کاربرد اصول و قواعد فقهی در پیشگیری از اختلال اضطرابی وسواس فکری-عملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه مفید قم، ایران

چکیده

اختلال وسواس فکری - عملی به‌عنوان یک بیماری، به‌صورت جدی در علوم روان‌شناسی و پزشکی مطالعه می‌شود، اما حوزۀ بروز این بیماری که اغلب در امور مذهبی نمود پیدا می‌کند، سبب شد تا این سؤال برای نویسندگان مطرح شود که چگونه می‌توان از طریق اصول و قواعد فقهی، در راه پیشگیری از این اختلال گام برداشت؟ لذا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی پژوهشی در این عرصه انجام گرفت که ثمرۀ آن به دو بخش تقسیم می‌شود، در بخش نخست به مجموعۀ تعریف‌ها، ویژگی‌ها، علایم، سبب‌شناسی و... پرداختیم و در بخش بعدی به اصول و قواعد فقهی مختلف مانند اصاله الصحه، اصل استصحاب ... توجه کردیم، از آن حیث که با ایجاد آگاهی برای مکلفان هم به طریق دریافت مفهوم مخالف ناشی از کاربرد اصول فقهی و هم با رفع تحیر در بدو تکلیف و هم با دفع تفکرات معطوف به خوف و شرم بی‌جهت از عذاب و الطاف الهی، در مقام پیشگیری از بروز اختلال یادشده برمی‌آیند. برای این منظور از ادعا و استدلال در اصول فقه تا آنجا که با مباحث اعتقادی و غیرعلمی خلط نشود، بهره بردیم و در نهایت نتیجه گرفتیم که از طریق کاربرد قواعد اصول فقهی می‌توان هم در زمینۀ پیشگیری اولیه و هم پیشگیری ثانویه (بعد از وقوع اختلال) مؤثر واقع شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Application of Jurisprudential Principles and Rules for the prevention of Anxiety - OCD

نویسندگان [English]

  • Fereshteh Ebrahim Abadi 1
  • Amir Hamzeh Salarzaei 2
  • Pezhman Barzali 3
1 M.A. Student of Jurisprudence and Principles of Law, University of Sistan and Baluchestan, Iran
2 Associate Professor at Jurisprudence and Principles of Law, University of Sistan and Baluchestan, Iran
3 M.A. Student of Criminal Law and Criminology, University of Mofid, Qom, Iran
چکیده [English]

Obsessive compulsive disorder (OCD) has been studied seriously as a psychological and medical disease, but the scope of this disease that is usually manifested in religious affairs raised a question in the author's mind as to how the application of jurisprudential principles and rules can prevent from OCD?  Therefore, a descriptive-analytical method of research has been used. The article has been structured in two parts: the first part deals with a series of definitions, characteristics, symptoms, etiology, etc.; and the next part discusses the different jurisprudential principles and rules such as the principle of isalat al-sihha (authenticity of act), principle of  istishab (presumption of continuity); since they can inform religiously accountable persons both through the application of the opposite concept due to the application of jurisprudential principles, remove perplexity in the beginning of the person's religious accountability, and remove thoughts of undue fear and shame for the divine punishment and mercy to prevent from OCD. For this reason,  both claims and arguments in jurisprudential principles have been used to the extent that they are not mingled with the beliefs and non-scientific matters. Finally, the article concludes that OCD can be prevented effectively both at the primary and secondary levels (after the development of disorder) through the application of jurisprudential principles and rules.        

کلیدواژه‌ها [English]

  • anxiety disorder
  • Obsessive Compulsive Disorder (OCD)
  • Jurisprudential Principles and Rules
  • Argument on Principles of Jurisprudence
  • Informing

مراجع

  1. الف) فارسی وعربی

    قرآن کریم.

