فرزندآوری مقتضای اطلاق عقد نکاح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار؛ پژوهشکدۀ زنان؛ دانشگاه الزهرا (س)؛ ایران

2 دانشیار؛ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

3 استادیار؛ دانشگاه ادیان و مذاهب؛ قم؛ ایران

چکیده

مقتضای ذات و مقتضای اطلاق عقود به‌مثابۀ نظریۀ تشخیصی در ساحت فقه اسلامی بر حقوق و تکالیف ناشی از انعقاد عقود حکومت دارند. تعیین اقتضائات ذات و اطلاق عقد نکاح نیز، با نظر به اقسام آن، تأثیر مستقیمی بر تبیین مصادیق مشروع حقوق و تکالیف زوجین در نتیجۀ تحقق عقد نکاح دارد. گرچه شاید برای اثبات عدم مشروعیت الزام زوجین به فرزندآوری، به نفی فرزندآوری به‌عنوان مقتضای ذات و اطلاق عقد نکاح در هر دو قسم دائم و موقت، تمسک شده باشد؛ در این پژوهش با انگیزۀ اثبات مشروعیت الزام به فرزندآوری در تحقیقات آتی، به تبیین اقتضائات عقد نکاح، روش کشف آن و ارتباط آن با امر فرزندآوری می‌پردازیم و با نظر به تفاوت میان اقتضائات عقد دائم و موقت و با اتخاذ مبنای کشف مقتضای اطلاق از طریق شرع و عرف، به تأملی فقهی پیرامون فرزندآوری خواهیم پرداخت و حاصل آنکه مستنداً فرزندآوری را به‌عنوان مقتضای اطلاق عقد نکاح دائم شناسایی و تأیید می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Childbearing is a Requirement of the Perfectness of the Marriage Contract

نویسندگان [English]

  • leila Thamani 1
  • Mahdi Mehrizi 2
  • Seyyed Mohsen Fattahi 3
1 Assistant Professor at Al-Zahra University, Iran
2 Associate Professor at Islamic Azad University, Science and Research Branch, Iran
3 Assistant Professor at Religions and Denominations University, Qom, Iran
چکیده [English]

In Islamic jurisprudence, requirement of the substance and the requirement of the perfectness of contracts, like recognition theory, dominate the rights and duties of the contract. Determining the requirement of the substance and the requirement of the perfectness of marriage contract, depending on its type, has a direct effect on the explanation of the legitimate examples of the rights and duties of the couples as a result of the marriage contract. Although, one may reject chidbearing as the requirement of the substance and the requirement of the perfectness of marriage contract in order to prove the illegitimacy of the requirement for married couples to have a child, this research aims to prove the legitimacy of the requirement of having child in the future studies and explains the requirements of marriage contract, the method of its discovery, and its relationship with childbearing. Considering the differences between the requirements of permanent marriage and temporary marriage and by adopting the basis for the discovery of the requirement of the perfectness through Islamic law and the custom it studies the jurisprudential principles of childbearing. As a result, it is recognized and proved that childbearing is a requirement of the perfectness of permanent marriage contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Childbearing
  • Requirement of the Substance of Marriage Contract
  • Requirement of the Perfectness of Marriage Contract
  • Permanent Marriage
  • Temporary Marriage
  1. قرآن کریم

 

  1. ابن‌بابویه قمی، محمدبن علی (شیخ صدوق) (1386 ق). علل الشرایع، ج 2، نجف: منشورات المکتبه الحیدریه.
  2. ــــــــــــــــــ (1404 ق). عیون اخبارالرضا (ع)، ج 2، لبنان: منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  3. ــــــــــــــــــ (1413 ق). من لایحضره الفقیه، ج 3، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  4. ــــــــــــــــــ (1415 ق). المقنع، مؤسسۀ الامام الهادی (ع).
  5. ابن‌زهره، حمزه‌بن علی (۱۴۱۷ ق). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، محقق: ابراهیم بهادری، ج اول، چاپ اول، قم، مؤسسه الإمام الصادق (ع).
  6. أبی‌داوود، سلیمان‌بن الأشعث أزدی سجستانی (بی‌تا). سنن أبیداود، بیروت: المکتبه العصریه.
  7. اسپنسر، متا (مرداد 1383). جایگاه خانواده در غرب، ترجمۀ مهدی محمدی و حسن یوسف‌زاده، معرفت؛ ش 80.
  8. اصفهانی (مجلسی دوم)، محمد باقر‌بن محمد تقی (1410 ق). بحارالانوار، ج 100، چاپ اول، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.

10. اصفهانی (فاضل هندی)، محمدبن حسن (1420 ق). کشف اللثام عن قواعد الاحکام، ج 7، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.

11. انصاری، مرتضی (شیخ انصاری) (1420 ق). کتاب المکاسب، تحقیق: لجنه تحقیق تراث الشیخ الأعظم، الجزء السادس، الطبعه الأولی، قم: المؤتمر العالمی بمناسبه الذکری المئویه الثانیه لمیلاد الشیخ الأنصاری.

12. انصاری، مرتضی (شیخ انصاری) (1415 ق). کتاب النکاح، قم: مؤسسة الکلام باقری.

13. بجنوردی، مقتضای عقد، جامعۀ مجازی حقوقدانان.

14. بحرانی (صاحب حدائق)، یوسف (1408 ق). الحدائق الناظره، ج 24، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.

15. بیهقی، ابوبکر احمدبن حسین‌بن علی‌بن موسی خسروجردی خراسانی (1424 ق). السنن الکبری، محقق محمد عبدالقادر عطا، ج 7، چاپ هجدهم، بیروت: دارالکتب العلمیه.

