بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری، با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه محدث نوری، نور، ایران

2 استادیار، دانشگاه علامه محدث نوری، نور، ایران

چکیده

جمعیت، مؤلفه‌ای اساسی در شناسایی جوامع بشری است که تنظیم آن، نقش بسزایی در رشد اقتصاد کشورها دارد. از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر جمعیت، میزان موالید و باروری است؛ به همین دلیل اکثر کشورها با کنترل باروری و ایجاد محدودیت‌ها یا رفع محدودیت‌هایی در استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری، سعی در تنظیم جمعیت می‌کنند. کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نبوده و در شرایط متفاوت، راهکارهای متفاوتی را در پیش گرفته؛ به نحوی که در سال‌های پس از جنگ، به دلیل قرارگیری در شرایط انفجار جمعیتی با رفع محدودیت‌ها و امروزه با قرارگیری در خطر بحران پیری جمعیت، با ایجاد محدودیت‌هایی در استفاده از خدمات بارداری، سعی در کنترل جمعیت داشته است که البته دربارۀ استفاده از این راهکارها، مخالفت‌هایی نیز مطرح شده‌اند. در این پژوهش با بررسی رویکرد فقهی در مسئلۀ کنترل موالید و دلایل موافقان و مخالفان، در صدد یافتن پاسخی برای حکم کنترل موالید هستیم. نتایج نشان می‌دهد که با وجود مطلوبیت تکثیر نسل و سفارش اسلام به آن، کنترل و تحدید موالید امری پذیرفته شده است؛ اما تشخیص و انتخاب شیوۀ عمل، به مقتضیات زمان و نظر مـراجع ذی‌صلاح اسلام بستگی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review of the Rules of Warrant Birth Control and Contraception with an Approach to the Necessity of Increasing Population and Aging Crisis

نویسندگان [English]

  • Jamal Nikkar 1
  • Mahmoud Emami Namin 2
1 M.A, University of Allamah Mohaddeth Nouri, Nour, Iran
2 Assistant Professor, University of Allamah Mohaddeth Nouri, Nour, Iran
چکیده [English]

Population is a basic element for identifying human communities the control of which has a significant role in economic growth of the countries. One of the most important factors affecting the population is the rate of birth and fertility. For this reason, most countries try to control population through controlling fertility or creating or removing restrictions of using contraception tools. Our country is not exempted from this rule and has adopted different solutions at different circumstances in the way that in the years after the war, because of encountering the situation of population explosion, it has attempted to control the population either through removing restrictions or nowadays because of experiencing aging crisis, by crating restriction for using contraception services that of course has raised oppositions against using these solutions. The present research aims at reviewing the jurisprudential approach to the subject of birth control and the arguments of pros and cons in order to find an answer for the warrant birth control. The results show that despite the desirability of population growth and its recommendation in Islam, birth control and restriction is accepted widely; although the diagnosis and selection of methods of control depends on the requirements of the time and the opinions of Islamic competent scholars.     

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-harm
  • Contraception
  • Dominance
  • Reproductive Rights
  • Birth Control
  1. ـ قرآن کریم.   

    1. ابن‌بابویه، محمدبن علی (1362). الخصال، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    2. ابن‌شعبه، حسن‌بن علی (1404 ق). تحف العقول عن آل الرسول(ص)، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    3. الکبیسی، فؤاد محمد (1426 ق). الانجاب، لبنان: مؤسسۀ دارالنوادر.
    4. انصاری شیرازی، قدرت‌الله و پژوهشگران مرکز فقهی ائمۀ اطهار (1429 ق). موسوعه احکام الاطفال و ادلتها، قم: انتشارات مرکز فقهی ائمۀ اطهار.
    5. ایازی، سید محمد علی (1374). اسلام و تنظیم خانواده، قم: نشر فرهنگ اسلامی.
    6. بهجت، محمد تقی (1386). استفتائات، قم: انتشارات دفتر آیت‌الله بهجت.
    7. بهشتی، سید محمد حسین (1379). بهداشت و تنظیم خانواده، تهران: انتشارات بقعه.
    8. بوطی، محمد سعید رمضان (1408 ق). مسئلة تحدید النسل وقایعه و علاجا، دمشق: مکتبه الفارابی.
    9. حر عاملی، محمدبن حسن (1416 ق). تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث.
    10. حسینی تهرانی، سید محمد حسین (1415 ق). کاهش جمعیت ضربه‌ای سهمگین بر پیکر مسلمین، تهران: انتشارات حکمت.
    11. ______________________ (1425 ق). رسالۀ نکاحیه، مشهد: مؤسسۀ تنظیم و نشر دورۀ علوم و معارف اسلامی.
    12. حسینی سیستانی، سید علی (1417 ق). منهاج الصالحین، قم: انتشارات مکتب آیه‌الله سید سیستانی.
    13. خرازی، سید محسن (1379). کنترل جمعیت و عقیم‌سازی، فقه و اهل‌ بیت، شمارۀ 22: 58.
    14. خلجی، حسن رضا (1379) نگرش فقهی بر روش‌های تنظیم خانواده، پژوهشنامۀ متین، شمارۀ 5 و 6: 11.
    15. خمینی، حسن (1382). مبانی فقهی تنظیم خانواده، چ اول، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
    16. دهخدا، علی ‌اکبر (1373). لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    17. راغب الاصفهانی، حسین‌بن محمد‌بن المفضل (1383). المفردات فی الغریب القرآن، ترجمۀ غلامرضا خسروی حسینی. تهران: انتشارات مکتب المرتضویه.

