امکان سنجی فسخ نکاح بعد از بلوغ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 گروه علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

10.22059/jorr.2024.344342.1009137

چکیده

بر اساس ظاهر مادة 1041 قانون مدنی و دیدگاه فقها، ازدواج صغیر صحیح است. اما چون خود صغیر محجور از تصرفات حقوقی است، نمی‌تواند خود متصدی انشای عقد شود و باید عقد توسط ولیّ انجام شود. در خصوص ازدواجی که توسط ولیّ انشا شده است، از یک سو این تردید وجود دارد که چنین ازدواجی نافذ است یا بسان ازدواج فضول فاقد نفوذ حقوقی است. از سویی دیگر، بر فرض صحت و نفوذ نکاح، این تردید وجود دارد که چنین ازدواجی مستقر و غیر قابل فسخ است یا اینکه ازدواج متزلزل است و صغیر (زوج یا زوجه) بعد از بلوغ می‌تواند ازدواج را فسخ کند. در پاسخ تردید فوق، گروهی از محققان بر این اعتقادند که ازدواج توسط ولیّ مستقر و غیر قابل فسخ است و گروهی بر عکس معتقدند چنین ازدواجی متزلزل است و شخص بعد از رسیدن به سن بلوغ می‌تواند آن را فسخ کند. در پژوهش حاضر، که مبتنی بر روش توصیفی‌ـ تحلیلی است، این نتیجه به دست آمد که ازدواجی که توسط ولیّ انجام می‌شود لازم است و نابالغ اعم از اینکه دختر یا پسر باشد، بعد از رسیدن به سن بلوغ، نمی‌تواند آن را فسخ کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Feasibility of frustration of marriage after puberty

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Yazdani 1
  • Reza Haghpana 2
  • Mohsen Mosavifar 1
1 Department of Law, Faculty of Law, University of Razavi, Mashhad, Iran
2 Department of Law, Faculty of Quran, University of Razavi, Mashhad, Iran
چکیده [English]

According to the appearance of Article 1041 of the Civil Code and the view of the jurists, a minor marriage is valid. However, since the minor himself is deprived of legal possessions, he cannot be in charge of concluding the contract and the contract must be performed by his or her father. With regard to the marriage contracted by the father, on the one hand, there has been some doubt that whether such a marriage is valid or, like a voyeur marriage, has no legal effect. On the other hand, assuming the validity and influence of the marriage, there was a doubt that such a marriage is established and irrevocable, or that the marriage is shaky and the minor (husband or wife) can terminate the marriage after puberty. In response to the above doubt, a group of researchers believe that marriage is established and irrevocable by the guardian, while another group believes that such a marriage is shaky and a person can terminate it after reaching puberty. In the present study, which is based on a descriptive-analytical method, it has been concluded that a marriage performed by a guardian is necessary, and the minor, whether girl or boy, after reaching puberty, cannot appeal for annulment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Annulment
  • Marriage by father
  • Minor marriage
ابن‌براج، عبدالعزیز (1406 ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 2.
ابن‌زهره، حمزه (1417 ق). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع. قم: مؤسسة امام صادق.
ابن‌سعید، یحیی (1405 ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیه.
اراکى، محمدعلى (1414 ق). المسائل الواضحه.  قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم. ج 2.
ــــــــــــــــــــ (1419 ق). کتاب النکاح. قم: نور نگار.
اشتهاردى، على‌پناه (1417 ق). مدارک العروه. تهران: دار الاسوه للطباعه و النشر.
اصفهانی، سید ابوالحسن (1393 ق). وسیله النجات مع حواشی الگلپایگانی. قم: چاپخانة مهر. ج 3.
اصفهانی، سید ابوالحسن (1422 ق). وسیله النجات مع حواشی الامام الخمینی. قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
انصاری، شیخ مرتضی (1415 ق). کتاب النکاح. قم: کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری.
بحرانی، یوسف (1405 ق). الحدائق الناظره. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 23.
بحرانى، محمد سند (1429 ق). سند العروه الوثقى؛ کتاب النکاح. قم: مکتبه فدک. ج 2.
بصرى بحرانى، محمدامین (1413 ق). کلمه التقوى. چ 3. قم: سید جواد وداعی. ج 7.
تبریزى، جواد بن على (1426 ق). منهاج الصالحین. قم: مجمع الامام المهدی عج. ج 2.
جمال‌الدین حلی، احمد (1410 ق). المقتصر من شرح المختصر. قم: مجمع البحوث الاسلامیه.
حکیم، سید محسن (1410 ق). منهاج الصالحین. بیروت: دار التعارف للمطبوعات. ج 2.
