تأثیر نوسانات ارزش پول بر جبران خسارت نقدی در دعوای مسئولیت مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

2 ..دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان

چکیده

در مرحلۀ سوم از مراحل جبران خسارت، تعیین قیمت مال تلف‌شده با دو مشکل روبه‌رو است: از یکسو قیمت مال از زمان تحقق سبب ضمان تا زمان ادا نوسان دارد و باید مشخص کرد که قیمت مال در کدام زمان ملاک محاسبۀ قیمت است. از سوی دیگر پس از انتخاب یکی از این زمان‌ها، مسئلۀ کاهش ارزش پول در طول زمان مطرح می‌شود. آیا عامل زیان نسبت به کاهش ارزش پول در طول زمان نیز مسئولیت دارد یا صرفاً ضامن قیمت کالا در روز غصب یا تلف یا اتلاف است؟ این موضوع با توجه به کاهش ارزش پول در طول زمان و طولانی بودن فرایند قضایی، اهمیت فراوانی پیدا می‌کند. ایده‌ای که در این پژوهش مطرح شده، آن است که برای تعیین میزان وجه نقدی که باید به زیان‌دیده پرداخت شود، ابتدا باید ذات ضرر را بدون در نظر گرفتن نوسانات ارزش پول و بر اساس قیمت مال تلف‌شده در روز تلف یا اتلاف تعیین کرد. پس از تعیین مبلغ، دیگر کاهش یا افزایش قیمت مال تالف در بازار در میزان مسئولیت تأثیری ندارد، اما چنانچه تا زمان پرداخت این مبلغ، از ارزش پول کاسته شود، به‌موجب رأی وحدت رویّۀ اخیر دیوان که افت ارزش پول را خسارت تلقی کرده است، می‌توان از مدیون جبران کاهش ارزش پول را نیز از باب تسبیب مطالبه کرد. بنابراین آنچه در نهایت، زیان‌دیده استحقاق دریافت آن را دارد، قیمت مال تلف‌شده در زمان تلف یا اتلاف است که با توجه به شاخص تورم، تا زمان ادا به‌روز می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of fluctuations in the value of money on the pecuniary compensation in civil liability petition

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi , Al-Sharif 1
  • Sommayeh saeidi 2
چکیده [English]

Determination of price of lost property is faced with two difficulties: on the one hand, property price is variable from time to time so it is necessary to determine the price of the item in which time must be considered? On the other side question of devaluation of money is raised. Whether the agent of the loss is responsible for this or she/he is merely responsible for the value of property in time of usurpation or dissipation or deliberate destruction? Importance of this issue is due to depreciation of a currency during the time and long process of Judicial proceeding. The idea that is confirmed at this article is to determine the amount of cash that must be paid to the injured party, first the principal of the loss without fluctuations in the value of money should be specified in view of the price of the lost property at dissipation or deliberate destruction time so that after liability, reduction or increase of the price of lost property in the market does not change the amount of the debt. Second regarding to new precedent vote NO. 733 this debt must be updated. Therefore what injured party is entitled to receipt is the price of lost property at dissipation or deliberate destruction time which must be updated at the time of payment with respect to CPI.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fungible and non-fungible
  • assessment time
  • the amount of loss
  • fluctuations in the value of money
  • the amount of compensation
 