    1. احمدبن حسین (1348). سنن الکبری، بی‌جا: نشر مصر.
    2. ارجمند دانش، جعفر (1389). بررسی قاعدۀ عسر و حرج، بی‌جا: نشر بهنامی.
    3. اصفهانی راغب (1383). المفردات فی غریب القرآن، ج 3، ترجمه و تحقیق همراه با تفسیر لغوی و ادبی قرآن از غلامرضا خسروی حسینی، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء آثارالجعفریه، ذیل واژۀ حرج.
    4. انصاری مرتضی (1320). فرائد الاصول، بی‌جا: نشر اسلامی.
    5. بهرامی احمدی، حمید (1388). قواعد فقه، بی‌جا: دانشگاه امام صادق.
    6.  دبلیو، جان (1392). زمینۀ روانشناسی سانتراک، ترجمۀ مهرداد فیروزبخت، چاپ ششم، مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
    7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). مقدمۀ عمومی علم حقوق، چاپ پنجم، تهران: گنج دانش.
    8. حسام مرتضوی (2013). مسیحیت و صومعه‌ها، مجلۀ کلمه، شمارۀ 5.
    9. حسینی سیستانی، سید علی (1389). قاعدۀ لاضر و لاضرار، ترجمۀ نایب‌زاده، چاپ اول: انتشارات خرسندی.
    10. الحنبلی، ابن‌رجب (1422 ق/ 2001). جامع العلوم والحکم، بی‌جا: مؤسسة الرسالة.
    11. حیدری، علی‌نقی (1389). اصول فقه، بی‌جا: انتشارات دارالفکر، چاپ قدس.
    12. دادستان، پریرخ (1386). روانشناسی مرضی، تهران: سمت.
    13. سادوک، بنجامین جیمز؛ سادوک، ویرجینیا آلکوت (1388). خلاصۀ روانپزشکی: علوم رفتاری، مترجم فرزین رضاعی، روانپزشکی بالینی تهران: ارجمند.
    14. سبحانی تبریزی، جعفر (1387). الوسیط، ترجمۀ زراعت، ج 1، چاپ سوم، نشر دانش‌پذیر.
    15. ـــــــــــــــــــــ (1390). الوسیط، ج 3، نشر دانش‌پذیر.
    16. ـــــــــــــــــــــ (1387). الموجز فی الاصول فقه، چاپ هشتم، بی‌جا: نشر معراج.
    17. سلطانی‌فر، عاطفه؛ عبدالهیان، ابراهیم؛ نصیرایی، افشین (1386). مقایسۀ کارایی فلوگستین و کلومی پیرامین در کودکان و نوجوانان اختلال وسواس اجباری، مجلۀ دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
    18. شهید اول، شمس‌الدین محمدبن جمال‌الدین مکی عاملی شیخ ابوعبدالله (1389). لمعۀ دمشقیه، چ اول، بی‌جا: بی‌نا.
    19. طباطبایی قمی، تقی (1378). الأنوار البهیه فی القواعد الفقهیه، قم: محلاتی.
    20. طباطبایی، محمدحسین (1378). تفسیر المیزان، قم: نشر جامعۀ مدرسین قم.
    21. طباطبایی، سید محمدصادق؛ کیانی، روح‌الله (1392). بازتاب‌های اصل صحت در فقه و حقوق، فصلنامۀ پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شمارۀ سی و دو، تابستان.
    22. عمید، حسن (1389). فرهنگ واژگان فارسی، چاپ نخست: نشر اَشجَع.
    23. عاملی، حر (1412 ق). وسایل الشیعه، ج 5، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی.
    24. ــــــــــ (1412 ق). وسایل الشیعه، ج 7، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی.
    25. فرجی، حمید (1385). قواعد اصول فقه، بی‌جا: نشر بهنامی.
    26. کاپلان، هارولد؛ سادوک، بنیامین (1387). خلاصۀ روانپزشکی علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی، ویراست دهم، ترجمۀ فرزین رضاعی، تهران: ارجمند (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2007).
    27. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1377). چکیدۀ روانپزشکی بالینی، ترجمۀ نصرت‌الله پورافکاری، چاپ سوم، تهران: آزاده، پائیز.
    28. کشوری، عیسی (1390). قاعدۀ عسر و حرج، تهران: جاودانه.
    29. لطفی، اسدالله (1383). قواعد فقه مدنی، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
    30. کلینی، محمدبن یعقوب (1375). شرح اصول کافی، تهران: ولی عصر.
    31. محمدی، ابوالحسن (1383). اصول فقه، چاپ هجدهم، تهران: دانشگاه تهران.
    32. محمدی ری‌شهری، محمد؛ شیخی، حمیدرضا (1386). میزان الحکمه، قم: نشر سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
    33. محمدی علی (1387). شرح رسائل (علی محمدی)، ج 2، قم: دارالفکر.
    34. مظفر، محمدرضا (1392). اصول فقه، ترجمۀ زراعت، قم: پیام نوآور.
    35. موسوی بجنوردی (1385). قواعد فقهیه، بی‌جا: بی‌نا.
    36. هافمن، کارل؛ ورنروی، مارک؛ ورنروی، جودیت (1381). روانشناسی عمومی (از نظریه تا کاربرد)، ترجمۀ مهران منصوری و همکاران: ارسباران.
    37. ابرود، عبدالحی (2013). دراسة فقهیة تطبیقیة لقاعدة: «لاضرر و لاضرار، بیروت: القلم، 392-420.

