بررسی دامپینگ و مقابله با آن در نظام حقوقی اسلام و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی

چکیده

امروزه تجارت آزاد، به یکی از مهم‌ترین مباحث تجاری بین‌المللی در سطح جهان تبدیل شده و کشورها خواسته یا ناخواسته با این موج فراگیر همگام شده‌اند. با این‌حال، تبعیت از اصل تجارت آزاد و کاهش موانع تعرفه‌ای، بسیاری از کشورها را با خطر افزایش دامپینگ مواجه کرده است. دامپینگ به‌عنوان یکی از نتایج منفی تجارت آزاد، ابزاری است برای رقابت نامشروع که شماری از شرکت‌ها برای گسترش بازار خارجی از آن استفاده می‌کنند که در مواردی، بخش‌های تولیدی داخلی کشورهای وارد‌کننده را به نابودی می‌کشاند. هرچند ساختار اقتصادی ایران امکان تحقق دامپینگ را تا حد بسیاری منتفی کرده، با توجه به اینکه کشور ما در راستای الحاق رسمی به سازمان تجارت جهانی، مکلف به پذیرش نظام تجارت آزاد و به تبع آن کاهش تعرفه در برخی موارد است، این سیاست هرچند نه الزاماً اما در مواردی، صنایع کشور ما را با خطر دامپینگ مواجه می‌کند. این در حالی است که در حال حاضر کامل‌ترین قانون در زمینۀ مبارزه با دامپینگ مصوبۀ هیأت وزیران سال 86 است که قانون مزبور نیز در تطابق با موافقت‌نامۀ ضد دامپینگ سازمان تجارت جهانی نقصان‌هایی دارد. نگرش نظام حقوقی اسلام به تجارت بر پایۀ معنویت و فضیلت تنظیم می‌شود و در کتاب‌های فقهی معمولاً بر تجارتی تأکید شده است که از روی عدل و انصاف انجام گیرد، زیرا هدف تجارت فراهم کردن وسایل رفاه عمومی در جامعۀ شرعی است. دامپینگ که از جملۀ رویّه‌های غیرمنصفانۀ تجارت تلقی می‌شود، بر مبنای برخی قواعد فقهی مانند قاعدۀ لاضرر، قاعدۀ سوءاستفاده از حق و اخلال در نظام اقتصادی امکان بررسی و تحلیل دارد، به‌گونه‌ای که منع از آن را می‌توان از ادلۀ شرعی استنباط کرد.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Dumping in Islamic Jurisprudence and Iranian legal System

نویسندگان [English]

  • Jalil Ghanvati 1
  • mahshid jafari harandi 2
1 Associate Professor University of Tehran
2 PHD Student on Privet Law at University of Kharazmi
چکیده [English]

Today, free trade is considered as, one of the most important issues in international trade around the world... However, adherence to the principle of free trade and reduce tariff barriers, will confront many countries with the risk of dumping. Dumping as one of the negative consequences of free trade, which used as a means for  illegal competition  to expand foreign markets the  and in some cases,  destroy domestic product of importing countries. The trade in Islamic legal system is based on. morality and virtue and emphasis is made on equity and justice to provide a means of public welfare in the Islamic community. Dumping as an, unfair trade practices deemed to be in contradiction with some Islamic legal rules such as the principle of abuse of right and la zarar and the rule of disruption of the economic system
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dumping
  • loss
  • unfair
  • Competition
  • sell off
  1.  

    1. اصغری، سید محمد (1388). عدالت به‌مثابۀ قاعده،تهران، نشر اطلاعات.
    2. امام خمینی (1421).کتاب البیع، جلد دوم، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    3. بهرامی احمدی، حمید (1377). سوءاستفاده از حق مطالعۀ تطبیقی در حقوق اسلام و دیگر نظام‌های حقوقی، چاپ سوم، تهران، نشر اطلاعات.
    4. جعفری هرندی، مهشید (1388). بررسی تجارت غیرمنصفانۀ کالا از طریق دامپینگ در سازمان تجارت جهانی و قانون ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پردیس قم دانشگاه تهران.
    5. چلبی، مسعود (1375). جامعه‌شناسی نظم.‌ تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، چاپ سوم، تهران،‌ نشر نی،
    6. حر عاملی، محمد‌بن حسن (1414). وسائل‌الشیعه، جلد 12، قم، مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
    7.  حلی، محمد‌بن ادریس (1411). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
    8. خوشدل روحانی، مولود (1388). رقابتی مکارانه در اقتصاد، تهران، شاهد جوان، ماهنامه.
    9. ــــــــــــــــ (1380). دامپینگ بازار ایران می‌بایست با سهمیه‌بندی واردات کنترل شود، بررسی‌های بازرگانی، شمارۀ 171: 33 - 39
    10. دژم‌خوی، غزاله و مراد‌پور، فرزاد (1383). الزامات ضد قیمت‌شکنی (ضد دامپینگ) در سازمان تجارت جهانی و ضرورت تدوین مقررات داخلی مرتبط، مجموعۀ مقالات همایش راهبرد توسعۀ اقتصادی، مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی:621 - 660
    11. دژم‌خوی، غزاله و مرادپور، فرزاد (1385). موافقت‌نامه‌های ضد قیمت‌شکنی (ضد دامپینگ) و حفاظت‌ها، کتاب سازمان تجارت جهانی ساختار، قواعد و موافقت‌نامه‌ها (مجموعۀ آموزشی): 3890 - 410
    12. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1373). مبانی اقتصاد اسلامی، چاپ چهارم، انتشارات صدرا
    13. 13.    دامپینگ، تبعیض در قیمت‌ها در بازرگانی خارجی است"، بررسی‌های بازرگانی مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، آذرماه 1380، شمارۀ 171
    14. دومینیک سالواتوره (1376). تجارت بین‌الملل، ترجمۀ حمید رضا ارباب، نی
    15. ره‌پیک، سیامک (1382). منع سوءاستفاده از حق در نظریه‌های حقوقی و مفاهیم قرآنی، مجلۀ مطالعات اسلامی، شمارۀ 62: 76 تا 63
    16. سنهوری، عبدالرزاق (1954). الوسیط فی شرح القانون المدنی، جلد اول، بیروت، دارالاحیا التراث العربی
    17.  شهید اول، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة (1412). مؤسسۀ نشر اسلامی
    18. شهید ثانیمسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام (1413). مؤسسة المعارف الاسلامیه.
    19. صادقی محسن، سهیلی‌تاش محمد بنی (1383). دامپینگ و تجارت جهانی (با نگاهی به نارسایی‌های حقوقی و چالش‌های اقتصادی ایران پس از الحاق به سازمان تجارت جهانی)، مجموعه مقالات همایش راهبرد توسعۀ اقتصادی
    20. 20.    طباطبایی، سید محمد حسین (1363). تفسیر المیزان، مرکز انتشارات وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، شمارۀ 13
    21. 21.    کارایی اقتصاد و رشد بهره‌وری عامل رویارویی با رقابت مخرب است، مجلۀ بررسی‌های بازرگانی، مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، آذر 1380، شمارۀ 171
    22. فتحی درینی (1408).  نظریه التعسف فی استعمال الحق فی الفقه الاسلامی، بیروت، مؤسسه ارسابه، بیروت،ط4.
    23. 23.    فرهنگ، منوچهر (1371).  فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی انگلیسی به فارسی، چاپ اول، نشر البرز، ج 1،
    24. 24.    قره‌باغبان، مرتضی (1372). فرهنگ و اقتصاد بازرگانی چاپ اول، مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا
    25. کاتوزیان، ناصر (1358). سوءاستفاده از حق یا تقصیر در اجرای حق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، شمارۀ 21: 103 - 115
    26. ــــــــــــــ، معاونت پژوهشی، پژوهش‌های اقتصادی و بازرگانی (1384)، روش‌های حقوقی مقابله با دامپینگ، تهران
    27. محقق داماد، سید مصطفی (1385). قواعد فقه بخش مدنی مالکیت، مسئولیت، چاپ سیزدهم، تهران، نشر علوم اسلامی

     

    1. مقررات ضد دامپینگ سال 1386
    2. محقق داماد، سید مصطفی (1393). تحصیل نامشروع مال در حقوق اسلامی، چاپ دوم، تهران، نشر علوم اسلامی
    3. ملک افضلی، محسن (1390). قاعدۀ حفظ نظام و آثار آن، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ الهیات شهید مطهری، دانشگاه مشهد.
    4. موافقت‌نامۀ ضد دامپینگ سازمان تجارت جهانی
    5. میرمعزی، سید حسین (1378). نظام اقتصادی اسلام، تهران، کانون اندیشۀ جوان.
    6. نجفی، محمد حسن (1365). جواهرالکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه
    7. نراقی کاشانی، احمد‌بن محمد مهدی‌بن ابوذر (1379). مستند‌الشیعه، مشهد، مؤسسۀ آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
    8. موسویان، عباس (1379). کلیات نظام اقتصادی، قم، دارلثقلین.
    9. نیشابوری، مسلم‌بن حجاج (1407ق). صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، دوم
    10. هادوی تهرانی، مهدی (1383). مکتب و نظام اقتصادی اسلام، چاپ دوم، تهران، مؤسسۀ فرهنگی خانۀ خرد.
    11. یوسفی، احمد علی (1385). رفتار پیامبران و امامان در برابر نوسان قیمت، مجلۀ اقتصاد اسلامی، سال ششم، شمارۀ 24: 39 - 69.

    32. Alston Philip, Lowe Vaughan, The WTO Anti-Dumping Agreement, Commentaries  International law-Oxford University Press, 2000.

    33. B lonigen Bruce and Prusa Thomas, Anti-Dumping, in E.K.choi and J.Harrigen, Handbook of International Trade, Oxford: Blackwell, 2003.