ناکارآمدی نظریه مشهور در توجیه تعلیق سنخ حکم درباب مفهوم شرط

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد فقه و حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

مفهوم «شرط»، از جمله مباحث علم اصول فقه و به معنای انتفای حکم موجود در قضیه شرطیه در فرض انتفای شرط است. برای اثبات و وجود مفهوم شرط، لازم است با انتفای موضوع، سنخ حکم موجود در قضیه شرطیه منتفی شود و نه شخص حکم. اما انتفای سنخ حکم در قضایایی که حکم مستفاد از هیأت است، با یک اشکال جدی روبه­رو است؛ چرا که بنا برنظریه مشهور در خصوص وضع هیأت، حکم مستفاد از هیأت، دارای معنای جزئی و به عبارتی شخص حکم است. بنابراین آنچه در قضیه وجود دارد شخص حکم است، در حالیکه اثبات مفهوم، متوقف بر انتفای سنخ حکم است. اکثر محققان اصولی به منظور دفع این اشکال، به دنبال اثبات تعلیق سنخ حکم هستند و با توجه به تفاوت مبنا، استدلال­های مختلفی مطرح کرده­اند که کلیه آن­ها مورد مناقشه و مردودند. با توجه به این که موضوع در قضایای شرعی، به طور غالب و بنابر اصل از نوع حقیقیه (کلی) است؛ نظریه مشهور در خصوص وضع هیأت با اشکال مهم دیگری مواجه می­شود و آن، عدم تناسب بین موضوع کلی و حکم شخصی است. لذا در فرض کلی بودن موضوع، لزوماً باید سنخ حکم بر آن مترتب شود تا همۀ حالات و مصادیق موضوع را در برگیرد و ترتب حکم شخصی بر موضوع کلی، معقول نیست. بنابراین، با حفظ نظریه مشهور در باب هیأت، برای دفع اشکال مورد نظر و اثبات مفهوم شرط راهی باقی نمی‌ماند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Inefficiency of Famous Theory In Justifying Suspension of General Ruling about Implicit Meaning of Condition

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rasul Ahangaran 1
  • Fatemeh Zare' Moayyedi 2
1 Ph.D
2
چکیده [English]

"Implicit meaning of condition" – i.e. nullification of legal ruling present in a conditional statement in case of disappearance of condition – is one of the topics discussed in 'Elm-e-Usul-e-Fiqh (Science of principles of jurisprudence). For proving the implicit meaning of the condition, it is necessary that if subject of the ruling disappears, the general ruling present in the conditional statement should be nullified rather than individual ruling. However, nullification of the general ruling in the statements in which the ruling is concluded from structure (of the sentence) confronts a serious problem. Because, according to the famous theory, a ruling concluded from the structure has a minor meaning or in other words is the individual ruling. Therefore, what conditional statement consists of is the individual ruling, whereas proving the implicit meaning relies on disappearance of the general ruling. Majority of scholars of 'Elm-e-Usul-e-Fiqh try to reply to this objection by proving the suspension of the general ruling (on the condition). Due to basic difference, they have presented different arguments that most of them are objectionable and invalid. As mostly the subject of the legal statements is general, therefore the famous theory regarding position of the structures confronts another important objection, i.e. disproportion between a general subject and individual ruling. So if we assume that the subject is general, necessarily the general ruling should apply on it so that it may cover all the occurrences and circumstances of the subject. It is not rational that an individual ruling may apply on a general subject. Therefore, by preserving the famous theory about (lexical) structures, there is no way to avoid the said objection and prove the implicit meaning of the condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contradictory Implicit Meaning
  • Implicit Meaning of Condition
  • Conditional Statement
  • Subject Bearing
  • General Ruling
  • Individual Ruling