1)       اصفهانی (کمپانی)، محمد حسین (1418)، حاشیة کتاب المکاسب، ج1، چاپ اول، قم: انوار الهدی
2)       انصارى، مرتضى‌بن محمد امین (1410 ه.‍ق)، کتاب المکاسب (المحشّى)،ج 7، چ سوم، قم: مؤسسه مطبوعاتى دار الکتاب.
3)       باریکلو، علی‌رضا (1389)، مسئولیت مدنی، چ سوم، تهران: میزان.
4)       بجنوردى، سید حسن‌بن آقا بزرگ موسوى (1419 ه‍.ق)،القواعد الفقهیة، ج 4، چ اول، قم: نشر الهادی.
5)       بحرانى، محمد سند (1423 ه‍.ق)، فقه الطب و التضخم النقدی، چ اول، بیروت، مؤسسة أم القرى للتحقیق و النشر.
6)       تبریزى، جواد‌بن على،(بی‌تا)، صراط النجاة (للتبریزی)، ج 8، چاپ سنگی.
7)       حسینی حائرى، سید کاظم، (1423 ه‍.ق)، فقه العقود، ج 2، چ دوم، قم، مجمع اندیشه اسلامى.
8)       حسینى روحانى قمی، سید صادق (بی‌تا)، فقه الصادق علیه السلام، ج 16، چاپ سنگی.
9)       حلّى، ابن ادریس، (1410 ه‍.ق)،السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج 2، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
10)   رشتى، میرزا حبیب‌الله (بی‌تا)،کتاب الغصب، چاپ سنگی.
11)   سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413 ه‍.ق )،مهذّب الأحکام، ج 21، چ چهارم، قم: مؤسسه المنار.
12)   سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413 ه‍.ق)، مهذّب الأحکام، ج 19، چ چهارم، قم، مؤسسه المنار .
13)   سیستانى، سید على (1417 ه.ق)،منهاج الصالحین، ج 2، چاپ سنگی.
14)   شبیرى زنجانى، سید موسى (1428 ه‍.ق) المسائل الشرعیة،چ اول، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
15)   شهیدی، مهدی (1385)، سقوط تعهدات، چ هفتم، تهران: مجد.
16)   شیروی، عبدالحسین (1380)، "نقد و بررسی مقررات آیین دادرسی مدنی راجع به مطالبۀ خسارات قراردادی و تأخیر تأدیه"، مجتمع آموزش عالی قم، شمارۀ نهم، 7 - 50.
17)   طباطبایى حکیم، سید محسن (بی‌تا)، نهج الفقاهة، چ اول، قم: انتشارات 22 بهمن.
18)   طباطبایى حکیم، سید محمد سعید (1427 ه‍.ق)، مسائل معاصرة فی فقه القضاء، چ دوم، نجف، دار الهلال.
19)   طباطبایى قمّى، سید تقى (1426 ه‍.ق)،مبانی منهاج الصالحین،ج 7 ، چ اول، قم: منشورات قلم الشرق.
20)   طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم (1410 ه‍.ق)، حاشیة المکاسب (للیزدی)، ج 1، چ اول، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
21)   فاضل موحدی لنکرانى، محمد (بی‌تا)، القواعد الفقهیة (للفاضل)، چاپ سنگی.
22)   فاضل موحدى لنکرانى، محمد (1425 ه‍.ق)، جامع المسائل (عربی - للفاضل)، چ اول، قم، انتشارات امیر قلم.
23)   کاتوزیان، ناصر (1374)، حقوق مدنی؛ الزام‌های خارج از قرارداد، چ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
24)   کاتوزیان، ناصر (1387)، الزام‌های خارج از قرارداد، ج 2، مسئولیت‌های خاص و مختلط، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
25)   مراغى، سید میر عبد الفتاح‌بن على (1417 ه‍.ق)، العناوین الفقهیة، ج 2، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
26)   مکارم شیرازى، ناصر (1425 ه‍.ق)،أنوار الفقاهة - کتاب البیع، چ اول، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن ابی‌طالب علیه السلام.
27)   مکارم شیرازى، ناصر (1427 ه‍.ق)، استفتاءات جدید (مکارم)، ج 2، چ دوم، قم، انتشارات مدرسۀ امام على‌بن ابى‌طالب علیه السلام.
28)   موسوی خلخالى، سید محمد مهدى (1427 ه‍.ق)، فقه الشیعة - کتاب الإجارة، چ اول، تهران، مرکز فرهنگى انتشارات منیر.
29)  موسوى خمینى، سید روح الله (1425 ه.ق)، تحریر الوسیلة - ترجمه، ج 3، ترجمه علی اسلامی، چ بیست و یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
30)   موسوی خمینی، سید روح الله (1421 ه.ق)، کتاب البیع، ج1، چ اول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
31)   موسوی خویى، سید ابو القاسم (بی‌تا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، ج 3، چاپ سنگی.
32)   موسوى خویى، سید ابو القاسم (1418 ه.‍ق)،موسوعة الإمام الخوئی، ج 30، چ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
33)   موسوی خویى، سید ابو القاسم (1410 ه‍.ق)، منهاج الصالحین (للخوئی)، ج 2، چ بیست و هشتم، قم، نشر مدینة العلم.
34)   نائینى، میرزا محمد حسین غروى (1413 ه‍.ق)،المکاسب و البیع، ج 1، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامّى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
35)   نجفى، کاشف الغطاء، حسن‌بن جعفر‌بن خضر (1422 ه.‍ق)، أنوار الفقاهة - کتاب الغصب، چ اول، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
36)    نجفى، محمد حسن (بی‌تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 37، چ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
37)   نجفى، کاشف الغطاء، محمد حسین‌بن على‌بن محمد رضا (1359 ه‍.ق)، تحریر المجلة، ج 2، چ اول، نجف اشرف: المکتبة المرتضویة.
38)   هاشمی شاهرودى، سید محمود (1423 ه‍.ق)، قرأت فقهیة معاصرة، ج 2، چ اول، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
39)   هاشمی شاهرودی، سید محمود،( 1429 ه.ق)، کتاب الاجاره، ج 2، چاپ اول، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی
40)   همدانى، آقا رضا‌بن محمد هادى ( 1420 ه‍.ق)، حاشیة کتاب المکاسب (للهمدانی)، چ اول، قم، بی نا.
41)    یوسفی، احمدعلی ( 1381)،بررسی فقهی نظریه های جبران کاهش ارزش پول ( 2)، فقه اهل بیت ( ع) فارسی، شماره سی و یکم، 59 - 137.