16. ثمنی، لیلا (1390). حقوق غیرمالی زوجین از دیدگاه مذاهب خمسه، تهران، شورای فرهنگی - اجتماعی زنان.

17. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1368). ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.

18. ــــــــــــــــــ (1376). دانشنامۀ حقوقی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

19. جوادی آملی، عبدالله (1394) درس خارج فقه، مبحث بیع. http://eshia.ir/Feqh/Archive/qom/

20. ــــــــــــــــــ (1394) درس خارج فقه، مبحث نکاح. http://eshia.ir/Feqh/Archive/qom/

21. حر عاملی، محمد‌بن الحسن (1374). وسائل الشیعه، ج 15 و 21، قم: مؤسسة آل‌البیت.

22. ــــــــــــــــــ (1403 ق). وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، بتصحیح عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج چهاردهم، چاپ پنجم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.

23. حلبی، أبی‌الصلاح تقی‌بن نجم (1403 ق). الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبه الامام امیرالمؤمنین (ع).

24. خراسانی (النسائی)، ابوعبدالرحمن أحمد‌بن شعیب‌بن علی (1406 ق). السنن الصغری، ج 1، چاپ دوم، حلب: مکتب المطبوعات الإسلامیه.

25. خمینی، سید حسن (1382). مبانی فقهی تنظیم خانواده، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.

26. خویی، محمد تقی (1404 ق). کتاب النکاح تقریرات سید ابوالقاسم خویی، ج 2، نجف: منشورات مدرسۀ دارالعلم.

27. رضازاده، درس خارج فقه، کتاب النکاح. http://eshia.ir/Feqh/Archive/qom/

28. سبحانی، جعفر (1394). درس خارج فقه، کتاب الصلوة. http://eshia.ir/Feqh/Archive/qom/

29. ــــــــــــــــــ درس خارج فقه، قواعد فقهیه. http://eshia.ir/Feqh/Archive/qom/

30. ــــــــــــــــــ (1414 ق). المختار فی احکام الخیار، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).

31. سینایی، محمد تقی (1345). شرط خلاف مقتضای عقد و فرق آن با شرط (خلاف اطلاق عقد)، کانون، سال دهم، شهریور، شمارۀ 3.

32. سیوطی، جلال‌الدین (بی‌تا). جامع الاحادیث، مصر، بی‌نا.

33. شبیری، زهرا (1385). مقایسۀ شرط نامشروع و شرط خلاف مقتضای عقد، پژوهش‌های فقهی، نوبت بهار، شمارۀ 4: 191 - 218.

34. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن علی (1416 ق). مسالک الافهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، ج 8، مؤسسۀ معارف اسلامی.

35. عکبری بغدادی (شیخ مفید)، محمد‌بن نعمان (1410 ق). المقنعه، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.

36. طباطبایی، سید محمد حسین (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، ج 2، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، لبنان؛ اسماعیلیان، کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت، http://lib.eshia.ir .

37. طباطبایی حکیم، سید محسن (1382). مستمسک العروه الوثقی، ج 13، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.

38. طوسی، أبی جعفر محمدبن حسن‌بن علی (1407 ق). تهذیب الاحکام، ج 7، چاپ ‌چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.

39. طوسی، أبی‌جعفر محمدبن حسن‌بن علی (1388 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، تصحیح: محمد باقر بهبودی، ج 2 و 4، چاپ دوم، تهران: لإحیاء الآثار الجعفریة؛ المطبعة الحیدریة.

40. طوسی، أبی‌جعفر محمد‌بن حسن‌بن علی (1414 ق). الخلاف، ج 4، چاپ اول، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.

41. عاملی، زین‌الدین‌بن علی‌بن احمد (شهید ثانی) (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج 5، نجف: منشورات جامعة النجف الدینیه؛ کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت.

42. عمرانی شافعی، ابوالحسین یحیی‌بن ابی‌الخیر‌بن سالم (1421 ق). البیان فی مذهب الإمام الشافعی، ج 9، چاپ اول، جده: دارالمنهاج.

43. غزالی طوسی، ابوحامد محمدبن محمد (1413 ق). المستصفی، تحقیق محمد عبدالسلام عبدالشافی، ج 1، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.

44. قراملکی، علی‌مظهر؛ مرتاضی، احمد؛ امیرپور حیدر (1388). مشروعیت الزام به فرزندآوری در فقه امامیه، دوفصلنامۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، دفتر 1، پاییز و زمستان: 125 - 140.

45. کاتوزیان، ناصر (1356). نقش قراردادهای خصوصی در نکاح، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، بهمن، شمارۀ 20: 86 - 105.

46. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، ج 5، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

47. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (بی‌تا). الفروع من الکافی، ج 6، بی‌جا: بی‌نا.

48. مروارید، درس تفسیر، بحث نکاح.

49. مظفر، محمد رضا (1370). اصول الفقه، ج 2، چاپ چهارم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.

  1. 50.  مغربی، ابوحنیفه، نعمان‌بن محمد تمیمی (1385 ق). دعائم الاسلام، ج دوم، چاپ دوم، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع).

51. مؤسسة آل‌البیت علیهم السلام لإحیاء التراث (1406 ق). فقه الرضا، ج 1، چاپ اول، قم: المؤتمر العالمی للإمام الرضا (ع).

52. نجفی، محمد حسن (1981). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 31، چاپ هفتم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.

53. نراقی، ملااحمد (1408 ق). عوائدالایام فی بیان قواعدالاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، چاپ سوم، تهران: انتشارات بصیرتی.