قتل ناشی از سرایت: بررسی فقهی و حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری دانشگاه قم

چکیده

سرایت جنایت از موضوعاتی است که در بحث قتل مطرح می‌شود. در اینجا مسئله این است که سرایت، اگر فرجامش مرگ مجنی‌علیه باشد، چه حکمی خواهد داشت؟ در جایی که جانی قصد قتل داشته یا جنایتش غالباً سرایت‌کننده به نفس است، مشکلی وجود ندارد و قتل عمدی است، لکن چالش هنگامی رخ می‌‌دهد که نه قصد قتل وجود دارد و نه جنایت غالباً سرایت‌کننده به نفس است. این موضوع هم در فقه و هم در حقوق امکان بررسی دارد. فقها در این مورد به دو دستۀ مشهور و غیرمشهور تقسیم می‌شوند. مشهور بر پایۀ ادله‌ای چون اجماع، بهره‌گیری از قاعدۀ ضمان اثر جنایت غیرمأذون، اینکه سرایت ذاتاً کشنده است و سایر قواعد فقهی، حکم به قتل عمدی داده‌اند. در حالی‌که غیرمشهور با استناد به روایت، عمومات راجع به قتل عمد، بحث قتل عمدی را منتفی و بر قتل شبه‌عمدی تأکید کرده‌اند. بررسی ادلۀ هر دو طرف آشکار می‌کند که دیدگاه غیرمشهور (شبه‌عمدی تلقی کردن این نوع قتل) با عمومات قتل عمد سازگاری بیشتری دارد. بررسی حقوقی مسئله نیز مشخص می‌کند که معیارهای حقوقی بر دیدگاه غیرمشهور منطبق است، زیرا نظام‌های حقوقی مختلف (فرانسه، انگلیس و ایران ) تنها تا اندازه‌ای از توجه به قصد صریح منصرف شده‌اند که بتوان با توجه به رفتار مرتکب که نوعاً، و در برخی نظام‌ها، قطعاً کشنده است، قصد را احراز کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Murder caused by infection: study of jurisprudence and legal

نویسندگان [English]

  • Jalaldin Giasi 1
  • Morteza Mirzaii moghadam 2
1 Assistant Professor, The University of Qom
2 - Phd student of The University of Qom
چکیده [English]

 Infect caused by crimes is one of subject that has been discussed in murder. In here, the main question is that whether Infection caused by an intentional crime, if the victim is dies, what will be the verdict? It is obvious that If convicted has intention of murder or crime
that often spread to death, murder is attained. But the problem is where there is no intent to murder and felony often cannot be passed to life. this problem has been mentioned in criminal law and jurisprudence. In these discussion jurists are divided into two categories: The famous and the non- famous. The famous as evidence-based consensus, taking advantage of the principle of liability for effect of crimes without right, taking advantage of the other legal rules, have ordered the murder. While the non- famous, referring to version and public rules about murder, deny murder and pressed on semi-intentional murder. Review of reasons of them reveals that the non-famous judgment (taken semi- murder) is more compatible whit General rules of murder. Review of law makes clear that, legal measures is compatible whit The non-famous judgment, because different law systems (France, England and Iran) only by where delete obvious intention that the actions of perpetuer was been murderer in the most of cases and in some law system certainly murderer

کلیدواژه‌ها [English]

  • infection
  • intentional crimes
  • murder
  • semi- murder
  • versus
  • principle of liability for effect of crime without right
کتابخانه‌ای
- الزحیلی، وهبة (1409). الفقه الاسلامیة و ادله، الجزء السادس، الطبعة ثالثة، دمشق: دارالکتب العربی.
- الحر العاملی (بی‌تا). وسائل‌الشیعه، کتاب القصاص، ابواب قصاص فی النفس، باب 11، حدیث 3، جلد 29.
- ابن براج، قاضی (1406). المهذب، قم؛ نشر المؤسسه الاسلامیه.
- الیوت، کاترین و کوئین، فرانسیس (1386). حقوق جزا، ترجمۀ روح‌الله فروزش و راحله قنبری، چاپ سوم، تهران، نشر خرسندی.
- دهخدا، علی اکبر (1341). لغت‌نامه، تهران؛ نشر مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
- پرادل، ژان (1386). جرایم علیه اشخاص، ترجمۀ مجید ادیب، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
- شهید اول (1390). اللمعة الدمشقیه، الجزء العاشر، الطبعة الاولی، نجف: مطبة الاداب.
- خویی، آیت‌الله (1422). مبانی تکملة المنهاج، الجزء الثانی و الرابعون، قم: مؤسسۀ احیای آثار امام خویی.
- حلی، یحیی‌بن سعید (1408). جامع للشرایع، قم، نشریۀ موسسه سید الشهداء.
- صانعی، یوسف (1382). فقه الثقلین فی شرح تحریر‌الوسیله، الطبعة الاولی، قم: مطبعة موسسة العروج.
- علامه حلی (1413). قواعدالاحکام، الطبعة الاولی، جزء الثالث، قم: مؤسسه نشر الاسلامی.
-شهید ثانی (بی‌تا). مسالک‌الافهام فی شرح الشرایع‌الاسلام، الجزءالخمسون، قم: مکتبة بصیرتی.
- فاضل هندی (بی‌تا).کشف الثام عن قواعد‌الاحکام، جلد دوم، قم: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل البیت.
- قیاسی، جلال‌الدین (1390). تسبیب در قوانین کیفری، چاپ دوم، تهران: نشر جنگل.
- موسوی خمینی، روح‌الله (1379). تحریرالوسیله، الطبعة الاولی، الجزء الثانی، تهران: مؤسسۀ تنظیم ونشر آثار امام خمینی.
- مطهری، احمد (1400). مستند تحریرالوسیله، الطبعة الاولی، کتاب القصاص، قم: مطبعة الخیام.
- موسوعة الفقهیه (1416). الجزء الرابع و العشرون، کویت: وزراة الاوقاف و الشئون الاسلامیة.
- محمدی، ابوالحسن (1364). حقوق کیفری اسلام، تهران؛ مرکز نشر دانشگاهی. 
- نجفی، محمد حسن (1384)، جواهر الکلام، الطبعة الاولی، الجزء الثانی و الرابعون، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
 
اینترنتی
- خامنه‌ای، سید علی (1378)، درس خارج فقه (کتاب القصاص)، پایگاه اینترنتی خارج فقه، آنلاین، تاریخ مشاهده 20/9/92 به آ درس: http://www.leader.ir/tree/index.php
- سبحانی، جعفر (31/02/1390). درس خارج فقه (قصاص)، پایگاه اینترنتی مدرسۀ فقاهت، آنلاین، تاریخ مشاهده 1/3/92، به آدرس:http://www.eshia.ir/feqh/archive
- مقتدایی، مرتضی (3/09/1388). درس خارج فقه (قصاص)، پایگاه اینترنتی مدرسۀ فقاهت، آنلاین، تاریخ مشاهده 1/3/92، به آدرس: http://www.eshia.ir/feqh/archive