بررسی مرجع در تکفیر معین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

پس از بیان معیارهای کلی در اسباب کفر و شناخت کافر توسط فقیه، نوبت به تعیین مصادیق آن در خارج برای اجرای احکام آن می‌رسد. تعیین مرجع در تکفیر معین و تشخیص کفر به‌نوبۀ خود از مباحث مهم در رابطه با موضوع تکفیر محسوب می‌شود. در خصوص این مسئله بحث چندانی در منابع فقهی دیده نمی‌شود، با این‌حال می‌توان فرضیات مذکور برای تعیین یک مرجع معین را به‌طور کلی در چهار فرضیۀ عرف عام، عرف خاص، فقیه و حاکم شرع محتمل دانست. این مقاله به تشریح و نقد نظریات و فرضیات ممکن در این زمینه اختصاص دارد. دستاورد این پژوهش پس از بررسی جوانب مختلف مسئله، آن است که تعیین کردن تنها یک مرجع برای تکفیر معین با ابعاد مختلف و شکل‌های گوناگون موضوع کفر سازگاری ندارد. از این‌رو باید در اینجا با توجه به نوع مورد، قائل به تلفیقی از ارجاع به دادگاه اسلامی، عرف خاص و عرف عام شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reference Study in Certain Excommunication

نویسندگان [English]

  • Mohhammad Ali Raghebi 1
  • Mahmood Mahamed 2
  • Mohammad Javad Mohammadi 3
1 Assistant Professor, Theology College, University of Qom, Qom, Iran
2 Associate Professor, Theology College, University of Qom, Qom, Iran
3 Ph.D. Student, Theology College, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

After the expressing general standards for cause of atheism and recognizing infidel by jurisconsult , we must determine instances of it for enforcement of orders in out. determination of reference in certain commination and assessment of atheism are from most  important topics in regarding  issue of excommunication. There is not discussions on this issue in jurisprudence, but can be probable in  foregoing assumptions to determine a certain reference generally in four theory of common custom, specific custom,  jurisconsult , judge. this article checking description opinions and theories possible about this topic. result this research will be determine only one reference to certain excommunication is not compatible with different dimensions and different forms of atheism issue. Know must here regarding to type of case,become believer to compilation of references to Islamic court, common and specific custom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Profanity
  • Excommunicate
  • Institution
  • expert
  • lawyer
  • Pretorian

