حکم فقهی بی‌هوشی و بی‌حسی محکوم به قصاص، حد و تعزیرات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، مدیر گروه فقه عبادی مدرسۀ عالی فقه تخصصی جامعة المصطفی العالمیه، مدرس دروس خارج حوزۀ علمیه

2 دکتری الهیات، استادیار دانشگاه هوایی شهید ستاری

3 دکتری الهیات، رشته دین پژوهی، دانشگاه ادیان قم

چکیده

امروزه در زمینه موضوع بی‌هوشی و بی‌حسی فرد محکوم به قصاص، حد و تعزیرات، دیدگاههای متنوع و مختلفی وجود دارد؛ از همین رو این نوشته با نگاهی فقهی، با تمسک به آیات قرآن کریم و روایات در پی پاسخ دادن به این مساله مهم و کاربردی نوظهور می باشد که، آیا بی‌هوشی یا بی‌حسی افراد محکوم به قصاص، حد و تعزیرات پیش از اجرا حکم، جایز می باشد یا خیر؟ در جواب به این سوال در مقاله،  ابتدا به دلایل قائلان به عدم جواز بی‌هوشی و بی‌حسی در قصاص، حد و تعزیرات پرداخته و نقد شده است و سپس ادلۀ قائلان به جواز بی‌هوشی و بی‌حسی در افراد محکوم به قصاص، حد و تعزیرات تبیین شده است. در ادامه در مرحلۀ سوم، درباره دلایل قائلان به جواز بی‌هوشی یا بی‌حسی افراد محکوم به قصاص یا حد و تعزیرات، بحث و تبادل نظر شده است. در پایان پس از استناد به آیات، روایات و بیان نظرات گرانبهای فقها در این باب، این نتیجه برآمده که، بی‌هوش کردن و یا بی‌حس کردن فرد محکوم به قصاص جایز می باشد اما درباره افراد  محکوم به حدود و تعزیرات باید بیان نموده که، بی حس کردن و یا بی هوش کردن آنان درست نمی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Legal Order of Anesthetized and Insensible Persons Sentenced to Retribution, and Prescribed Punishments

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rahmani 1
  • Javad Zarvandi 2
  • Nafiseh Zarvandi 3
1 Associate Professor, Head of 'Ebadi Jurisprudence Department of Higher School of the Specialized Jurisprudence at Al-Mustafa International University, The Lecturer of Kharij Figh Courses
2 Ph.D. Religion Studies, Assistant Professor, Shahid Sattari Air University
3 Ph.D. Religion Studies, University of Religions and Denominations, Qom
چکیده [English]

The penal system of pure Islam has come from the immense revelation and is saturated with the teachings of the infallible Imams (A.S.) and is flourished as a result of the hard work of the jurists over thousands of years. Therefore, it is characterized with the unique features such as accountability and being up-to-date. The present text has been written to answer a new question as to whether it is lawful to anesthetize or make a person who is sentenced to retribution, or prescribed punishments insensible. The discussion follows within three stages. Initially, the arguments of the jurists who believe in the unlawfulness of making the person anesthetized or insensible in retribution are reviewed and criticized. Next, the arguments of the jurists who believe in the lawfulness of making the person anesthetized or insensible in retribution are explained and in the third stage, their arguments are discussed. Finally, it is concluded that making a person who is sentenced to retribution or prescribed punishments anesthetized or insensible is unlawful.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prescribed Punishment
  • Retribution
  • Ta'zir
  • Anesthesia
  • Insensibility
  • Lawfulness

مراجع

  1. ـ قرآن کریم.

    1. بهجت، محمد تقی (1428 ق). استفتائات، جلد 4، چ اول، قم، دفتر آیت‌الله بهجت.
    2. بیهقی، ابوبکر احمدبن حسین (1344 ق). السنن الکبری، جلد 10، چ اول، حیدرآباد، مجلس دایرة‌المعارف النظامیة هند.
    3. حر عاملی، محمدبن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    4. حکیم طباطبایی، سید محمد سعید (1427 ق). مسائل معاصره فی فقه القضا، جلد 1، نجف: دارالهلال.
    5. خمینی، روح‌الله (1368). صحیفۀ نور  جلد28، تهران: مؤسسۀ نشر آثار امام خمینی.
    6. ــــــــــــــ (1379). تحریرالوسیله، جلد 2، چ اول، قم: مؤسسة مطبوعات دارالعلم.
    7. خویی، ابوالقاسم (1422 ق). مبانی تکمله المنهاج، جلد 42، قم، مؤسسۀ احیاء آثار الامام الخوئی.
    8. ـــــــــــــ (1418 ق). موسوعه امام الخوئی، جلد 33، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
    9. شیخ طوسی، محمدبن الحسن (1364). النهایه، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
    10. ـــــــــــــــــــــــــــ (1411 ق). الخلاف، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
    11. صافی، لطف‌الله (1417 ق). جامع الاحکام، جلد 2، چ چهارم، قم: انتشارات حضرت معصومه (س).
    12. طباطبایی، سید علی (1412 ق). ریاض المسائل، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.

    13. عاملی جُبَعی( شهید ثانی)، زین الدین بن نورالدین علی بن احمد (1410 ق). الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیة – المحشی – کلانتر، جلد 10، چ اول، قم: بی‌نا.

    14. عاملی جُبَعی( شهید ثانی)، زین الدین بن نورالدین علی بن احمد(1396ق)، ألروضةُ البهیة فی شرح اللُّمعة الدّمشقیة، جلد 9، قم: انتشارات علمیه، چاپ دوم.  

    1. ـــــــــــــــــــــــ (1414 ق). مسالک الافهام، بی‌جا: مؤسسه معارف اسلامیه.
    2. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1420 ق). تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، چ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
    3. ــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، جلد 3، چ اول، قم: جامعۀ مدرسین.
    4. فاضل لنکرانی، محمد (1424 ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة - الحدود، جلد 1، چ اول، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع).
    5. محقق حلی، ابوالقاسم جعفر (1408 ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 4، چ دوم، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
    6. مسلم‌بن حجاج (1412 ق). صحیح مسلم، جلد 5، چ اول، قم: دارالحدیث.
    7. مکارم، ناصر (1427 ق). الفتاوی الجدیدة، جلد 3، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن ابی‌طالب(ع).
    8. منتظری، حسنعلی (1373). رسالۀ استفتائات، چ اول، قم: بی‌نا،قم.
    9. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1427 ق). فقه الحدود و التعزیرات، جلد 4، چ دوم، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
    10. نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ 7، بیروت: دارالاحیائ التراث العربی.

    25. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1420 ق). حکم التخدیر عند إجراء العقوبات الجسدیه، مجلۀ فقه اهل‌بیت(ع) العربی، مؤسسة دائرة‌المعارف فقه الاسلامی بر مذهب اهل بیت، قم، سال چهارم، پاییز، ش 13.

    1. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1375). کاوشی درباره اختیار ولی امر در عفو کیفرها، مجلۀ فقه اهل بیت(ع)، فارسی، قم، پاییز، سال دوم، ش 7.
مجله علمی
دوره 16، شماره 2
تیر 1399
صفحه 361-377

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 بهمن 1396
  • تاریخ بازنگری: 30 اردیبهشت 1397
  • تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار