مبانی فقهی الزام به فرزندآوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

2 استادیار دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم

چکیده

 فرزندآوری در نظام خانواده از چالش‌های جدی زوجین در عصر کنونی است. در اینکه فرزندآوری جزو ماهیت شرعی و مقتضای ذات عقد نکاح محسوب نمی‌شود، هیچ اختلافی میان فقهای امامیه وجود ندارد. گاهی زوجین در امر فرزندآوری دیدگاه یکسانی ندارند و این امر، سبب نگرانی و ناراحتی زوجین از همدیگر می‌شود. یکی از راه‌های کم کردن نگرانی‌های مزبور این است که زوجین فرزندآوری را به یک ضمانت الزام‌آور تبدیل کنند که در این‌صورت طرف مقابل حق تخلف از این شرط الزام‌آور را ندارد و در صورت تخلف تنها راه پشتوانۀ قانونی، طرح دعوای قضایی در این موضوع است. در این مقاله درصدد بیان دیدگاه فقها دربارۀ فرزند‌آوری (استیلاد) هستیم. بر این اساس در ابتدا یکی از اهداف نکاح از منظر آیات و روایات (فرزندآوری و بقای نسل) مطرح و سپس اشارۀ مختصری به جایگاه و ارزش فرزند در آیات و روایات می‌شود؛ سپس مقتضای ذات و اطلاق عقد نکاح بررسی شده و در پایان دیدگاه فقها دربارۀ فرزندآوری بیان می‌شود. این نتیجه حاصل شد که فرزندآوری جزو ماهیت شرعی و مقتضای اطلاق عقد نکاح نیست، اما هر یک از زوجین می‌تواند با شرط آن در ضمن عقد یا تبانی بر پایۀ آن، فرزندآوری در قلمرو نکاح را به الزام ضمانت‌آور و دارای پشتوانۀ قانونی تبدیل کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudence commitment to childbearing

نویسندگان [English]

  • NASRIN RAHNAMA 1
  • Abdullah omidifard 2
1 master of jurisprudence and principles of Rights at the University of Qom
2 Assistant professor University of Qom
چکیده [English]

In the family system bringing child is a major challenge of wives in the modern time. There is no disagreement among Imamites (Shi,as) jurisprudents about this issue that bringing child has no legal nature and is not considered a natural requirement of marriage contract.
Sometimes wives have different views about bringing child and this makes them worried and upset. One way to lower these concerns is that wives make bringing child a binding guarantee; in such a case the parties to the contract has no right to violate this binding condition and in the case of violation, litigation is the only legal solution.
comment on this article jurists about childbearing(estilad) as well. the first expression of one of the purposes of marriage from the perspective of verses and hadiths  that childbearing and survival is the generathion evaluated، then a brief reference to the position of the child in Yat. V tradition، the next requirement was nature and refers to marriage and in the view of scholars have expressed about having children. it was concluded that having children was a religious nature and requirements of each application of the marriage، but couples can be provided in the contract or collusion on the territory of childbearing marriage and the requirement guarantee backed Apr legal turn

کلیدواژه‌ها [English]

  • estilad
  • mhiarriage contract، inherent appropriateness،absolute appropriateness
          قرآن
         صحیفۀ سجادیه
1-      ابن بابویه، محمد‌بن علی (1413ق). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
2-      ابن براج، عبدالعزیز (1411ق). المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
3-      امامی، حسن (1335). حقوق مدنی.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4-      انصاری، مرتضی‌بن محمد امین (1415 ق). کتاب النکاح، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
5-      انصاریان، حسین (1383). نظام خانواده در اسلام: ام‌ابیها.
6-      بجنوردی، سید محمد‌بن حسن موسوی (1401 ق). قواعد فقهیه (بجنوردی، سید محمد)، تهران: مؤسسۀ عروج.
7-      بهجت، محمد تقی (بی‌تا). جامع المسائل، قم.
8-      پاینده، ابوالقاسم (1382 ش). نهجالفصاحه. تهران: دنیای دانش.
9-      جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1376). حقوق خانواده، تهران: گنج دانش.
10-  حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409 ق). وسائلالشیعه. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام.
11-  حلّی، علامه، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدی (1413 ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
12-  ـــــــــــــــــ (بی‌تا). تذکره الفقها، قم: مؤسسه آل البیت.
13-  ـــــــــــــــ(1413ق). مختلف الشیعه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
14-  حلی، یحیی‌بن سعید (1405). جامع للشرائع، قم: مؤسسه سید الشهداء العلمیه.
15-  خمینی، روح‌الله موسوی (1421 ق). کتاب البیع (للإمام الخمینی)، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
16-  ــــــــــ (بی‌تا). تحریر الوسیله، قم: دارالعلم.
17-  خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1410ق). منهاج الصالحین (للخوئی)، قم: نشر مدینة العلم.
18-  ــــــــــــــ (بی‌تا). منیه السائل، استفتاآت، بی‌جا.
19-  رشتی، حبیب الله (بی‌تا). کتاب الاجاره، بی‌جا.
20-  سبزواری، سید عبدالأعلی (1413 ق). مهذّب الأحکام (للسبزواری). قم: مؤسسه المنار.
21-  طباطبایی، محمد حسین (1417 ق). تفسیر المیزان.قم: دفتر انتشارات اسلامی.
22-  طبرسی، فضل‌بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
23-  طوسی، ابوجعفر محمد (1407). الخلاف، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
24-  عاملی، شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
25-  عبد الحمید، محمد محی‌الدین (1958م). احوال الشخصیه فی الشریعه الاسلامیه، مصر.
26-  فخرالمحققین، محمد‌بن حسن (1387ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: اسماعیلیان.
27-  فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410). کتاب العین، قم: نشر هجرت.
28-  فیومی، احمد‌بن محمد مقری (بی‌تا). مصباح المنیر، قم: منشورات دار الرضی.
29-  قمی، عباس (1381 ش). منتهی‌الآمال. تهران: نقش نگین.
30-  ــــــــــــ (1414 ق). سفینه البحار. قم: اسوه.
31-  کاتوزیان، ناصر (1375 ش). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی (خانواده)، تهران: نشر یلدا.
32-  کرکی، علی‌بن الحسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت.
33-  کلینی، محمد‌بن یعقوب (1407 ق). کافی. (مصحح: علی اکبر غفاری، محمد آخوندی)، تهران: دارالکتب اسلامیه.
34-  مجلسی دوم، محمد باقر‌بن محمد تقی (1410ق). بحارالأنوار، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.
35-  محدث نوری، میرزا حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
36-  مراغه‌ای حسینی، میرعبدالفتاح (بی‌تا). عناوین الفقهیه، بی‌جا.
37-  مشکینی، علی (بی‌تا). ازدواج در اسلام. قم: چاپخانۀ مهر.
38-  معلوف، لوئیس (1380 ش). المنجد. (مترجم: محمد بندرریگی): انتشارات ایران.
39-  مغنیه، محمد جواد (1421ق). فقه الامام الصادق علیه‌السلام، قم: نشر مؤسسۀ انصاریان.
40-  مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق). کتاب نکاح، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب علیهم‌السلام.
41-  نایینی، محمد حسین (1373 ق). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب. تهران: المکتبه المحمدیه.
42-  نجفی، محمد حسن (1404‍ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع‌الإسلام، بیروت: دارإلاحیاء التراث العربی.

مقالات

قراملکی، علی مظهر و احمد مرتاضی و حیدر امیرپور (1388). مشروعیت الزام به فرزندآوری در فقه امامیه، فصلنامۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی.