تحلیل انتقادی پدیده «انزال در زنان» و آثار آن در فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی ، مدرس دانشگاه، مشهد، ایران

3 گروه سلامت جنسی خانواده، بصیر؛ پژوهشکدۀ علوم اعصاب، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: مشهور فقهای امامیه و دیگر مذاهب اسلامی، بدون تفاوت گذاشتن میان مردان و زنان، بیرون آمدن ترشحات تناسلی (منی) در مواجهات جنسی را که از آن با عناوینی همچون «انزال» و «امناء» یاد می‌شود، سبب وجوب غسل دانسته‌اند.
روش پژوهش: در این پژوهش توصیفی – تحلیلی با استفاده از منابع فقهی مذاهب اسلامی، بررسی موضوعی ترشحات جنسی مردانه و زنانه و میزان شباهت یا تمایز آنها از یکدیگر انجام گرفت. هدف تحقیق تطبیق و تبیین سطح سازگاری دیدگاه‌های فقهی با یافته‌های علمی بود.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان داد که نظریۀ وجود ترشحات انزالی برای زنان متأثر از آموزه‌های طب کهن است، یافته‌های علمی شواهد قوی برای تأیید این پدیده ارائه نمی‌کنند. در نتیجه کاربرد واژه‌های «انزال» و «امناء» و نظایر آنها در متون روایی در مقایسۀ زنان با مردان، از گونۀ اشتراک لفظی است. با این حال، این عناوین، ناظر بر وضعیت ترشحات جنسی زنانه در تمامی فازهای چرخۀ پاسخ جنسی است، چه این ترشحات ناشی از آمیزش جنسی (دخول) یا تحریک آلت تناسلی (ملاعبه) یا رؤیاهای جنسی (احتلام) باشد؛ نظریۀ مشهور فقها در تحقق جنابت برای زنان و وجوب غسل با وجود این ترشحات، با چشم‌پوشی از اینکه ترشحات جنسی در وضعیت برانگیختگی درونی باشند یا به بیرون از فضای مهبلی نیز سرایت کنند، موجه به‌نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of the Phenomenon of "Ejaculation (Inzal) in Women" and Its Effects on the Jurisprudence of Islamic Denominations

نویسندگان [English]

  • Saeid Nazari Tavakkoli 1
  • Fatemeh Karachian Sani 2
  • Effat Sadat Merghati 3
1 Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Jurisprudence and Principles of Islamic Law, University Instructor, Mashhad, Iran
3 Department of Family Sexual Health, (BASIR); Neuroscience Research Institute, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background and Purpose: The famous Imamiyyah jurists and other Islamic sects, without distinguishing between men and women, have considered the appearance of genital secretions (semen) in sexual encounters, referred to as "inzal" and “imna`” as the necessary condition of ritual purification after sexual intercourse (ghusl). Method: In this descriptive-analytical study, using the jurisprudential sources of Islamic denominations, a thematic study of sexual secretions in women and men and the degree of similarity or difference between them was performed. The study aimed at comparing and explaining the level of compatibility of jurisprudential views with scientific findings. Findings and Conclusion: The findings of the study show that the theory of the presence of ejaculatory secretions in women is influenced by the teachings of ancient medicine. The scientific findings do not provide strong evidence to confirm this phenomenon. As a result, the use of the words "ejaculation (Inzal)" and "imna`" and so forth in traditional texts for making a comparison between men and women is a verbal commonality. However, these titles refer to the state of female sexual discharge at all stages of the sexual response cycle, whether it is due to sexual intercourse, non-penetrative genital stimulation or sexual dreams. The theories of the famous jurists seem justifiable for realization of ritual impurity after sexual intercourse and obligation of ghusl for women, regardless of whether the sexual discharge stays in the vagina or leaks out following sexual stimulation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ejaculation
  • Islamic religions
  • Trustee
  • Woman
  1. قرآن کریم (1376). ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

    1. ابن ابی جمهور، محمد بن زین‌الدین (1403ق). عوالی اللئلالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، ج3، قم: مؤسسۀ سید الشهداء.
    2. ابن ابی جمهور، محمد بن زین‌الدین (1425ق). مسالک الجامعیه فی شرح الافیه الشهیدیه، بیروت: مؤسسۀ ام القری.
    3. ابن حیون، نعمان بن محمد (1383). دعائم الاسلام، ج1، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    4. ابن سعید، یحیی بن احمد (1405ق). جامع للشرائع، ج1، قم: مؤسسۀ سیدالشهدا.
    5. ابن قدامة، أبو محمد (بی‌تا). المغنی، ج1، مصدر الکتاب: موقع الإسلام.
    6. ابن نجیم الحنفی، زین‌الدین (بی‌تا). البحر الرائق شرح کنز الدقائق، ج1، بیروت: الناشر دار المعرفة.
    7. ابن‌بابویه، محمد بن علی (بی‌تا). علل الشرائع، ج1، قم: مکتبة الداوری.
    8. آل عصفور، حسین بن محمد (1379). سداد العباد و رشاد العباد، قم: محلاتی.
    9. انصاری، محمدعلی (1415ق). موسوعه الفقهیه المیسره، ج3، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    10. انطاکی، داود بن عمر (1420ق). النزهة المبهجة فی تشحیذ الأذهان و تعدیل الأمزجة، قم: مؤسسۀ البلاغ.
    11. بحرالعلوم، محمد مهدی (1385). مصابیح الاحکام، ج4، قم: میثم تمار.
    12. تبریزی، جواد (1429ق). تنقیح مبانی العروه، ج5، قم: دارالصدیقه الشهیده.
    13. جزیری، عبدالرحمن؛ غروی، سید محمد و مازح، یاسر (1419ق). الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت (ع)، ج1، بیروت: دارالثقلین.
    14. جمعی از پژوهشگران (1423ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت (ع)، ج12، قم: مؤسسۀ دائره‌المعارف فقه اسلامی.
    15. جمعی از نویسندگان (1404-1427ق). موسوعة الفقهیة الکویتیة، ج36، چ دوم، کویت: دارالسلاسل.
    16. حدادی العبادی، ابوبکر (1322). جوهره النیره، ج1، بی‌جا: المطبعه الخیریه.
    17. حرعاملی، محمد بن حسن (1416ق). تفصیل وسائل الشیعه، ج2، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    18. حسینی الحصینی، تقی‌الدین أبی بکر بن محمد (1994). کفایة الأخیارفی حل غایة الإختصار، ج1، دمشق: الناشر دار الخیر.
    19. حسینی عاملی، محمدجواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، ج1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    20. حکیم، محسن (1374). مستمسک العروه الوثقی، ج1، قم: دار التفسیر.
    21. خرشی، محمد بن عبدالله (بی‌تا). شرح مختصر، ج1، بیروت: دارالفکر للطباعة.
    22. خوانساری، احمد (1355). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، ج2، چ دوم، تهران: مکتبه الصدوق.
    23. خوئی، سید ابوالقاسم (1372). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، ج9، چ پنجم. بی‌جا: مرکز نشر ثقافه الاسلامیه.
    24. رجب، جمیل و طارمی، حسن (1386). «طوسی و کوپرنیک: «حرکت زمین» در متون نجومی»، فرهنگ، ش 61 و 62.
    25. روحانی، محمدصادق (1435ق). منهاج الصالحین، بیروت: دار بلال.
    26. زُّحَیْلِیّ، وهبه (بی‌تا). فِقْهُ الإسلامیُّ وأدلَّتُهُ، ج1، چ چهارم، دمشق: دار الفکر.
    27. سیستانی، محمدرضا (1428ق). وسائل المنع من الانجاب، چ دوم، بیروت: دارالمورخ العربی.
