بررسی تعهدات امین در فقه امامیه و حقوق موضوعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استاد دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

با توجه به اینکه طبق قاعدۀ فقهی «عدم ضمان امین» در صورت عدم تعدی و تفریط، امین ضامن شیء تلف‌شده نخواهد بود و همچنین این قاعدۀ کلی و فراگیر در عقودی همچون ودیعه، عاریه، اجاره، وکالت و رهن و ... جاری است، فقیهان بر این باورند که در عقودی چون عاریه می‌توان شرط ضمان کرد، بنابراین در تمامی عقود اذنی و قراردادهایی که به‌نحوی از انحا متصرف، مال دیگری را در اختیار دارد، سخن از امین و امانت مطرح خواهد بود. در این نوشتار سعی شده است این موضوع به‌گونه‌ای منقح تحلیل شود تا بتوان مبنای علمی را در موضوعات مربوط به امین، امانت و تعهد یا عدم تعهد او نسبت به مال مورد امانت به‌دست آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Non – Responsibility for Trustee in judesh and Law of Islamic

نویسندگان [English]

  • Ahmad Bageri 1
  • Maryam Hojjati 2
2 Teacher
چکیده [English]

Abstract:
Based upon the principle of the “ Non – Responsibility for Trustee “, the Trustee shall not be held liable for any loss [ whether total or partial ] , should he not done any wrong- doings [ including Encroachment and /or Negligence ].
This common and general rule is applied in the contracts such as deposits , lendings ,Hires , Agency, mortgage , etc .
However , the [ Islamic ] jurisprudents are of the opinion that in lending contract it valid to hold the Trustee to be liable as a condition.
In this essay, based upon the said opinion, it has been proved that such a condition in other similar contracts would be considered as a valid and enforceable condition without jeopardizing the basis of the contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trustee
  • undertaking
  • Encroachment
  • Negligence
1-    ابن منظور، لسان‌العرب، مؤسسه دار صاد ، چاپ بیروت 1405
2-    اشرفی، محمد، شعائرالاسلام، چاپ سنگی 1314
3-    امامی، سید حسن، حقوق مدنی، کتابفروشی اسلامی، چاپ چهارم 1363
4-    ترحینی، محمد حسن، الزبده‌الفقهیه فی شرح‌ الروضه‌البهیه، دارالمهدی، بیروت 1416 ه ق
5-    جعفری لنگرودی، جعفر، ترمینولوژی حقوق، کتابخانۀ دانش چاپ دهم 1378
6-     حائری طباطبایی، علی، ریاض المسائل فی احکام الدلائل ، دارالهادی بیروت 1412 ه ق
7-    حسینی عاملی، مفتاح‌الکرامه فی شرح قواعد‌العلامه، دارالتراب بیروت، 1418 ه ق
8-    ذحلی جمال الدین، تبصره‌المعلمین فی احکام‌الدین، انتشارات فقیه 1367
9-    خویی، ابوالقاسم، مسند العروه الوثقی محاضرات خویی، منشورات مدرسه دارالعلم 1365
10-    سنهوری، عبد الرزاق، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، دار الحیا الراث اعربی 1985 م
11-   شهید ثانی، زین‌العابدین، الروضه‌البهیه فی شرح اللمعه‌الدمشقیه، دارالعلم الاسلامیه بیروت 1387
12-   طبابایی یزدی، سید محمد کاظم، انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب، چاپ 1428 .
13-   فاضل آبی، زین‌الدین، کشف‌الرموز، چاپخانۀ جامعۀ مدرسین قم، 1417  
14-   فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، انتشارات دانشگاه تهران، 1378
15-   قلعه جی، محمد رواس- حامد صادق قنیبی، معجم لغه الفقها، چاپ بساط بیروت 1408 ه ق
16-کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی عقود معین 4، انتشارات مدرس، چاپخانۀ بهمن، 71
17-   همو ، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، نشر میزان، 1385
18-   همو ، ضمان قهری- مسئولیت مدنی، ناشر کتابفروشی دهخدا، چاپخانه بهمن 1366
19-   گلپایگانی، مجمع المسائل، مؤسسه دارالقرآن، 1364 ق
20-   محقق ثانی، کرکی علی بن الحسین، جامع المقاصد، مؤسسه آل البیت، چاپ بیروت 1411
21-   محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، انتشارات سمت .
22-   مراغی حسینی، میر عبدالفتاح، العناوین، مؤسسۀ نشر اسلامی 1318
23-   موسوی بجنوردی، میرزا حسن، القواعد الفقهیه، طهران، مکتبه الصدر 1353
24-   نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک‌الوسایل و المستنبط‌المسائل، مؤسسه آل‌النبی 1408