بررسی شرط عدم مخالفت زوج با تحصیل زوجه ضمن عقد نکاح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز

چکیده

نکاح سازمان حقوقی ویژه‌ای است که بر مبنای رابطۀ جنسی و عاطفی زن و مرد تشکیل می‌شود. اشخاص در انتخاب همسر آزادی کامل دارند و عقد نکاح نیز مانند سایر قراردادها، به قصد و رضای طرفین وابسته است، ولی آثار این عقد از طرف قوانین معین می‌شود و حقوق جایی برای حاکمیت ارادۀ طرفین باقی نمی‌گذارد. به‌ندرت می‌توان موردی را یافت که زن و شوهر بتوانند آثار متعارف نکاح را بر هم بزنند؛ از این جنبه نکاح از سایر معاملات جداست. یکی از این موارد اندک که زن و مرد می‌توانند آثار نکاح را خود تعیین کنند، مبحث شروط است. طبق مادۀ 1119 ق.م :«طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی را که مخالف با مقتضای عقد مزبور و مخالف کتاب و سنت نباشد، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگری بیاورند و طرف مقابل را به آن ملزم کنند ... ». شاید شروط مختلفی بنا به شرایط زوجین و تمایل آنها گذاشته شود. یکی از این شروط، عدم مخالفت زوج با تحصیل زوجه است. در مقاله این موضوع بررسی خواهد شد که به چه طریق می‌توان این شرط را در ضمن عقد گنجاند و ضمانت اجرای آن چیست؟ البته توجه به جایگاه شرط در رسیدن به این مقصود، نباید سبب غفلت از دستیابی آسان‌تر به این مهم باشد که با رعایت فضایل اخلاقی حاصل می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of the Term of Non-Disagreement of Husband with Eduaction of Wife in the Contract of Marriage

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Mirhosseini 1
  • Seyyedeh Fatemeh Mirhosseini 2
1 Associate Professor, Farabi College, University of Tehran
2 M.A., Shiraz University
چکیده [English]

Marriage is a special institution which is formed on the basis of sexual and emotional relation between woman and man. In choosing their spouses, people are compeletly free; the effects of this contract [of marriage], however, are specified by laws and there is no room for rule of two parties’ wills. One can rarely find a case in which wife and husband is able to eliminate the conventional effects of [the contract of] marriage. In this respect, contract of marriage is other than other contracts. One of the rare cases in which woman and man are entitled to specify effects of their marriage concerns ‘conditions [to marriage]’. According to the Article 1119 of the Civiil Code ‘the parties to the marriage can stipulate any condition to the marriage which is not incompatible with the nature of the contract of marriage or the Scripture or Sunnah and require the other party to accept it …’ Based on the situations of two spouses, various conditions may be stipulated one of which concerns non-disagreement of the husband with wife’s education. The present article tries to find how this condition may be included in the contract of marriage and what its sanction is. Of course, attention paid to the condition to attain this goal should not be an excuse to neglect the easier way to attain this important goal which is observance of moral virtues. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marriage
  • condition to marriage
  • right to education
  • foreclosure
  • loss
 
1.          قرآن کریم
2.          انصاری، مرتضی‌بن محمد امین (بی‌تا). کتاب المکاسب، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری
3.          حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409ق). وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت (ع)
4.          خمینی، روح‌الله (بی‌تا). کتاب‌البیع، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
5.          خویی، ابوالقاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهه، قم، انصاریان
6.          دهخدا، علی اکبر، 1341، لغتنامه، ج 30، تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
7.          سلجوقی،محمود (1388). نقش عرف، تهران: نشر میزان
8.          سیمایی صرّاف، حسین (1380). شرط ضمنی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم
9.          شریف، احمد (1387). شرط در آیینۀ فقه وحقوق، قم: انتشارات کمال الملک
10.        ابوالقاسم گرجی، سید حسین صفایی، سید عزت الله عراقی، اسدالله امامی، سید مرتضی قاسم‌زاده، محمود صادقی، عباس برزوئی، احمد حمیدزاده، بتول آهنی، 1387، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
11.        عراقی سید عزت‌الله ودیگران (1384). بررسی تطبیقی حقوق خانواده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
12.        امامی، اسدالله (1387). حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن (فسخ وطلاق)، جلد اول، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
13.        علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1374). مختلف‌الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسة نشر اسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم
14.        علامه، سید مهدی (1385). شروط باطل وتاًثیر آن در عقود، تهران: نشر میزان
15.        عیاشی، محمد‌بن مسعود (1380ق). تفسیر العیاشی، تهران، المطبعة العلمیة
16.        فهیمی،فاطمه (1385). حقوق مالی زن، قم: انتشارات دانشگاه قم
17.        کاتوزیان، ناصر (1378). حقوق مدنی خانواده، روابط زن وشوهر، جلد اول نکاح و طلاق، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
18.        _____(1385). مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار
19.        محقق داماد، سید مصطفی (1388). قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
20.        _____________________(1388). نظریۀ عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
21.        نجفی، محمد حسن‌بن باقر (1362). جواهر‌الکلام فی شرح شرایع‌الاسلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی
22.        یزدی، محمد کاظم‌بن عبدالعظیم (بی‌تا). حاشیۀ مکاسب، قم، اسماعیلیان
مقالات:
1. ملک زاده، فهیمه (1389). حق زوجه بر اشتغال و رابطۀ آن با حق زوج بر تمکین، فصلنامۀ ندای صادق، سال 15، شمارۀ 53: 142 - 150
2. محقق داماد (تابستان 1364)، تحلیلی دربارۀ شروط ضمن عقد نکاح، حق (مطالعات حقوقی و قضایی)، شماره 2: 82-91.
3. فرج‌الله هدایت‌نیا (زمستان 1385)، اشتغال زنان و مصلحت خانواده در قانون مدنی (بررسی فقهی حقوقی مادۀ 1117 ق.م) ، مطالعات راهبردی زنان،  شماره 34: 7 46.