    28. شهید اول، محمد بن مکی (1417ق). دروس الشرعیه فی فقه الإمامیة، ج1، چ دوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی،
    29. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1414ق). حاشیه الارشاد، ج1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    30. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (بی‌تا). فوائد القواعد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    31. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1363). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار ، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    32. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1365). تهذیب الاحکام، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    33. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1387). مبسوط فی الفقه الامامیه، ج1، تهران: مکتبه المرتضویه.
    34. صدر، محمدباقر (1434ق). موسوعه الشهید سید محمدباقر صدر، ج13، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر.
    35. طباطبایی قمی، تقی (1381). دلائل فی شرح منتخب المسائل، ج3، قم: محلاتی.
    36. طبرسی، فضل بن حسن (1415ق). تفسیر مجمع البیان، ج10، بیروت: مؤسسۀ اعلمی.
    37. عامری، فرزانه (1398). «پزشکی جالینوس و مکاتب پزشکی یونان»، فصلنامۀ فلسفۀ علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، ش 2، ص 177-194.
    38. علامه حلی، حسن بن یوسف (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج2 و3، مشهد: آستانه الرضویه المقدسه.
    39. علوی گرگانی، محمدعلی(1395). مناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، ج3، قم: فقیه اهل بیت (ع).
    40. غیتابی الحنفی، أبو محمد محمود بن أحمد (1420ق). بنایة شرح الهدایة، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    41. فاضل موحدی لنکرانی، محمد (بی‌تا). جامع المسائل، قم: امیر قلم.
    42. فضل‌الله، محمدحسین (1419ق). فقه الحیاة، بیروت: مؤسسة العارف للمطبوعات.
    43. فضل‌الله، محمدحسین (1432ق). فقه الشریعة، ج1، بیروت: دار الملاک للطباعه و النشر.
    44. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1406ق). وافی، ج6، اصفهان: مکتبه الامام امیرالمؤمنین علی العامه.
    45. فیومی، أحمد بن محمد (۱۴۱۸ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، ج1، چ دوم، بی‌جا: ناشر المطبعة العصریّة،
    46. کاشانی، علاء الدین أبو بکر بن مسعود (1406ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، ج1، چ دوم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    47. کلینی، محمد بن یعقوب (1363). کافی، ج5، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    48. کمیتۀ آموزشی انجمن طب جنسی اروپا و فدراسیون سکسولوژِی اروپا (1397). گزیدۀ سکسولوژی بالینی، ترجمۀ محمد عبهری و دیگران، تهران: کتاب ارجمند.
    49. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    50. محسنی، آصف (1382). الفقه و مسائل الطبیه، ج1، قم: بوستان کتاب قم.
    51. محقق حلی، جعفر بن حسن (1364ق). معتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسۀ سید الشهدا.
    52. محقق حلی، جعفر بن حسن (1412ق). نهایه و نکتها، قم: جماعه المدرسین.
    53. محقق سبزواری، محمدباقر (بی‌تا). ذخیره المعاد فی شرح الارشاد، ج1، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    54. مکارم شیرازی، ناصر (1370). قواعد الفقهیه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
    55. موسوی سبزواری، عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام، ج1، قم: سید عبدالاعلی السبزواری.
    56. نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال النجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
    57. نجفی، محمد حسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج26، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    58. نظری توکلی، سعید (1386). «درآمدی بر مبانی حقوقی درمان ناباروری»، مشهد: نشریۀ مطالعات اسلامی، ش 75.
    59. نووی، محیی‌الدین یحیی بن شرف (بی‌تا). مجموع شرح المهذب، ج2، بی‌جا: موقع یعسوب.
    60. هاشمی شاهرودی، محمود (1432ق). موسوعة الفقه الإسلامی المقارن، ج7، قم: مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
    61. همدانی، آقا رضا (1376). مصباح الفقیه، ج7، قم: المؤسسۀ الجعفریه لاحیاء التراث.
    62. یزدی، محمدکاظم (1421ق). عروه الوثقی، ج5، قم: جماعه المدرسین.