    ب) لاتین

     

    38. Lamis Al-Solaim & Kate Miriam Loewenthal(2011), Religion and obsessive-compulsive disorder (OCD) among young Muslim women in Saudi Arabia, Mental Health, Religion & Culture, Volume 14, Issue 2 .

    39. Nabil R Mohamed, Morsey Sh Elsweedy, Somaia M Elsayed, Afaf Z Rajab, Said T Elzahar(2015), Obsessive-compulsive disorder, an Islamic view,menoufia medical jurnals (M M J),  Volume : 28 , Issue  2 , Page : 289-294.

    40. Beth Murphy(2011), Understanding obsessive-compulsive disorder (OCD), First published by Mind,page:8

    41. Neil A. Rector, PhD Christina Bartha, MSW Kate Kitchen, MSW Martin Katzman, MD Margaret Richter, MD(2001),Obsessivecompulsive disorders An information guid,Publish Centre for Addiction and Mental Health(camh) page:3

     

    42. David Veale and Rob Willson, Overcoming Obsessive Compulsive Disorder(2005) A self-help guide using Cognitive Behavioral Techniques, First Published in the UK by Robinson, an imprint of Constable & Robinson.

    43. Jon Hershfield, MFT and Tom Corboy, MFT(2013), The Mindfulness Workbook for OCD: A Guide to Overcoming Obsessions and Compulsions Using Mindfulness and Cognitive Behavioral Therapy,Paperback,December 1:p68-91.

    44. Stefan G. Hofmann, Ph.D. AnuAsnaani, M.A. Imke J.J. Vonk, M.A. Alice T. Sawyer, M.A. and Angela Fang, M.A(2013), The Efficacy of Cognitive Behavioral Therapy: A Review of Meta-analyses,  Author manuscript; available in PMC Feb 28,page:427-440

    45. David Greenberg,AvigdorBonchek(2009), Compulsive Prayer and its Management, Journal of Clinical Psyghology, Vol. 65(4): 396--405.

    سایت

    1. http://bit.ly/1SLBGi9
      1. http://www.erfanabad.org/fa/modules/news/article.php?storyid=41

    48. https://www.psychologytoday.com/conditions/obsessive-compulsive-disorder,Last reviewed 3/11/2015

    49. http://masihi.net

    50. http://www.eshia.ir/M/Feqh/Archive/Text/Bahjat/Osool/870805

    51. http://www.soundvision.com/article/finding-comfort-with-ocd-in-the-quran-2286

    52. http://islamandpsychology.blogspot.co.uk/2011/08/islamic-solution-for-ocd-waswaas.html

    53. https://iocdf.org/books/

مجله علمی
دوره 13، شماره 4
دی 1396
صفحه 863-887

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 دی 1394
  • تاریخ بازنگری: 08 اسفند 1394
  • تاریخ پذیرش: 26 آذر 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار