تحلیل اشخاص، صفات و ملاک‌های مؤثر در مهرالمثل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی رشتۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یزد.

2 کارشناس ارشد رشتۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یزد

چکیده

تعیین مهرالمثل که در روایات به عنوان «مهر نسائها» آمده، از امور کارشناسی و دقیقی است که مشخصه‌های متعددی موجب تفاوت و اختلاف مقدار آن در موارد به ظاهر مشابه می‌شود. در متون فقهی بر اساس احادیث، مواضعی برای پرداخت مهرالمثل اختصاص داده شده است. عرف و عقل معاش انسان، گرچه از نظر شرع مبین نقش تعیین‌کننده‌ای دارد، در عرصۀ تعیین مهرالمثل نقش زیربنایی یافته است و در هنگام بیان عناوین و صفات مؤثر، ملاک عمل واقع می‌شود. قانون مدنی ایران نیز در مادۀ 1091 با استفاده از تعابیر ثقیل و همسان، تکراری و گاه مبهم، به بیان روش تعیین مهرالمثل پرداخته است. از این رو بسط و تبیین مبناهای اصلی، نیاز خانواده‌ها، زوجین و دادگاه‌های خانواده محسوب می‌شود. این مقاله ضمن توجه به نیازهای جامعۀ زنان و با بررسی دقیق متون فقهی و بهره‌گیری از روایات، امکان تحلیل ضوابط کلیدی در تعیین مهرالمثل را فراهم آورده است. ضابطۀ عام پذیرفته‌شده، اعتبار تمامی صفات، ملاک‌ها و اشخاصی که در افزایش یا کاهش مهر تأثیر دارند، شناخته شد. بر مبنای نتایج حاصل از مطالعۀ تحلیلی کتب فقهی، علاوه بر هفت صفت مادی و دوازده صفت معنوی، نزدیک‌ترین زنان خویشاوند مماثل زوجه و گاهی خود زوج، در تعیین مقدار مهرالمثل زوجه، تأثیرگذارند. نتیجۀ کلان تحقیق، پیشنهاد اصلاح مادۀ 1091 قانون مدنی به منظور انضباط کارشناسی مهریه است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of The Individuals, Epithets and Effective Criterions in Mahrolmesl

نویسندگان [English]

  • Hussein Abuey 1
  • Fatemeh Rokh 2
  • Ali Tavallaei 1
چکیده [English]

Delineating of mahrolmesl that is stated as "mahr nisaaha" in narratives, is one
of the assessed and exquisite affairs that many evidences cause its difference and
value diversity in seemingly similar instances. In juridical texts on the basis of
narratives, some localities have been assigned for paying mahrolmesl. Although
custom and thrift of man, are determinant but in this arena, they find a vital role
and always are considered under other titles and epithets. The Persia civil code in
provision 1091 using heavy, similar, repetitive and sometimes imprecise
phrases, expresses the method of delineating mahrolmesl. This article by exquisite
survey in juridical texts and utilizing narratives, provides the possibility of
effective criterion analysis in delineating of mahrolmesl. The general criterion is
this: whatever from epithets, criteria and individuals that impresses on increasing
and decreasing of mahrolmesl, should be considered. To avoid from this
generalization, this article introduces epithets and the legal and the custom
concepts of them, with a detailed and amplified method. As the result, this
research suggests the modification of provision 1091, for the discipline of
mahrolmesl evaluating.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mahr
  • dowry
  • mahrolmesl
  • valid epithets
  • kindred woman