مراجع

   قرآن کریم.
2. ابن عباد، صاحب (1404 ق). المحیط فی اللغۀ، بیروت: عالم الکتاب.
3. ابن فارس، احمد (1404 ق). معجم مقاییس اللغۀ، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
4. اردبیلی ، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائدۀ و البرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
5. استرآبادی، ملامحمد امین (1426 ق). الفوائد المدنیۀ و الشواهد المکیۀ، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
6. امامی، سید حسن (بی‌تا). حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه.
7. تویجری، محمد (1430 ق). موسوعۀ الفقه الاسلامی، بی‌جا: بیت الافکار الدولیۀ.
8. تفتازانی، سعدالدین (1409 ق). شرح المقاصد فی علم الکلام، قم: نشر الشریف الرضی.
9 جمعی از نویسندگان (1389). فرهنگنامۀ اصول فقه، قم: پژوهشگاه علوم و اندیشۀ اسلامی.
10. جوهری، اسماعیل بن حماد (1410 ق). صحاح اللغۀ، بیروت: دارالعلم للملایین.
11. حکیم، محمد تقی (1418 ق). الاصول العامه فی الفقه المقارن، چ دوم، قم: مجمع جهانی اهل بیت (ع).
12. حلبی، ابن زهره حمزۀبن علی(1417 ق). غنیۀ النزوع، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
13. حلی، ابن ادریس (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
14. حلی (محقق حلی)، جعفربن حسن (1408 ق). شرائع الاسلام، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
15. ـــــــــــــــــــ (1412 ق). نکت النهایۀ، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
16. حلی، حسن بن یوسف (1420 ق). تحریر الاحکام الشرعیه، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
17. ـــــــــــــــــــــــ (1407 ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
18. حلی، یحیی بن سعید (1405 ق). الجامع للشرائع، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء علیه السلام العلمیۀ.
19. حلی (فخرالمحققین)، محمدبن حسن بن یوسف (1387). ایضاح الفوائد فی حل شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
20. خرازی، محسن (1412 ق). عمدۀ الاصول، قم: مؤسسۀ در راه حق.
21. خلخالی، سید محمد مهدی (1422 ق). حاکمیت در اسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
22. خوجه، لطف الله (بی‌تا). حد الکفر و التکفیر، بی‌جا، بی‌نا.
23. راغب اصفهانی. حسین بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
24. رشتی، میرزا حبیب الله (1401 ق). کتاب القضاء، قم: دارالقرآن الکریم.
 25. سبحانی، جعفر (1383). اصول الفقه المقارن فی ما لا نص فیه، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
 26. ـــــــــــ (1383). رسائل اصولیۀ، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
 27. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413 ق). مهذب الاحکام، چ چهارم، قم: مؤسسۀ المنار.
28. سیاح، احمد (1338). فرهنگ جامع نوین، تهران: کتابفروشی اسلام.
 29. شبیری زنجانی، سید موسی (1419 ق). کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ رأی پرداز.
 30. طباطبایی قمی، سید تقی (1426 ق). مبانی منهاج الصالحین، قم: منشورات قلم الشرق.
 31. طوسی، محمدبن حسن (1407 ق). تهذیب الاحکام، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
 32. ـــــــــــــــــ (1400 ق). النهایۀ فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
33. عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی (1380). الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ، چ هفتم، قم: انتشارات اسماعیلیان.
34. ــــــــــــــــ (1414 ق). حاشیۀ الارشاد، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
35. ـــــــــــــــــــ (1412 ق). الروضۀ البهیۀ (المحشی سلطان العلماء)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
36. عکبری، شیخ مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1413 ق). المقنعۀ، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
37. علم الهدی، سید مرتضی (1405 ق). رسائل الشریف المرتضی، چ دوم، قم: دارالقرآن الکریم.
38. ــــــــــــــــــ (1411 ق). الذخیرۀ فی علم الکلام، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
39. علیزاده موسوی، سید مهدی (1393). ایمان و کفر، قم: دارالاعلام لمدرسۀ اهل البیت (ع).
40. علی عبدالله، ناصر (1377). المعجم البسیط، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
41. عمیدی. سید عمیدالدین (1416 ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، دفتر انتشارات اسلامی.
42. غروی، علی (1421 ق). ایضاح الغوامض فی تقسیم الفرائض، چ دوم، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی.
43. فاضل لنکرانی، محمد (1420 ق). تفصیل الشریعۀ فی شرح تحریر الوسیله (القضاء و الشهادات)، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار (ع).
44. ــــــــــــــــ (1425 ق). جامع المسائل، قم: انتشارات امیر قلم.
45. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409 ق). العین، چ دوم، قم: نشر هجرت.
46. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (1426 ق). القاموس المحیط، چ هشتم، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ.
47. فیض کاشانی، محمد محسن (1426 ق). النخبۀ فی الحکمۀ العملیۀ و الاحکام الشرعیۀ، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
48. کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422 ق). انوار الفقاهۀ، کتاب المیراث، نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
49. کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
50. گلباغی، سید عبدالجبار (1387). درآمدی بر عرف، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
51. مشکینی، علی (1418 ق). الفقه المأثور، چ دوم، قم: الهادی.
52. مصری، محمدبن مکرم بن منظور (1414 ق). لسان العرب، چ سوم، بیروت: دارالفکر.
53. مکارم شیرازی، ناصر (1425 ق). انوار الفقاهۀ (کتاب النکاح)، قم: انتشارات مدرسۀ الامام امیر المؤمنین (ع).
54. ـــــــــــــــــ (1427 ق). دائرۀ المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی بن ابی طالب (ع).
 55. منتظری، حسینعلی (بی‌تا). رساله اسفتائات، قم: بی‌نا.
 56. ـــــــــــــــ (بی‌تا). کتاب الخمس و الانفال، قم: بی‌نا.
57. موسوی خمینی، روح الله (بی‌تا). تحریرالوسیله، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
58. ــــــــــــــــ (1410 ق). الرسائل، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
59. ــــــــــــــــ (بی‌تا). کتاب البیع، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
60. ــــــــــــــــ (1423 ق). ولایت فقیه، ترجمه و گردآوری گروه پژوهش مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چ دوازدهم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
61. موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1418 ق). موسوعۀ الامام الخویی، قم: مؤسسۀ إحیاء آثار الامام الخویی.
62. ــــــــــــ (1422 ق). مصباح الاصول، تقریر محمد سرور واعظ بهسودی، قم: مؤسسۀ إحیاء آثار الامام الخویی.
63. موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا (1412 ق). الدرّ المنضود فی احکام المنضود، تقریر علی کریمی جهرمی، قم: دارالقرآن الکریم.
64. نایینی، محمد حسین (1376). فوائد الاصول، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
65. نایینی. محمد حسین (1352). أجود التقریرات، تقریر سید ابوالقاسم موسوی خویی، قم: مطبعۀ العرفان.
66. نجاشی، احمدبن علی (1365). رجال النجاشی، ج ششم، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
67. نجفی عراقی، عبدالنبی (1380). المعالم الزلفی فی شرح العروۀ الوثقی، قم: المطبعۀ العملیۀ.
68. نجفی، محمد حسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ هفتم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
69. نراقی، احمد (1415). مستند الشیعۀ، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
70. واسطی بغدادی، غضائری، احمدبن حسین (1364). الرجال لإبن الغضائری، قم: دارالحدیث.
71. ولایی، عیسی (1387). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ج ششم، تهران: نشر نی.
72. یزدی، سید محمد کاظم(1415 ق). سؤال و جواب، تهران: مرکز نشر العلوم الاسلامی.
مقالات
73. حسینی خامنه‌ای، سید علی(1417 ق). بحث حول الصابئۀ، مجلۀ فقه اهل البیت علیهم السلام، شمارۀ 4،: 6 - 36.
74. علیدوست، ابوالقاسم (1383). مرجعیت عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق، فصلنامۀ فقه و حقوق، شمارۀ 17: 11 - 33.
پایگاه اینترنتی
75. سایت شبکۀ اجتهاد: ijtehadnet.ir . سخنرانی آیت الله جعفر سبحانی در چهارمین نشست «تقریب یا تکفیر» مرداد 1393، تاریخ مراجعه 14/8/1395.
مجله علمی
دوره 14، شماره 2
تیر 1397
صفحه 453-474

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 بهمن 1395
  • تاریخ بازنگری: 28 خرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار