تأثیر ناهنجاری‌های ژنتیکی در حکم سقط جنین در فقه امامیه

پیری امیرحاجیلو, فاطمه; تولّائی, علی; شیخها, محمد حسن

doi:10.22059/jorr.2015.54659

تأثیر ناهنجاری‌های ژنتیکی در حکم سقط جنین در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یزد

² استادیار دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه یزد

³ استاد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی شهید صدوقی یزد

10.22059/jorr.2015.54659

چکیده

جنین انسان، موجود محترمی است که از بین بردن آن به حکم اولی و با استناد به ادلۀ اربعه جایز نخواهد بود. در این پژوهش که با روش تحلیلی ـ توصیفی صورت گرفته است، این مسئله بررسی می‌شود که آیا با تحقّق حالت‌هایی چون وجود ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین به‌گونه‌ای که از منظر پزشکی، امکان حیات او وجود نداشته باشد و خطر جانی هم مادر را تهدید کند، سقط جنین جایز خواهد بود؟ نتیجه‌ای که از پژوهش حاصل شد این است که سقط جنین قبل از دمیده شدن روح با توجه به فتوای اکثر فقها و قانون سقط درمانی جایز است؛ اما پس از دمیده شدن روح، تنها در صورتی‌که امکان حیات جنین بعد از وضع حمل وجود داشته باشد و خطر جانی نیز مادر را تهدید نکرده باشد، می‌توان قائل به عدم جواز سقط شد. ولی در بقیۀ موارد بر پایۀ قواعد فقهی مانند: نفی ضرر، نفی عسر و حرج، تزاحم و رعایت اهم و مهم و نیز استناد به حیات غیرمستقر، به‌عنوان حکم ثانوی، می‌توان سقط جنین را جایز دانست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

"Influence of Genetic Abnormalities on the verdict of Embryo Abortion on the Imamiyya jurisprudence"

نویسندگان [English]

fatemeh piri ¹
Ali Tavalaei ²
Mohammad Hassan Sheikhha ³

¹ MsC Student, Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Yazd University, Yazd, Iran

² Assistant Professor, Humanities, University of Yazd, Iran

³ Professor, Clinical and Research Center for Infertility, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran.

چکیده [English]

Humanembryo is the honorable extant. According to Islamic sources such as: quran, tradition, ijma and wisdom,destroyingembryosasthe first verdict is prohibited.In this research, was conducted with descriptiveand analyticalmethods this question wasstudied thatif Genetic Abnormalitiesexist in the fetusso that medicallyto live Pregnant Impossibl eafter the birth and cause threatenfor live of mothers if embryo abortion would bepermissible?Conclusion of this research it is: according to verdict of mostjuristsand legislation of therapeutic abortion,embryo abortion before soul inspirationis permitted.While after the parturition live of embryo be possible and no threaten for mother,embryo abortion is prohibited.Butother caseson the basis rules Juridical such as: “La Zarar”, “La haraj,“Tazahum” and observance “Aham va Mohem”and also precariouslife Embryo Abortion as a second verdict is permitted.

کلیدواژه‌ها [English]

genetic disorders
Embryo abortion
to permit abortion
to prohibit abortion
Imamiyya Jurisprudence

