مقاصد شریعت و جایگاه آن در استنباط حکم شرعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه شهید مطهری

چکیده

 مقاصد شریعت عبارت از اهدافی است که در شریعت به‌منظور جلب مصالح و دفع مفاسد بندگان، از ناحیۀ شارع دنبال می‌شود. مقاصد شریعت به اعتبار اهمیت، به ضروریات، حاجیات و تحسینات تقسیم شده‌اند که حفظ دین، جان، عقل، نسل و مال بندگان از مصالح ضروریه تلقی شده است. فقیه به استناد آیات، احادیث معتبر، عقل و بنای عقلا، مشروعیت و موارد مقاصد شریعت را به‌دست می‌دهد. مقاصدی که در منابع شناسایی شده‌اند، در فهم و تفسیر حکم شرعی مؤثرند و چه بسا، دلیلی که متضمن مقاصد است، از ظهور اطلاق یا عموم دلیل متضمنِ حکم، جلوگیری کند یا در نفی اعتبار برخی روایات مغایر با مقاصد استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The purposes of the sharia and its position in the inferred legal ruling

نویسنده [English]

  • Seyed Abolghasem Naghibi
چکیده [English]

The purposes of the sharia and its position in the inferred legal ruling
Sharia law purposes, concluds the goals in sharia to draw and disposal of harmful and benefits creaturs , is seeking by legislator. Purpose of sharia to validate the importance divided to necessity , Haji , and admiration. The preservation of religion , life, intellect , wealth generation and creaturs property is considered as the essential benefits . Jurisprudent with help the verses , hadiths valid reason and constructions of rationals obtaining legitimacy and purposes to the sharia . Purposes have been identified in resources ,are effected in the understanding and interpretation of legal ruling. Perhaps , the reason is to ensure that objectives can be prevent to apperant of absoluteness and generality of reasons underlying judgment, or deny the authenticity of traditions contrary to the purposes to be used .
Key words:
Purposes, Sharia, Sharia law purposes, Wisdom, Effective cause as ruling, Cuncluded legal ruling
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Purposes
  • Sharia
  • Sharia law purposes
  • wisdom
  • Effective cause as ruling
  • Cuncluded legal ruling

مراجع

  1. ابن‌ادریس حلی، محمد (1410ق). السرائر، چاپ دوم، قم: مؤسسۀالنشر الاسلامی.
  1. ابن‌بابویه، محمدبن علی (بی‌تا).  علل الشرائع، قم: مکتبۀ الداوری.
  2. ابن‌عاشور، محمد طاهر (1412ق). مقاصد الشریعۀ الاسلامیه، ج 2، عمان: دارالنفائس.
  3. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1414ق). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر.
  4. اردبیلى، احمد‌بن محمد (بی‌تا). زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران: المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  5. استرآبادی، محمد امین (1384). الفوائدالمدنیۀ، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ النشر التابعۀ لجماعۀ المدرسین.
  6. اصفهانی، محمد حسین (بی‌تا). نهایۀالدرایۀ فی شرح الکفایۀ، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
  7. انصاری، مرتضی (1422ق). فرائدالاصول، چاپ دوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  8. بحرانی، یوسف (1376ق). الحدائق الناضره، نجف: دارالکتب الاسلامیۀ.
  9. البدوی، یوسف احمد محمد (1378). مقاصد الشریعۀ عند ابن‌تیمیۀ، ج 2، اردن: دارالنفائس.
  10. جوهرى، اسماعیل‌بن حماد (1410ق). الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین.
  11. حر عاملی، محمدبن حسن (1414ق). وسائل الشیعۀ الی تحصیل مسائل الشریعۀ، چاپ دوم، قم: تحقیق مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاءالتراث.
  12. خویی، سید ابوالقاسم (1410ق). محاضرات فی اصول الفقه، الطبعۀ الثالثۀ، قم: دارالهادی للمطبوعات.
  13. خمینی (ره)، سید روح‌الله (1378). صحیفه نور، ج 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  14. --------------- (1376). ولایت فقیه، ج 6، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  15. --------------- (1376). کتاب الطهارۀ، ج 3، قم: چاپخانۀ حکمت.
  16. --------------- (1421ق). کتاب البیع، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره).
  17. راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، لبنان – سوریه: دارالعلم – الدارالشامیة.
  18. ریسونی، احمد (1416ق). نظریۀ المقاصد عندالامام الشاطبی، بیروت: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
  19. زحیلی، وهبۀ (بی‌تا).  مقاصد الشریعۀ اساسٌ لحقوق الانسان، بی‌جا: المکتبۀالاسلامیه.
  20. شاطبی، ابراهیم‌بن موسی (1415ق). الموافقات فی اصول الشریعۀ، ج 1، تحقیق: شیخ ابراهیم رمضان، بیروت: دارالمعرفۀ.
  21. شهید اول، محمدبن مکی (1980). القواعد و الفوائد فی الفقه، تحقیق سید عبدالهادی حکیم، نجف: منتدی النشر.
  22. صدر، شهید، سید محمد باقر (1403ق). الفتاوى الواضحة وفقاً لمذهب أهل البیت علیهم السلام، چاپ هشتم، بیروت – لبنان: دار‌التعارف للمطبوعات.
  23. طوسی، محمدبن حسن (1417ق). تهذیب الاحکام، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، تهران.
  24. غزالی، ابوحامد (1417ق). المستصفی من علم الاصول، محمد عبدالسلام عبدالشاطی: دارالکتب العلمیۀ.
  25. فاسی، علال (1411ق). مقاصد الشریعۀالاسلامیۀ و مکارمها، ج 2، رباط.
  26. قمی، میرزا ابوالقاسم (بی‌تا).  قوانین الاصول: بی‌جا.
  27. مجتهد شبستری، محمد (1378). ایمان و آزادی، تهران: طرح نو.
  28. مجلسی، محمد باقر (1410 ق). بحارالانوار، ج 6، بیروت: دارالوفاء.
  29. مطهری، مرتضی (1362). اصل اجتهاد در اسلام (مجموعۀ مقالات)، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین.
  30. ---------- (1380). مجموعۀ آثار، تهران: صدرا/
  31. نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ هفتم، بیروت – لبنان: دارالإحیاء التراث العربی.
  32. نراقی، احمد (1417ق). عوائدالایام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

 

مجله علمی
دوره 13، شماره 2
تیر 1396
صفحه 223-242

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 مهر 1392
  • تاریخ بازنگری: 03 مهر 1396
  • تاریخ پذیرش: 18 تیر 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار