قصد انجام دادن فعل نسبت به مقتول و نیز قصد وقوع قتل (قصد فعل و قصد نتیجه) وجود نداشته باشد، قتل از نوع خطای محض است. با توجه به تعریف قتل خطای محض، همان‌طوری که در مقاله خواهیم دید، در این نوع قتل، مرتکب قتل، نه قصد انجام دادن فعل نسبت به مقتول را داشته است و نه قصد نتیجه، یعنی قتل را و تحقق چنین قتلی بنا بر قانون مجازات اسلامی سابق و لاحق دایرمدار قصد است، پس در صورتی عمل از نوع خطای محض محسوب می‌شود که نه نتیجة حاصل از عمل، مقصود باشد و نه قصد انجام دادن فعلی نسبت به مقتول وجود داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Review of the Criteria for Determination of Simple Mistake of Killing in Imamiyyah Jurisprudence and Iranian Case Law

نویسندگان [English]

  • Mahmud Malmir 1
  • Seyyed Abdol Rahim Hosseini 2
  • Mahmud Hatami 3
1 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Islamic Azad University (Khorasgan Branch), Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
3 Ph.D, Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Islamic Azad University (Khorasgan Branch), Isfahan, Iran
چکیده [English]

The simple mistake of killing is a killing committed without the intention of act against a person (mens rea) - although an intention of act is available - and without the intention to killing him/her. Therefore, in the case when there is not the intention of acting toward the slain and also the intention of action of killing (intention of acting and intention of result) is not available, the killing is in the form of a simple mistake. According to the definition of the simple mistake of killing, as we will see in the paper, in this type of killing, the person who has committed the killing has no intention of acting toward the slain and has no intention of result that is killing. The occurrence of such a killing as per old and new Islamic penal code is based on intention. Therefore, the action is considered as simple mistake that neither the result of an act is intended nor the intention of acting toward the slain is available.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Killing
  • Simple Mistake
  • Jurisprudence
  • Intention

مراجع

  1. ـ قرآن کریم.

    1. ابن‌حزم،علی‌بن احمد (بی‌تا). المحلی، بیروت: دارالفکر.
    2. ابن‌مودود، عبدالله‌بن محمود (1980). الاختیار لتعلیل المختار، قاهره: نشر مطبعه الحلبی.
    3. بنی‌حسینی نزیل قمر، حاج سید صادق (1344). قوانین کیفری حدود و قصاص و دیات در اسلام، فقه اسلامی استدلالی از نظر خاصه و عامه: انتشارات مطبوعات دینی و چاپخانۀ دارالعلم قم.
    4. پاد، ابراهیم (1352). حقوق کیفری اختصاصی، چ سوم: دانشگاه تهران.
    5. جبعی عاملی، زین‌الدین‌بن علی (شهید ثانی) (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چ اول، قم: مؤسسۀ المعارف الإسلامیۀ.
    6. جرجانی ،علی‌بن محمد (1405 ق). التعریفات، چ اول، بیروت: نشر دارالکتاب عربی.
    7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). ترمینولوژی حقوق، چ دوم: گنج دانش.
    8. حر عاملی ، محمدبن حسن (1403 ق). وسایل الشیعه، چ چهاردهم، تهران: المکتبه اسلامیه.
    9. حسینی عاملی، محمد جواد (1417 ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه: مؤسسة آل‌البیت.

    10. حلبی، ابی‌صلاح (1362). الکافی فی فقه، اصفهان، منشورات، مکتبه امام امیر المؤمنین.

    11. حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدی (1420 ق). تحریر الأحکام الشرعیۀ علی مذهب الإمامیۀ (ط ـ الحدیثۀ)، چ اول: مؤسسۀ امام صادق(ع).

    12. خویی، ابوالقاسم (1396 ق). مبانی تکمله المنهاج، نجف: مطبعه الادب.

    13. دهخدا، علی اکبر (1325). لغتنامۀ دهخدا، چ اول، تهران: دانشگاه تهران.

    14. سنگلجی، محمد (1329). آیین دادرسی کیفری در اسلام، تهران: حدیث امروز.

    15. طباطبایی، علی (۱۴۰۴ ق). ریاض المسائل، چ اول، مؤسسۀ آل‌البیت(ع).

    16. عوده، عبدالقادر (1375). التشریع جنایی اسلامی، مترجمان ناصر قربان‌نیا و دیگران، جلد 2، چ اول: نشر میزان.

    17. محقق حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفربن محمد (1379). شرایع السلام، بیروت: داراضواء.

    18. مدنی کاشانی (1391). کتاب الدیات، تهران:‌ انتشارات فراهانی.

    19. معرفت، محمد هادی (1365). قتل عمد، شبه‌عمد و خطایی محض، فصلنامۀ حق، دفتر پنجم.

    20. مغنیه، محمد جواد (بی‌تا). الفقه علی المذاهب الخمسه، قم: نشر قدس، انتشارات سیدالشهدا.

    21. موسوی خمینی، روح‌الله (1386). تحریرالوسیله، چ چهارم: نشر دارالعلم.

    22. نجفی، محمد حسن (1981 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ هفتم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.  

مجله علمی
دوره 16، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 53-79

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مهر 1397
  • تاریخ بازنگری: 29 خرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 29 خرداد 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار