وقف ارزش‌های مالی اعتباری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه پیام نور واحد تهران – جنوب

چکیده

آنچه در گذشته وقف می‌شد، زمین، خانه، باغ و گاهی اموالِ منقولِ دارای ارزش ذاتی بود، اما امروزه  تغییر ماهیت پول و ظهور ارزش‌های مالی اعتباری دیگر مانند اوراق بهادار، ظرفیت‌های مالی جدیدی را در حوزۀ وقف ارائه می‌دهد. با این‌همه در مورد وقف پول و اوراق بهادار دو نظریه مطرح است. برخی از فقها آن را صحیح نمی‌دانند و برای اثبات ادعای خود ادله‌ای ارائه کرده‌اند. در مقابل، گروه دیگری ضمن نقد ادلۀ مخالفان، وقف این ارزش‌های اعتباری را صحیح و منطبق بر موازین شرعی دانسته‌اند و به اثبات آن پرداخته‌اند. در این مقاله نظرها و دلایل هر یک جداگانه بررسی می‌شوند و در پایان با پذیرش صحت وقف این نوع ارزش‌های اعتباری، ضمن تأکید بر اهمیت مدیریت مالی وقف، الگویی پیشنهادی برای تأمین این هدف ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Financial endowment values

نویسندگان [English]

  • Sayyed Mohammad Sadry 1
  • Hakime Sadat Hendizade 2
1 Professor and faculty member PNU
2 Student of Jurisprudence and legal practices PNU
چکیده [English]

What in the past had been consecrated land, houses, gardens, and some movable property having intrinsic value, but Amrvz·htghyyr nature of money and credit values Dygrmannd emergence of new financial securities Mytvandzrfythay in the area dedicated to offer. However, the two theories have been proposed to devote money and securities. Some scholars do not consider it proper evidence offered to prove his claim. In contrast, another group also unsubstantiated criticism of the opposition, dedicated credit valid values and consistent with legal standards and these have to prove it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Dedication"
  • "Securities"
  • "Endowment funds"
  • "Endowment shares"

 

1. الافریقی المصری، محمد بن مکرم بن منظور (1410ق)،لسان العرب، ج9، بیروت: دارصادر.
2. بیهقی، احمد بن حسین (1432ق)،السنن الکبری، ج6، بیروت: دار الفکر.
3. چیزاکچا، مراد (1383) «اوقاف در تاریخ و آثار آن در اقتصاد نوین اسلامی»، وقف میراث جاویدان، مترجم سید علی کسایی، شماره45.
4. حسینی العاملی، محمد جواد (1418ق)،مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج 18، بیروت: دارالتراث.
5. حلی، ابوالقاسم (محقق حلی) (1409ق)،شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
6. حلی، حسن بن یوسف (علامه حلی) (1419ق)،قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
7. ــــــــــــ (1420ق)،تذکره الفقها، ج10، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
8. حلی، محمد بن منصور (ابن ادریس) (1411ق)،السرائر، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
9. خمینی، روح الله (1421ق)،البیع، ج2-3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
10. ــــــــــــ (1408ق)،تحریر الوسیله، ج2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
11. خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق)،منهاج الصالحین، ج3، قم: مهر.
12. ــــــــــــ (1371ش)،مصباح الفقاهه فی المعاملات، ج3-2، قم: انصاریان.
13. السیوری الحلی، مقداد بن عبدا... (فاضل مقداد) (1404ق)،التنقیح الرائع لمختصر الشرایع، ج2، قم: مکتبه آیت الله المرعشی.
14. طباطبایی یزدی، محمد کاظم (1429ق)،تکمله العروه الوثقی، ج1، بی‌جا: دار الصفوه.
15. الطریحی، فخر الدین [بی‌تا].مجمع البحرین، ج5، بی جا: المکتبه المرتضویه.
16. طوسی، محمد بن الحسن (1412ق)،النهایه و نکتها، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
17. ــــــــــــ (1386)،المبسوط فی فقه الامامیه، ج3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
18. العاملی، محمد بن مکی (شهید اول) (1412ق)،الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
19. العاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) (1414ق)، مسالک الافهام الی تنقیح الشرایع الاسلام، ج5، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
20. ــــــــــــ (1382)،الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
21. فزیع، انور (1386)،ساختار وقف در جهان اسلام، مترجم صادق عبادی، تهران: اسوه.
22. القزوینی، محمد بن یزید (ابن ماجد) [بی‌تا].سنن ابن ماجد‌ ج2، بی جا: دار احیاء التراث العربی.
23. الکرکی، علی بن الحسین (محقق ثانی) (1410ق)،جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج2، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
24. معلوف، لوییس (1379)،المنجد، تهران: انتشارات اسلام.
25. المقدس الاردبیلی، احمد (1411ق)،مجمع الفائده و البرهان، ج8، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
26. نجفی، محمد حسن (1397ق)،جواهر الکلام، ج28، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
27. اسکینی، ربیعا (1388)،حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
28. امامی، سید حسن (1340)،حقوق مدنی، ج1، تهران: کتاب فروشی اسلامیه.
29. ایزدپناه، عبدالرضا (پاییز 75) «پول و پرسش‌های جدید فقهی»، فقه اهل البیت، سال دوم، شماره7.
30. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1379)،مجموعه محشی قانون مدنی، تهران: کتاب‌خانه گنج دانش.
31. ــــــــــــ (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتاب‌خانه گنج دانش.
32. حائری یزدی، محمد حسن (1380)،وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
33. حیدری، محمد جواد (بهار 76) «احکام فقهی پول»، فقه اهل البیت، سال سوم، شماره9.
34. دادگر، یدالله سعادت‌فر، جواد (بهار 76) «امکان ‌سنجی وقف پول»، فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی، سال هفتم، شماره اول.
35. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1374)،پول در اقتصاد اسلامی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
36. دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، ج15، تهران: مؤسسه‌ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
37. سعادت‌فر، جواد (آبان87) «امکان ‌سنجی وقف اوراق سهام و نقش آن در بازار سرمایه»، مجموعه مقالات وقف و تمدن اسلامی، ج2.
38. عبداللهی، محمود (1371)،مبانی فقهی اقتصاد اسلامی،بی‌جا: چاپ‌خانه‌ دفتر انتشارات اسلامی.
39. فیض، علیرضا (1373) «مصلحت وقف و پاره‌ای از شرط‌ها»، وقف میراث جاویدان، شماره8.
40.  کاویانی، غلامرضا (9/12/84).سنت پسندیده وقف و لزوم تجدید نظر در آن، اطلاعات.
41. کسایی، سید علی (پاییز84) «وقف پول»، وقف میراث جاویدان، ، شماره51.
42. کرمی، محمد مهدی؛ پورمند، محمد (1383).مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
43. مصباحی مقدم، غلامرضا؛ سیاح، سجاد؛ نادری نورعینی، محمد مهدی (پاییز و زمستان88) «امکان‌سنجی وقف سهام و پول؛ مدل صندوق وقف سهام و پول در ایران»، جستارهای اقتصادی، شماره12.
44. مطهری، مرتضی (1364).ربا، بانک، بیمه، تهران: انتشارت صدرا.
45. ــــــــــــ (1368).نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران: انتشارات صدرا.
46. ملکوتی‌فر، ولی‌الله (بهار و تابستان80) «بررسی تطبیقی تعریف وقف، وقف نقود و شرایط موقوفه»، وقف میراث جاویدان، سال نهم، شماره 34-33.
47. یوسفی، احمد علی (1377). ماهیت پول، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.