     

    Reference

    The Holy Quran (1997). translated by: Mohammad Mahdi Foladvand, Tehran: Daftar motaleate tarekh va maaref  islamic

    1. A collection of writers (1984-2006AH), Mosoeh Al-Fiqhiyah Al-Kuwaitiya, Vol. 36, Kuwait: Dar Al-Salsal, chape dovom. (in Arabic)
    2. Al-Asfour, H. (2000). Sadad al-Abad and Rashad al-Abad, Qom: Mahalati.)in Arabic)
    3. Alavi Gorgani, M. (2016). Manazer al-Nadhereh fi Ahkam al Utrah al-Tahira (Al-Taharah), 3, Qom: Faqih Ahl al-Bayt (peace be upon them). (in Arabic)
    4. Allameh Hali, H. (1991). Mantehi al-Muttalib dar tahghigh al-Mazhhab, Vol. 2 & 3, Mashhad: Astana al-Razwiyyah al-Moqadase. (in Arabic)
    5. Alwaal A,; Breyer BN, & Lue TF (2015). “Normal male sexual function: emphasis on orgasm and ejaculation”, Fertil Steril, 104(5):1051-1060.
    6. Ameri, F. (2018). “pezeshki jalinos va makatebe pezeshke uoonan”, fasnameh falsafeh elm, pajoheshgahe olome ensany va motaleate farhange, sale nohom, chape dovom, pp. 177-194. (in Persian)
    7. Ansari, M. (1994). Mosoeh Al-Fiqhiyyah, Al-Misrah, Vol. 3, Qom: Majmah al-Fikr al-Islami.)in Arabic)
    8. Antaki, D. (1999). Al-Nuzha Al-Mabhajah dar Tashhid al-Azhan and Tadel al-Mzajah, Qom: Moaseseh Al-Balagh.)in Arabic)
    9. Bahr al-Uloom, M. (2006). Masabih al-Ahkam, Vol. 4, Qom: Maysam Tamar.)in Arabic)
    10. Baldwin, John D, Baldwin, Janice I (2002): in Encyclopedia of the Human Brain.
    11. Bancroft, John MD FRCP FRCPE FRCPsych, (n.d), in Human Sexuality and Its Problems (Third Edition).
    12. Faiz Kashani, M. (1985). Wafi, Vol. 6, Isfahan: Maktaba al-Imam Amir al-Mominin Ali Al-Ameh. . (in Arabic)
    13. Fayoumi, A. (1997). al-Masbah al-Munir fi Gharib al-Sharh al-Kabir, Vol. 1, Bija: Nasher al-Muttaba al-Asriyah, chape dovom. (in Arabic)
    14. Fazel Mohadi Lankarani, M., (n.d). Jame Al Masael, Qom: Amir Qalam. (in Arabic)
    15. Fazlullah, M. (1998). Fiqh al-Hayya, Beirut: Al-Arif publishing house. (in Arabic)
    16. Fazlullah, M. (2011). Fiqh al-Sharia, Vol. 1, Beirut: Dar al-Mulak for printing and publishing. (in Arabic)
    17. Ghitabi al-Hanafi, A. (1999). Bana'ya Sharh al-Hidaya, Vol. 1, Beirut: Dar al-Kutub Al-Elamiyh. (in Arabic)
    18. Haddadi al-Abadi, A. (1904). Johar al-Nairah, 1, Bija: al-Mattaba al-Kheiryeh. (in Arabic)
    19. Hakim, M. (1995). Mustamsek al-Arwa al-Wosghi, Vol. 1, Qom: Dar al-Tafseer. (in Arabic)
    20. Hamdani, A. (1997). Mesbah al-Faqih, Vol. 7, Qom: Al-Moaseseh Al-Jaafariyya Lahiya al-Tarath. (in Arabic)
    21. Hashemi Shahroudi, M. (2011). Mosoeh al-Fiqh al-Islamic al-Moqarn, Vol.7, Qom: Moasseh daert al-maaref  Islamic bar mazhab Ahlه al-Bayt. (in Arabic)
