مدیریت اموال مجهول‌المالک با توجه به شرایط جامعۀ امروزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه قم، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

در هر عصر و جامعه‌ای شرایط جدیدی به‌وجود می‌آید که باید حکم فقهی مسئلۀ فقهی را با توجه به آن شرایط بررسی کرد؛ در این نوشتار به بررسی حکم فقهی اموال مجهول‌المالک با توجه به شرایط عصر حاضر پرداخته شده و به نتایج ذیل دست یافته است: الف) بنا بر مبنای کسانی که اموال تحت تصرف بانک‌های دولتی را مجهول‌المالک می‌دانند، مردم در تعامل با این نهادها که به‌طور طبیعی یأس از یافتن مالک وجود دارد، باید از حاکم شرع اذن بگیرند و به مقداری که حاکم شرع اذن دهد، حق تصرف دارند؛ ب) تحویل دادن اموال مجهول‌المالک به نهادهایی که برای مدیریت این اموال تأسیس شده‌اند، مانند بخش اموال گم‌شدۀ حرم‌های مطهر در صورتی مجزی است که یا آن نهاد را وکیل اعلام کند یا به‌عنوان مصداق اعلام، به آن نهاد تحویل دهد؛ ج) اگر شخصی مجهول‌المالک را در رسانه‌های جمعی به‌گونه‌ای اعلام کند که عقلا این نوع جست‌وجو را برای یافتن مالک کافی بدانند، مجزی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of the Property of Unknown Ownership According to the Conditions of the Present-Day Society

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Raghebi 1
  • Sa'id Farahani Fard 2
  • Hossein Sanaie 3
1 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, University of Qom, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Economics, University of Qom, Qom, Iran
3 Ph.D Student, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

In every age and every society, a new situation is created based on which the jurisprudential ruling of a jurisprudential matter should be studied. This paper examines the jurisprudential ruling of the property of unknown ownership considering the situations at the present time and reaches the following conclusions: A) Based on the ruling of those who consider the property held by state banks as the property of unknown ownership, the people, when interacting with these institutions that naturally despair of finding the owner, must take permission of the religious ruler and have the right to seize the amount that the ruler permits. B) Delivering a property of unknown ownership to the institutions established for the management of such properties, like the lost property section at the holy shrines, is allowed if the person designates that institution as his proxy to announce it or to deliver that property to the institution as an instance of announcement. C) If a person makes an announcement on mass media in a way that is regarded sufficient by the wise it is allowed.          

کلیدواژه‌ها [English]

  • Property of Unknown Ownership
  • Charity
  • Check up
  • Guarantee
  1. ـ قرآن کریم.

    1. الحر العاملی، محمدبن حسن (1419 ق). تفصیل وسایل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).‌
    2. تبریزی، میرزا جواد (بی‌تا). استفتائات جدید، چ اول، قم: بی‌نا.
    3. حائری، سید کاظم حسینی (1423 ق). فقه العقود، چ دوم، قم: مجمع اندیشۀ اسلامی.
    4. حسینی‌ عاملی، سید جواد (1419 ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة (ط - الحدیثة)، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    5. خمینی، سید روح‌الله موسوی (1424 ق)‌. توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)، چ هشتم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    6. خویی، سید ابوالقاسم (‌1420 ق). مصباح الفقاهه، چ اول: مؤسسة النشر الاسلامی.
    7. ــــــــــــــــــــ (1418‍ ق)‌. موسوعة الإمام الخوئی، چ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی (ره).
    8. روحانی، سید صادق حسینی (1412 ق). فقه الصادق (ع)، چ اول، قم: دارالکتاب - مدرسۀ امام صادق(ع).
    9. سبحانی، جعفر (1424 ق). المواهب فی تحریر احکام مکاسب، چ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
    10. شبیری زنجانی، سید موسی (بی‌تا). کتاب خمس، بی‌جا: بی‌نا.
    11. صدوق، محمد‌بن علی‌بن بابویه (1413 ق). من لایحضره الفقیه، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    12. طوسی، محمدبن حسن (1390 ق). الاستبصار، چ اول، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    13. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1414 ق). تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة)، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    14. فخرالمحققین حلی، محمدبن حسن‌بن یوسف (1387 ق)‌. إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چ اول، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    15. قمی، سید صادق حسینی روحانی (بی‌تا). المسائل المستحدثة، بی‌جا: بی‌نا.
    16. ـــــــــــــــــــــــــــــ (1412‍ ق)‌. فقه الصادق علیه‌السلام (للروحانی)، چ اول، قم: دارالکتاب.- مدرسۀ امام صادق(ع).
    17. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (‌1407 ق). الکافی (ط الاسلامیه)، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    18. مجلسی اول، محمد تقی (1406 ق). روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چ دوم، قم: مؤسسۀ فرهنگی اسلامی کوشانبور.
    19. مجلسی دوم، محمد باقربن محمد تقی (1404 ق)‌. مرآة العقول فی شرح أخبار آل‌الرسول، چ دوم، قم: دارالکتب الإسلامیة.

    20. محقق سبزواری، محمد باقربن محمد مؤمن (1423 ق). کفایة الأحکام، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.

    1. محقق حلی، جعفربن حسن (1408 ق).‌ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    2. نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ هفتم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.