ــــــــــــــــــــــ (1416 ق). مستمسک العروه الوثقی. قم: مؤسسة دار التفسیر. ج 14.
حکیم، سید محمدسعید (1415 ق). منهاج الصالحین. بیروت: دار الصفوه. ج 3.
حلبی، ابوصلاح (1403 ق). الکافی فی الفقه. اصفهان: کتابخانة عمومی امام امیرالمومنین.
خمینى، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: مؤسسة مطبوعات دار العلم. ج 2.
خوانسارى، سید احمد (1405 ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. چ 2. قم: مؤسسة اسماعیلیان. ج 4.
خویى، سید ابوالقاسم موسوى (1410 ق). منهاج الصالحین. چ 28. قم: نشر مدینه العلم. ج 2.
روحانى، سید محمد حسینى (1417 ق). المسائل المنتخبه. کویت: شرکه مکتبه الالفین.
سبحانى، جعفر (بی‌تا). نظام النکاح. قم: بی‌نا. ج 1.
سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413 ق). مهذّب الأحکام. چ 4. قم: مؤسسة المنار. ج 24.
سبزوارى، سید عبدالأعلى (بی‌تا). جامع الأحکام. چ 9. قم: مؤسسة المنار.
سلار، حمزه بن عبدالعزیز (1404 ق). المراسم. قم: منشورات الحرمین.
سید مجاهد، محمد (بی‌تا). المناهل. قم: مؤسسة آل البیت.
سیستانى، سید على (1417 ق). منهاج الصالحین. چ 5. قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی. ج 3.
شبیری زنجانی، سید موسی (1419 ق). کتاب النکاح. قم: مؤسسة پژوهشی رای‌پرداز.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1430 ق). رساله توضیح المسائل. قم: سلسبیل.
شهید ثانی، زین‌الدین (1414 ق). حاشیه الارشاد. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم. ج 3.
شهید ثانی، زین‌الدین (1413 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه. ج 7.
شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ق). المقنعه. قم: کنگرة جهانی هزارة شیخ مفید.
صیمری، مفلح بن حسن (1420 ق). غایه المرام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: دار الهادی. ج 3.
طباطبایی، سید علی (1409 ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی. ج 2.
طباطبایی، سید علی (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسة آل البیت. ج 11.
طوسی، محمد بن حسن (1400 ق). النهایه. چ 2. بیروت: دار الکتاب العربی.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). تهذیب الأحکام. چ 4. تهران: دار الکتب الاسلامیه. ج ‌7.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1420 ق). تحریر. قم: مؤسسة امام صادق. ج 3.
فاضل آبی، حسن (1417 ق). کشف الرموز. چ 3. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 2.
فقعانی، علی بن علی (1418 ق). الدر المنضود. قم: مکتبه امام العصر العلمیه.
فیاض، محمداسحاق (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌جا: بی‌نا. ج 3.
کاشف‌الغطاء، حسن بن جعفر (1422 ق). انوار الفقاهه؛ کتاب النکاح. نجف اشرف: مؤسسة کاشف‌الغطاء.
گلپایگانى، سید محمدرضا (1413 ق). هدایه العباد. قم: دار القرآن الکریم. ج 2.
لنکرانى، محمدفاضل موحدى (1422 ق). الأحکام الواضحه. چ 4. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
محقق اول، جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چ 2. قم: مؤسسة اسماعیلیان. ج 2.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1418 ق). مختصر النافع فی فقه الامامیه. چ 6. مشهد: مؤسسة المطبوعات الدینیه. ج 1.
محقق ثانی، علی (1414 ق). جامع المقاصد. چ 2. قم: مؤسسة آل البیت. ج 12.
محقق سبزواری، محمدباقر (بی‌تا). کفایه الاحکام. اصفهان: مهدوی. ج 2.
مرعشى، سید شهاب‌الدین (1406 ق). منهاج المؤمنین. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی. ج 2.
مغنیه، محمدجواد (1421 ق). فقه الإمام الصادق. چ 2. قم: مؤسسة انصاریان. ج 5.
مکارم شیرازى، ناصر (1424 ق). رساله توضیح المسائل. چ 2. قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب.
منتظرى، حسین‌على (1413 ق). الأحکام الشرعیه. قم: تفکر.
موسوی عاملی، محمد بن علی (1411 ق). نهایه المرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 1.
نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام. چ 7. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ج 29.
نراقی، مولی احمد (1415 ق). مستند الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت. ج 16.
وحید خراسانى، حسین (1428 ق). توضیح المسائل. چ 9. قم: مؤسسة امام باقر.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1428 ق). منهاج الصالحین. چ 5. قم: مؤسسة امام باقر. ج2.
یزدانی، غلام‌رضا (1397). اشخاص و محجورین. ایران: مجد.
ــــــــــــــــــــــ (1397). حقوق خانواده. ایران: مجد.
یزدی، سید محمدکاظم (1337 ق). العروه الوثقی المحشی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. ج 5.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1409 ق). العروه الوثقی. چ 2. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. ج 2.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1428 ق). العروه الوثقی مع التعلیقات. قم: انتشارات مدرسة امام علی بن ابی طالب. ج 2.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). العروه الوثقی مع تعلیقات المنتظری. بی‌جا: بی‌نا. ج 2.
Aini, B. (2018) Al-BanayehSharh Al-Hedaya. Beirut: Scientific Library. (in Arabic)
Akhund Khorasani, M.K. (1992). A Book on Endowment. Qom: An Islamic propagation book. (in Arabic)
Alish, M. A. (1988). The glorious description of Khalil. Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
Allama Hilli, H. Y. (1993). Note to the jurists. Qom: Al-Bayt Institute. (in Arabic)
-------------------------. (1999). Writing the rules of Sharia. Qom: Imam Sadegh Institute. (in Arabic)
Amidi, S. A. (1995). The benefits in solving the problems of the rules. Qom: Islamic Publications Office affiliated. (in Arabic)
Ansari, M. (1994). The Book of Benefits. Qom: World Commemoration Congress Sheikh Ansari.  May God bless him and grant him peace. (in Arabic)
Ansari, Z. (n.d.). The Most Exalted Talib in Explaining the Kindergarten of the Student. No place: Dar al-Kitab al-Islami. (in Arabic)
Ardebili, A. (1982). The Collective of Interest and Evidence in Explaining the Guidance of the Minds. Qom: An Islamic spread book which was smeared by the University of Teachers in the scientific possession of Qom. (in Arabic)
Bahjat, M.T. (2005). Jame 'al-Masa'il. 2nd Edition. Qom: Daftar Mu'azzamullah. (in Arabic)
Bahrani, Y. (1984). Al-Hadaiq Al-Nadhirah. Qom: Islamic Publications Office affiliated. (in Arabic)
Basri Bahrani, M.A. (1992). The word of piety. 3rd Edition. Qom: Sayyid Javad farewell. (in Arabic)
Daylami, S. (1983). Al-Awsam Al-Alawiyawa. Qom: Manshuraat Al-Harmain. (in Arabic)
Desouki, M. A. (n.d.). Al-Desouki's margin on Al-Sharh Al-Kabir. Beirut: Dar al-Fikr. (in Arabic)
Factors, SJ. (1998). The key to honor. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association. (in Arabic)
Fadhil Lankarani. M. (2003). Tafsil al-Shari'ah; Waqf. Will. Qom: The jurisprudential center of the pure Imams (peace be upon them). (in Arabic)
Faqani, A. A. (1997). Al-Dar Al-Manzud. Qom: Imam al-Asr (AS) Scientific Library. (in Arabic)
Fayyaz, M.I. (n.d.). Minhaj Al-Saleheen. No place: No publisher. (in Arabic)
---------------. (2005). Treatise on Clarification of Matters. Qom: Majlisi Publications. (in Arabic)
Fazel Lankarani, M. (2001). The clear rules. 4th Edition. Qom: The jurisprudential center of the pure Imams (peace be upon them). (in Arabic)
Fazel Abi, H. (1996). Discover the mysteries in the brief description of the benefits. 3rd Edition. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association. (in Arabic)
Golpayegani, S. M.R. (1992). Hedayat al-Ibad. Qom: Dar al-Quran al-Karim. (in Arabic)
Gray, M. H. (2008). Prolonged in Imami jurisprudence. 3rd Edition. Tehran: Al-Muktabiyyah School for the Revival of Al-Jaafariyah Works. (in Arabic)
---------------. (1979). The end in the abstract of jurisprudence and fatwas. 2nd Edition. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. (in Arabic)
Hakim, S. M. (1989). Minhaj Al-Saleheen. Beirut: Dar al-Ta'rif for publications. (in Arabic)
Hakim, S. M.S. (1994). Minhaj Al-Saleheen. Beirut: Dar Al-Safwa. (in Arabic)
