استصحاب نزد صاحب مدارک؛ از پذیرش تا انکار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 استاد دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

این مقاله به تحلیل و بررسی اندیشۀ اصولی صاحب مدارک (ره) در باب حجیت استصحاب یا عدم آن می‌پردازد. اگرچه از صاحب مدارک (ره) هیچ اثر اصولی در دست نیست تا بر اساس آن بتوان در ارتباط با دیدگاه وی در این مسئله اظهارنظر کرد، لکن بسیاری از فقها و اصولیون بعد از وی، مستند به برخی از عبارات ایشان در کتاب مدارک الاحکام، وی را از زمرة منکران حجیت استصحاب تلقی کرده و قول به عدم حجیت مطلق استصحاب را به ایشان نسبت داده‌اند. نویسنده با تتبع و بازخوانی کتاب مدارک الاحکام به عبارتی دست یافته است که صراحتاً نشان می‌دهد صاحب اثر در مواضع متعدد، برای اثبات مختار خود به دلیل استصحاب تمسک جسته و از این دلیل برای اثبات حکم شرعی بهره برده است. ضمن آنکه عباراتی از ایشان که شائبة انکار حجیت استصحاب از آن تلقی شده است، همگی شایان توجیه بوده‌اند‌ و محمول بر معانی دیگر هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Certainty in Viewpoint of SAHEB MADAREK: from Acceptance to Denial

نویسندگان [English]

  • Hosein Mahdavinia 1
  • Mohammad Mohseni Dehkalani 2
  • Ali Akbar Izadifard 3
1 Ph.D. Student, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
2 Associate Professor, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
3 Professor, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

This article exhaust to the analysis and revision principal idea of SAHEB MADAREK about rightful certainty or not rightful. although there are no principal work traces attributed to SAHEB MADAREK till based on that comment about his view on this issue, but a lot of descendent jurisprudents argue that he is one of disputants of rightful certainty , therefore absence of rightful certainty is attributed to him according to some of arguments redacted in MADAREKOLAHKAM book of SAHEB MADAREK. The writer exposed to wording which demonstrate holistically SAHEB MADAREK resorted to argument of rightful certainty, thereby he applies those reasons to prove sharia decree according to the scrutiny and analysis of words of MADAREKOLAHKAM book as new finding accessible by the current writer. Meanwhile there are stories narrated by him which the skepticism in credentiality is inferred from those words, hence the whole stories are reasonable which attributed to other meanings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seyyed Mohammad Musavi Ameli- Saheb Madarek-Madarekolahkam- certainty- rightful
. آخوند خراسانی، محمد کاظم‌بن حسین (1409 ق). کفایه الأصول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
2. آشتیانی، محمد حسن‌بن جعفر (1388). بحر الفوائد فی شرح الفرائد، جلد 4، قم: ذوی القربی.
3. ابن شهید الثانی، حسن‌بن زین‌الدین‌ (بی‌تا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین، چ نهم، قم: انتشارات اسلامی.
4. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1414 ق).  لسان‌العرب، جلد 11، چ سوم، بیروت: دارالفکر.
5.انصاری (شیخ)،‌ مرتضی‌بن محمد (1422 ق). فرائد الاصول، جلد 3، چ نهم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
6. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1383). مطارح الانظار، جلد 4، چ دوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
7. بهبهانی، محمد باقربن محمد (1419 ق). الحاشیه علی المدارک، جلد 1 و 3، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
8. تبریزی،‌ موسی‌بن جعفر (1369 ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل، قم: انتشارات نجفی.
9. تونی، عبدالله‌بن محمد (1415 ق). الوافیه فی اصول الفقه، چ دوم، قم: مجمع الفکر اسلامی.
10. تنکابنی، محمد(1385 ق). ایضاح الفرائد،‌ جلد 2، تهران: مطبعه الاسلامیه.
11. حر عاملی، محمد‌بن حسن (بی‌تا). امل الآمل، جلد 1، بی‌جا.
12. حسینی شیرازی، محمد (1421 ق). الوصائل إلی الرسائل، جلد 11، چ دوم، قم: مؤسسۀ عاشورا.
13. خمینی، روح‌الله (1381). الاستصحاب،‌ تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
14. طوسی، محمد‌بن حسن (1417 ق). العده فی اصول الفقه، جلد 2، قم: انتشارات علاقبندیان.
15. طهرانی نجفی، هادی‌بن محمد (1320). محجه العلماء، جلد 2، بی‌جا.
16. عراقی، ضیاء‌الدین (1420 ق). مقالات الاصول، جلد 2، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
17. علم‌الهدی (سید مرتضی)، علی‌بن حسین (1376). الذریعه الی الاصول الشریعه، جلد 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
18. فیومی، احمدبن محمد (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی،‌ جلد 2، قم: دار الرضی.
19. محقق حلی، جعفربن حسن (1423 ق). معارج الاصول، لندن: مؤسسۀ امام علی (ع).
20. مروجی، علی (1410 ق). تمهید الوسائل فی شرح الرسائل، جلد 5، قم: مکتب النشر الاسلامیه.
21. مظفر، محمد رضا (1430 ق). اصول الفقه، جلد 4، چ پنجم، قم، انتشارات اسلامی.
22. مفید، محمدبن محمد‌ (1413 ق). مختصر التذکره بأصول الفقه، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
23. موسوی عاملی (صاحب مدارک)، محمد‌بن علی (1411 ق). مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).