واکاوی نظرات و ادله حکم فقهی ساخت سایه‌بان در معابر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان

چکیده

صرف‌نظر از نوع کاربرد اصلی راه‌ها، نتیجۀ دیدگاه‌های مختلف فقهی، جواز هر نوع تصرف به شرط عدم ضرر است. راه‌های بسته (کوچۀ بن‌بست) نیز از قبیل املاک اختصاصی صاحبان خانه‌های کوچه محسوب می‌شوند. در مورد حکم تکلیفی ساخت سایه‌بان، ‌های گوناگونی مبنی بر جواز مشروط به عدم ضرر، عدم ضرر همراه با عدم معارض و حرمت مطلق وجود دارد که در این نوشتار تلاش شده است با استمداد از مبانی فقهی، از قبیل یکسان بودن حق تصرف در معابر میان همۀ مردم، عدم تقدم یکی بر دیگری و همچنین استفاده از اصل لاضرر، دیدگاه دوم موجه تشخیص داده شود. دربارۀ حکم وضعی موضوع نیز بدون شک، جواز ساخت به شرط عدم ضرر است. ممنوعیت قانونی اشغال معابر و رعایت موازین ساخت‌وساز‌های شهری از نظر قانونگذار وضعی، در راستای حفظ حقوق شهری و شهروندی، مؤیدی بر ادعای فوق محسوب می‌شود که در مقالۀ حاضر به مبانی آن پرداخته شده است.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study on legal sentence of constructing shade in public passages

نویسندگان [English]

  • Hamid Masjedsaraie 1
  • Kazem Hozhabry 2
1 Associate Professor, University of Semnan, Iran
2 M.A in jurisprudence and principal of the Islamic Law
چکیده [English]

Regardless of the main utilization of roads, the conclusion of different jurisprudential viewpoints is being permitted of any possession provided there is not any loss. Blocked roads and alleys are also deemed as allocated states of Taklifi Hokm of constructing shade: conditional permission on loss of damage, loss of damage with lack of opponent and absolute illegality. In this research, we have tried to justify the second view on several bases: the equality of right of possession among people, lack of priority against each other and the application of LA ZARAR principle. Without any doubt, VAZIE HOKM of the issue, is also the permission of construction providing any damage. Legal prohibition of occupying passages and the observance of civil construction regulations, are, legally imposed to preserve civil and citizenship rights and that confirms the mentioned subject which its origins has been detailed in this research.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Blocking passage
  • Shade
  • damage
  • Open roads
  • Blocked roads
  1. ابن ادریس، محمد‌بن منصور (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
  2. ابن منظور، محمد‌بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع- دارصادر
  3. اردبیلی، احمد‌بن محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  4. اصفهانی، محمد حسین (1409ق). الاجاره، قم: مؤسسة النشر الاسلامی
  5. بحرانی، یوسف‌بن احمد (1405ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  6. بروجردی، مرتضی (1365). مستند العروة الوثقی، کتاب الاجاره، تقریرات درس آیت‌الله خویی، ناشر لطفی
  7. بستانی، فواد افرام و مهیار، رضا (1375). فرهنگ ابجدی، تهران: انتشارات اسلامی
  8. بصری، محمد امین (1413ق). کلمة التقوی، قم: سید جواد وداعی
  9. بهجت، محمد تقی (1426ق). جامع المسائل، قم: دفتر آیت‌الله بهجت
  10. جناتی، محمد ابراهیم (بی‌تا). منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، بی‌جا: بی‌نا (نرم‌افزار فقه اهل بیت 2)
  11. حر عاملی، محمد‌بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام
  12. حسینی شیرازی، سید صادق (1425ق). التعلیقات علی شرایع الاسلام، قم: انتشارات استقلال
  13. حسینی عاملی، سید جواد‌بن محمد (بی‌تا). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی
  14. حلبی، ابن زهره (1417ق). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسۀ امام صادق علیه‌السلام
  15. حلی (علامه حلی)، حسن‌بن یوسف (1414ق). تذکره الفقهاء، قم: مؤسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام
  16. ____________. (1388ق). تذکره الفقهاء، قم: مؤسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام
  17. ____________. (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  18. _______. (1420ق). تحریر الاحکام الشرعیّه علی مذهب الامامیه، قم: مؤسسۀ امام صادق علیه‌السلام
  19. حلی (فخرالمحققین)، محمد‌بن حسن (1387ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان

