نظریۀ اصالت جنگ یا صلح از دیدگاه اباضیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختۀ دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

اباضیه به‌سبب انتساب به خوارج به جنگ‌افروزی و خشونت متهم بوده و از این‌رو کوشیده است تا این اتهام را از خود دور کند. در بین علمای اباضی در خصوص اساس رابطه با غیرمسلمانان دو نظریه وجود دارد: یکی اساس رابطه را در ابتدای جنگ می‌داند و دیگری اساس رابطه را بر صلح و دوستی پایه‌ریزی کرده است و جنگ را فقط برای دفاع جایز می‌داند. اباضیه در ابتدا دیدگاه اول را قبول داشتند، ولی با بازسازی و تجدید بنای خود، به نظریۀ دوم گرایش پیدا کردند. دیدگاه دوم مورد قبول اباضیان معاصر است و می‌گویند که اسلام دین صلح است. اباضیه متقدم نسبت به مسلمانان مخالف مذهب خود به‌ویژه شیعیان نگاه تند، افراطی و انحصارگرایانه داشته‌اند، ولی مهم این است که علمای معاصر اباضیه از این نگاه صرف‌نظر کرده‌اند و مسلمانان غیراباضی را مسلمان می‌دانند، به خون و اموال آنان احترام و می‌گذارند و سرزمین آنها را سرزمین توحید می‌دانند. این مقاله با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای به تغییر دیدگاه اباضیه از اصل اولی جنگ، به اصل اولی صلح در رویکرد اباضیه با غیرمسلمانان و مسلمان مخالف خود و به‌ویژه شیعه می‌پردازد..

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Theory of the Originality of War or Peace from Ibadiyya's Point of View

نویسنده [English]

  • Ebrahim Qasemi
Ph.D Graduate, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Ibadiyya has been accused of inciting war and violence because of its affiliation to the Kharijites, so it has tried to avoid the accusation. Among the Ibadiyya scholars, there are two theories about the basis of the relationship with non-Muslims, one establishes the war as the basis of the relationship originally and the other establishes the peace and friendship as the basis of the relationship and considers the war permissible only for defense. Ibadiyya initially accepted the first view, but with its reconstruction, it turned to the second theory. The second view is accepted by contemporary theologians, who say that Islam is the religion of peace. The early Ibadiyya had a sharp, extremist and monopolistic view of Muslims who opposed their religion, especially Shi’ites, but what is important is that contemporary Ibadiyya scholars disregard this view and consider non- Ibadiyya Muslims as Muslims, respecting their blood and property and their land is called the land of monotheism. Using a descriptive-analytical approach and a library method, this article discusses the changing of Ibadiyya's view from the first principle of war to the first principle of peace in Ibadiyya's approach to non-Muslims and anti-Muslims, especially Shi’ites.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibadiyya
  • Kharijites
  • War
  • Violence
  • Peace
  1. ـ قرآن کریم.

    1. ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم (1986). منهاج السنۀ، چ اول، عربستان سعودی: جامعة الامام محمدبن سعود الاسلامیه.
    2. ابوالوفاء، احمد (2013). احکام القانون الدولی و العلاقات الدولیة فی الفقه الاباضی، چ اول، عمان: وزارة اوقاف و الشئون الدینیه.
    3. ــــــــــــــ (2001). الاعلام بقواعد القانون الدولی و العلاقات الدولیة فی شریعۀ الاسلام، چ اول، قاهره: دارالنهضة العربیه.
    4. ــــــــــــــ (1413 ق). القانون الدبلوماسی الاسلامی، چ اول، قاهره: دارالنهضة العربیه.
    5. اطفیش، محمدبن یوسف (2004). تیسیر التفسیر، چ اول، الجزایر: بی‌نا.
    6. بوسعیدی، سید مهنابن خلفان‌بن محمد (1984). لباب الاثار الواردة علی الاولین و الاخرین الاخیار، چ اول، عمان: وزارة التراث القومی و الثقافه.
    7. بیوض، ابراهیم‌بن عمر(2003). فی رحاب القرآن، چ اول، عمان: وزاره التراث القومی و الثقافة.
    8. ثمینی، عبدالعزیز (1985). النیل و شفاء العلیل، چ اول، جده: مکتبة الارشاد.
    9. جاحظ، عمروبن بحر (2000). البیان و التبیین، چ اول، بیروت: دارالفکر العربی.
    10. جمعی از نویسندگان (2012). معجم مصطلحات الاباضیة، چ اول، عمان: وزاره الاوقاف و الشوؤن الدینیه.
    11. جهلان، عدّون (1991). الفکر السیاسی عند الاباضیة، چ دوم، سیب: مکتبة الضامری للنشر و التوزیع.
    12. حجازی، عبدالرحمن عثمان (2000). تطوّر الفکر التربوی الاباضی فی شمال الافریقی، چ اول، بیروت: مکتبة العصریة.
    13. دبوز، محمد علی (1963). تاریخ المغرب الکبیر، چ اول، قاهره: بی‌نا.
    14. درجینی، احمدبن سعید (بی‌تا). طبقات المشایخ بالمغرب، چ اول، بیروت: دارالفکر العربی.
    15. سالمی، عبدالله‌بن حمید (2008). طلعة الشمس، چ اول، عمان: مکتبه الامام السالمی.
    16. سعدی، مهنابن راشدبن حمد (2005). الفرق بین الوهبیة و الوهابیة، چ اول، بی‌جا، بی‌نا.
    17. سعدی، جمیل‌بن خمیس (1989). قاموس الشریعة الحاوی طرق‌ها الوسیعة، چ اول، عمان: وزارة تراث القومی و الثقافة.
    18. طالبی، عمار (2013). آراء الخوارج الکلامیة، چ اول، الجزایر: موقع للنشر.
    19. طعیمات، هانی سلیمان (2003). الاباضیة مذهب لا دین، چ اول، اردن: دارالشروق للنشر و التوزیع.
    20. غباش، حسین‌عبید غانم (1997). عمان الدیمقراطیۀ الاسلامیة، چ اول، بیروت: دارالجدید.
    21. کندی، احمدبن عبدالله (1983). المصنف، چ اول، عمان: وزارة التراث القومی و الثقافة.
    22. معمّر، علی یحیی (2000). الاباضیة مذهب اسلامی معتدل، چ چهارم، سیب، مکتبة الضامری للنشر و التوزیع.
    23. ـــــــــــــــ (2003). الاباضیه بین الفرق الاسلامیة، چ دوم، سیب: مکتبة الضامری للنشر و التوزیع.
    24. هرموش، محمود عبود (بی‌تا). معجم القواعد الفقهیة الاباضیة، چ اول، عمان: وزارة الاوقاف و الشوؤن الدینیه.