Hali, Y. S. (1984). Al-Jame 'for Sharia. Qom: Sayyid Al-Shuhada Foundation. (in Arabic)
Halli, J. H. (1987). Shari of Islam. 2nd Edition. Qom: Ismaili Institute. (in Arabic)
-------------. (1991). The final point. 2nd Edition. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in Arabic)
-------------. (1997). Al-Mukhtasar Al-Nafi 'in Imami jurisprudence. 6th Edition. Qom: ReligiousPressFoundation. (in Arabic)
Ibn-Abdin, M.A. (1991). Response of the Confused to Al-Durr Al-Mukhtar. Dom. Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
Ibn-Edris, M. (1986). Al- Saraer al- Havi le Tahrir al- Fatava. 2nd Edition. Qom: No publisher. (in Arabic)
Ibn-Hajib, O. O. (2000). Mosque of the Mothers. Al-Yamamah for printing. publishing and distribution. (in Arabic)
Ibn-Najim. (n.d.). The Beautiful Sea. No place: Dar Al Kitaab Al Islami. (in Arabic)
Ibn-Qudamah, A. (2009). Al-Mughni. Cairo. Egypt: Cairo Library. (in Arabic)
Ibn-Shas, A.M. (2002). Holding precious. Beirut: Dar Al-Gharbislamic. (in Arabic)
Ibn-Teimieh, A.S. (1983). The Editor in. 2nd Edition. Riyadh: The Knowledge Office. (in Arabic)
Ibn-Zahra, H. (1996). Rich in the penchant. Qom: Founder of Imam Sadiq. peace be upon him. (in Arabic)
Ibnbarraj, Q. (1985). Al-mohazab. 2nd Edition. Qom: No publisher. (in Arabic)
Imrani, A.H. (2000). The statement in the religion of Imam al-Shafi'i. Jeddah: Dar al-Minhaj. (in Arabic)
Iraka, M.A. (1993). Clear Issues. Qom: The spread of an Islamic message book. (in Arabic)
Irvani, A. (1985). Margin of Makaseb. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. (in Arabic)
Isfahani, M. H. (1997). The Note to the Book of Benefits. Qom: Anwar al-Hada. (in Arabic)
Isfahani, S. A.H. (2001). A means of salvation with the footnotes of Imam Khomeini. Qom: The organization and publication of antiquities of Imam Khomeini. (in Arabic)
Kashif al-Ghatta, H. J. (2001). The lights of jurisprudence. Najaf: Kashif Al-Ghatta Institute. (in Arabic)
Khalil, I.I. (2005). Mukhtasar Al-Khalil. Cairo: Dar al-Hadith. (in Arabic)
Khansari, S. A. (1984). Comprehensive Evidence in a Brief Explanation of Benefits. 2nd Edition. Qom: Ismaili Institute. (in Arabic)
Khoei, S. A.Q. (1989). Minhaj al-Saleheen. 21th Edition. Qom: Madinah al-Alam Publishing. (in Arabic)
Khomeini, S. R. (n.d.). Tahrir al-Wasila. Qom: Dar al-Alam Press Institute. (in Arabic)
Kidari, Q. (1995). Shiite morning with Sharia light. Qom: Imam Sadiq (as) Institute. (in Arabic)
Kirki, M. T. (1993). Comprehensive intentions in explaining the rules. 2nd Edition. Qom: Al-Bayt Institute. (in Arabic)
Klini, M. Y. (1986). Al-Kafi. 4th Edition. Tehran: Islamic Books House. (in Arabic)
Marashi, S. Sh. (1985). Minhaj al-Mu'minin. 2nd edition. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library.
Mardavi, A. (Dateless). Justice in recognizing. 2nd Edition. No place: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (in Arabic)
Mirza Qomi, A.Q. (1992). Comprehensive questions in the answer to questions. Tehran: Kayhan Institute. (in Arabic)
Momen Qomi, A. (2000). Comprehensive Al-Khalaf and Al-Wefaq. Qom: The founders of the emergence of Imam Asr (as). (in Arabic)
Mufid, M. N. (1992). Al-Muqna. 2nd Edition. Qom: Sheikh Mufid Millennium World Congress. (in Arabic)
Mughniyeh, M.J. (2000). Fiqh of Imam Sadiq (as). 2nd Edition. Qom: Ansarian Institute. (in Arabic)
-------------------. (2000). Jurisprudence on the five religions. 2nd Edition. Beirut: DarAl Tayyar Al Jadid. (in Arabic)
Mujahid Tabatabai, S. M. (n.d.). Kitab al-Manahil. Qom: Al-Bayt Institute. (in Arabic)
Naini, M.H. (1994). Minya al-Talib. Tehran: Al-Mohammadiyah School.
Najafi, M.H. (1983). The jewel of theology. 7th Edition. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.