    18.زبیر، الزین یعقوب (1411 ق). موقف الشریعه الاسلامیه من تنظیم النسل، بیروت: انتشارات دارالجیل.

    1. سبحانی تبریزی، جعفر (1414 ق). المختار فی احکام الخیار، قم: انتشارات مؤسسۀ امام صادق(ع).
    2. سرور، ابراهیم حسین (1429 ق). المعجم الشامل للمصطلحات العلمیه و الدینیه، بیروت: نشر الهادی.
    3. شجاعی‌تهرانی، حسین؛ عبادی‌فرد، فربد (1380). جمعیت، تنظیم خـانواده و بـهداشت باروری، تهران: انتشارات سماط.
    4. صادقی، احمد (1380). اخلاق زنوشوهر و تنظیم خانواده، چ چهارم، تهران: انتشارات حافظ نوین.
    5. صادقی، رسول (1388). جمعیت و توسعه: ابعاد و چالش‌ها، چ اول، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیت آسیا واقیانوسیه.
    6. صادقی تهرانی، محمد (1384). رسالۀ توضیح المسائل نوین، تهران: انتشارات امید فردا.
    7. صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1385). جامع الاحکام، قم: انتشارات دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی.
    8. صانعی، یوسف (1384). استفتائات پزشکی، قم: انتشارات میثم تمار.
    9. صدر، سید محمد باقر (1429 ق). اقتصاد ما، قم: نشر برهان و اسلامی.
    10. صرامی، سیف‌الله (1380). احکام حکومتی و مصلحت، تهران: نشر عبیر.
    11. طباطبایی، علی (1412 ق). ریاض المسائل، قم: مؤسسۀ النشر اسلامی.
    12. طباطبایی حکیم، محسن (1416 ق). مستمسک عروه الوثقی، قم: مؤسسة دارالتفسیر.
    13. طباطبایی یزدی، محمد کاظم (1417 ق). العروه الوثقی، قم: مؤسسة النشر اسلامی.
    14. طوسی، محمدبن حسن (بی‌تا). المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: انتشارات مکتب المرتضویه.
    15. فاضل موحدی لنکرانی، محمد؛ خدادادی، غلامحسین (1385). احکام پزشکان و بیماران، قم: انتشارات مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع).
    16. فیومی، احمدبن محمد (1414 ق). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: انتشارات دارالهجره.
    17. کلینی، محمدبن یعقوب (1346). الاصول من الکافی، تهران: انتشارات دارالکتب اسلامی.
    18. لمعیان، می‌نور و دیگران (1392). حقوق باروری از منظر حقوق بشر، مجلۀ زنان و مامایی ایران، دورۀ 8، شمارۀ 2: 3.
    19. مجلسی، محمد باقربن محمد تقی (1983). بحارالانوار، بیروت: انتشارات مؤسسه الوفاء.
    20. محقق داماد، سید مصطفی (1388). قواعد فقه مالکیت و مسئولیت، چ بیست و سوم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    21. محقق کرکی، محمدبن حسین (1429 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: انتشارات مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.
    22. مطهری، مرتضی (1381). خاتمیت، تهران: انتشارات صدرا.
    23. معین، محمد (1382). فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات سی‌گل.
    24. مفید، محمدبن محمد (1368). المقنعه، قم: انتشارات مؤسسۀ نشر اسلامی.
    25. مقدم‌فر، عطیه (1392). نقش رسانه‌ها بر فرهنگ کنترل موالید با رویکرد فقهی، مجلۀ فقه و حقوق خانواده، شمارۀ 59، دورۀ 18: 91.
    26. مکارم شیرازی، ناصر (1385). استفتائات جدید، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی(ع).
    27. ـــــــــــــــــــ (1386). احکام پزشکی، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی(ع).
    28. ـــــــــــــــــــ (1411 ق). قواعد الفقهیه، قم: مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب(ع).
    29. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1377). استفتائات، قم: انتشارات نجات.
    30. موسوی خمینی، روح‌الله (1382). استفتائات، قم: انتشارات دفتر انتشارات اسلامی.
    31. ــــــــــــــــــــــ (1379). تحریرالوسیله، قم: انتشارات دارالعلم.
    32. نجفی، محمد حسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: انتشارات دارالاحیاء التراث العربی.
    33. نوری، میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: انتشارات مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.
    34. نوری همدانی، حسین (1382). کنترل جمعیت، فقه اهل بیت، شمارۀ 33: 28.
      1. Amir Ahmadi.H (1990). Revolution and Economic Transition. the Iranian Experience, Albany, New York: State University of New York Press.
      2. Haslegrave M.(2006). Integrating sexual and reproductive rights into the medical curriculum. Best Practice & Research Clinical Obstetrics and Gynaecology. 20(3); 433-445.