مراجع

قرآن کریم
1. اشرفی، منصور (1367). اخلاق پزشکی، چ اول، تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
2. انصاری، شیخ مرتضی (1419). فرائد الاصول، چ اول، ج 1، قم، مجمع الفکر اسلامی.
1. انصارى شیرازى، قدرت‌الله و پژوهشگران مرکز فقهى ائمۀ اطهار علیهم‌السلام (1429). موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها، چ اول، ج 1، قم، مرکز فقهى ائمۀ اطهار علیهم‌السلام.
2. حاجی علی، فریبا (1383). «سقط جنین، حرمت یا جواز»، مقالات و بررسی‌ها، دفتر 76: 55 - 81.
1. آخوند خراسانی، محمد کاظم (1409). کفایة‌الاصول، چ اول، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاءالتراث.
2. بهجتی اردکانی، زهرا و همکاران (1384). «ضرورت بررسی سقط جنین در ایران، فصلنامۀ باروری و ناباروری»: 299 - 320.
3. جزایری، حمید و محمد عشایری منفرد (1390). « قلمرو مصلحت و عدالت در تزاحم احکام و حقوق زنان»، فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال چهارم، شمارۀ 54: 7 – 58.
4. جهانیان، منیره (1380). ولوج روح و سقط جنین، چ اول، مشهد، مجموعه مقالات دومین سمینار دیدگاه های اسلام در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
5. حاجی علی، فریبا (1383).« سقط درمانی و آسیب شناشی اجتماعی آن»، مجلۀ مطالعات زنان، سال دوم، شمارۀ 6: 61 _ 97.
1. حر عاملى، محمد‌بن حسن (1409). وسائل‌الشیعة، چ اول، ج 29، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
2. حسینی عاملى، سید جواد‌بن محمد (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط - القدیمة)، چ اول، ج 8، بیروت، دار إلاحیاء التراث العربی.
3. حسینی، حمزه و همکاران (1386). «بررسی مقایسه‌ای سلامت روانی مبتلایان به تالاسمی ماژور 15 تا25 ساله مراجعه‌کننده به بیمارستان بوعلی ساری در بین سال‎های 84 – 1382 در گروه شاهد»، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دورۀ هفدهم، شمارۀ 59: 51 - 60.
4. حلّى، ابن ادریس (1410). السرائر‌الحاوی لتحریر الفتاوى، چ دوم، ج 3، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
5. حنطوش‌زاده، صدیقه و مرجان احمد شیروانی (1380)، تشخیص و ادارۀ حاملگی‌ها همراه با اختلالات جنینی، چ اول، تهران، انتشارات برای فردا، ج 1.
6. خرازی، محسن (بی‌تا)، تحدید النسل و التعقیم، چ اول، ج 22، قم، مجلۀ فقه اهل بیت علیهم‌السلام (فارسى)، مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام.
7. خویى، سید ابوالقاسم (1422). مبانی تکملة المنهاج، چ اول، ج 2، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی (ره).
8. راوندى، قطب‌الدین (1405). فقه القرآن (للراوندی)، چ دوم، ج 2، قم، انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى - رحمه الله.
9. رحمتی، محمد و همکاران (1390). «مطالعۀ مرگ مغزی از منظر فقه و حقوق جزا»، مجلۀ اخلاق و تاریخ پزشکی، دورۀ چهارم، شمارۀ 2: 23 – 33.
10. سرخسی، محمد (1406). المبسوط، ج 12، بیروت، دارالمعرفه.
11. شهید اول، محمد‌بن مکى (1417). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، چ دوم، ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
12. صاحب الجواهر، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ هفتم، ج 36، بیروت، دار إلاحیاء التراث العربی.
13. صادقی، محمد هادی (1374). «حیات غیرمستقر»، مجلۀ علمی «پزشکی قانونی»، دورۀ دوم، شمارۀ پنجم: 27 - 31.
14. طباطبائی، سید محمد حسین (1392). المیزان فی تفسیر القرآن، چ دوم، ج 13، لبنان، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
15. طلعتی، محمد هادی (1383). رشد جمعیت، تنظیم خانواده و سقط جنین، چ اول، قم، بوستان کتاب قم.
16. طوسى، محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، چ سوم، ج 7، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
17. طوسى، محمد‌بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، چ چهارم، ج 5، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
18. عباسی، محمود و همکاران (1391). «مبانی سقط درمانی و بررسی آن از منظر حقوق جزای پزشکی»، فصلنامۀ حقوق پزشکی، سال ششم، شمارۀ بیستم: 115 - 140.
19. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (بی‌تا). تحریر‌الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - القدیمة)، چ اول، ج 2، مشهد، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
20. عیسی‌پور، مسعود و همکاران (1384). «شیوع آنانسفالی و آناتومی‌های همراه آن تبریز82 – 1376»، مجلۀ دانشکدۀ پزشکی، دورۀ 63، شمارۀ 6: 438 - 442.
21. فاضل هندى، محمد‌بن حسن (1416). کشف‌اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، چ اول، ج 9، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
22. فخرالمحققین، محمد (1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چ اول، ج 3، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
23. محسنی، محمد آصف (1424). الفقه و مسائل طبیة،چ اول، ج 1، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
24. مکارم شیرازى، ناصر (1422). بحوث فقهیة هامة (لمکارم)، چ اول، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام.
25. نظری توکلی، سعید (1382). «مقایسۀ مرگ مغزی با حیات غیرمستقر»، مقالات و بررسی‎ها، دفتر 73: 87 - 105.
26. نوذری فردوسیه، محمد (1384). «سقط جنین در حقوق اسلامی و فمینیسم»، کتاب زنان، سال هفتم، شمارۀ 28: 43 - 82.
27. Brewer C M, Holloway S H, Stone D H, Carothers A D, FitzPatrick D R(2002). Survival in trisomy 13 and trisomy 18 cases ascertained from population based registers, Med Genet, 39 (54): 1 – 3
28. Galanello R (2005). Combined therapy with deferiprone and desferrioxamine in thalassemia major, haematologica, 90(10): 1309 – 1314.
29. Harewood L, Liu M, Keeling J, Howatson A, Whiteford M, Branney P, Evans M, Fantes J, FitzPatrick D (2010). Bilateral Renal Agenesis/Hypoplasia/Dysplasia (BRAHD)Postmortem Analysis of 45 Cases with Breakpoint Mapping of Two De Novo Translocations, PLoS ONE, 5: 1 – 11.
30. Ping Pang Y (2007). Pesticides and Anencephaly, Environmental Health Perspectives, 115 (2): 76 – 79.
31. Poulsen K, Gerard M, Spaulding K, Geissler K, Anderson K(2006). Bilateral renal agenesis in an alpaca cria, Can Vet, 47: 159 – 161.