20. خانی، رضا و ریاضی، حشمت‌الله (1372). ترجمۀ بیان السعاده فی مقامات العباده، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور

  1. خمینی، سید روح‌الله (‌بی‌تا). تحریر الوسیله، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم
  2. خوانساری، سید احمد‌بن یوسف (1405ق). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان
  3. خویی، سید ابوالقاسم (1410ق). منهاج الصالحین، قم: نشر مدینة‌العلم
  4. روحانی، سید صادق (1412ق). فقه الصادق علیه‌السلام، قم: دارالکتاب – مدرسۀ امام صادق علیه‌السلام
  5. زبیدی، محمد مرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر
  6. زمخشری، محمود‌بن عمر (1979م). اساس البلاغه، بیروت: دارصادر

27. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق). مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ المنار دفتر حضرت آیت‌الله سبزواری

  1. ______________. (بی‌تا). جامع الاحکام الشرعیه، قم: مؤسسۀ المنار
  2. سیستانی، سید علی (1417ق). منهاج الصالحین، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی
  3. سیفی مازندرانی، علی اکبر (1415ق). دلیل تحریر الوسیله احیاء الموات و اللقطه، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی
  4. شعرانی، ابوالحسن (1419ق). ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، تهران: منشورات اسلامیه
  5. شهید اول، محمد‌بن مکی عاملی (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  6. شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه
  7. _________________. (1414ق). حاشیه الارشاد، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  8. _________________. (1422ق). حاشیه شرائع الاسلام، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  9. _______________. (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: کتابفروشی داوری
  10. طباطبایی قمی، سید تقی (1426ق). مبانی منهاج الصالحین، قم: منشورات قلم الشرق
  11. طریحی، فخرالدین (1416ق). مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی
  12. طوسی، محمد‌بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه
  13. _____________ (1407ق). تهذیب‌الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه
  14. فیاض، محمد اسحاق (1426ق). رسالۀ توضیح‌المسائل، قم: انتشارات مجلسی
  15. فیض کاشانی، محمد محسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی

43. ________________ (1418ق). النخبه فی حکمه العملیه و الاحکام الشرعیه، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی

  1. قدامه، عبدالله (بی‌تا). المغنی، بیروت: دارالکتاب العربی للنشر و التوزیع
  2. کامیار، غلامرضا (1385). حقوق شهری و شهرسازی، تهران: انتشارات مجد
  3. کرکی، علی‌بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام
  4. کیدری، قطب‌الدین (1416ق). اصباح الشیعه بمصباح الشریعه، قم: مؤسسۀ امام صادق علیه‌السلام
  5. مجاهد طباطبایی، سید محمد (بی‌تا). کتاب المناهل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام
  6. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر‌بن حسن (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان
  7. محقق سبزواری، محمد باقر (1423ق). کفایة الاحکام، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
  8. مغربی، نعمان‌بن محمد (1385ق). دعائم الاسلام، قم: مؤسسۀ آل‌البیت علیهم‌السلام
  9. مکارم شیرازی، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیه، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام
  10. الموصلی، ابویعلی (1407ق). مسند ابی‌یعلی، بی‌جا: دارالمأمون للتراث

54. موحدی لنکرانی، محمد فاضل (1429ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله الغصب، احیاءالموات، المشترکات و اللقطه، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیه‌السلام

  1. مؤمن قمی، علی (1421ق). جامع الخلاف و الوفاق، قم: زمینه‌سازان ظهور امام عصر علیه‌السلام
  2. نجفی، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی
  3. نظری توکلی، سعید (1387). حقوق گذرگاه‌ها و سد معبر در فقه اسلامی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی
  4. وحید خراسانی، حسین (1428ق). منهاج الصالحین، قم: مدرسۀ امام باقر علیه‌السلام