    22. Hines TM. (2001). The G-spot: a modern gynecologic myth. Am J Obstet Gynecol, 185: 355-358.
    23. Hosseini al-Hasini, T.,(1994). Kefayat al-Akhyar fi Hal Ghaya al-Ekhtesar, Vol. 1, Damascus: Al-Nasher Dar al-Khair. (in Arabic)
    24. Hosseini Ameli, M .(n.d). Meftah al-Kerameh fi Sharh al-Qa'ad al-Allamah, Vol. 1, Beirut: Dar Ahya al-Torath al-Arabi. (in Arabic)
    25. Hur al-Amili, M., (1995). Tafsel Vasael Al-Shi'ite, Vol. 2, Qom: Moasseh Al-Bayt.)in Arabic)
    26. Ibn Abi Jumhor, M.(2004). Masalak al-Jamiyyah fi Sharh al-Afiyyah al-Shahidiyyah, Beirut: Moasseh Umm al-Qari. )in Arabic)
    27. Ibn Abi Jumhuor, M. (1983). Awali al-Lalali al-Azizia fi al-Ahadith Al-Diniyah, Vol. 3, Qom: Moasseh Seyyed Al-Shahada. (in Arabic)
    28. Ibn Babouyeh, M. (n.d). Ellal Al-sharaeh, Vol. 1, Qom: Al-Davari Schoo. (in Arabic)
    29. Ibn Hayyun, N.(1963). Da'aim al-Islam, Vol. 1, Qom: Moasseh Al-Al-Bayt )in Arabic)
    30. Ibn Najim al-Hanafi, Z. (n.d). Al-Bahr al-Raiq, Sharh Kunz al-Daqaeq, Vol. 1, Beirut: Al-Nasher Dar al-Marafa. )in Arabic)
    31. Ibn Qhodamah, A. (n.d). Al-Mughni, 1, Masdar al-Kitab: mogheh Al-Islam. )in Arabic)
    32. Ibn Saeid, Y. (1985). Jami Lal-Shari'a, Vol. 1, Qom: Moasseh Sayyid Al-Shahda.)in Arabic)
    33. Jamey az pagoheshgaran., (2002). Moaseseh Al-fegh Al-Islaimi Tebghan lemazhhab Ahl albit, Peace be upon him, 12, Qom: Moasseh daeratol maaref fegh Islamic. )in Arabic(
    34. Jaziri, A.; Gharavi, M. & Mazeh, Y. (1998). Al Fiqh Ala Madhahebs Al-arbeh and the Madhhab of Ahl al-Bayt, peace be upon them, Vol. 1, Beirut: Dar al-Saqhalain. .)in Arabic)
    35. Kashani, A., (1985). Bada'e al-Sana'e in the Order of the Laws, Vol. 1, Beirut: Dar al-Kutub Al-Elamiya, second edition. (in Arabic(
    36. Khansari, A. (1976). Jame al-Madarak fi Sharh al-Mukhtasar al-Nafi, Vol. 2, Tehran: Maktaba al-Sadooq chape dovom. (in Arabic(
    37. Kharashi, M. (n.d). Shareh Mokhtasar, Vol. 1, Beirut: Dar al-Fakr Lal-Tabaih.) in Arabic)
    38. Khoi, A. (1993). Mojam Rejal al-Hadith and Tafsel of Tabaqhat Al-Rawat, Vol. 9, Bija: Markaze nashre thaqhafat al-Islamiya, chape panjom. )in Arabic(
    39. Kolini, M.,(1984). Kafi, Vol.5, Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiyyah. (in Arabic(
    40. Komiteh Amozeshe anjomane Tebe Jense Oropa Va Fedrasuone Sexsology Oropa. (2017). Gozideh Sexsology Balini, Tarjomeh: Mohammad Abhari and Degaran, Tehran: ketab Arjamand. (in Persian)
    41. Ladas, AK.; Whipple, B. & Perry JD. (1982). The G spot and other discoveries about human sexuality, New York: Holt, Rinehart, and Winston.
    42. Levin RJ.(2002). “The physiology of sexual arousal in the human female: a recreational and procreational synthesis”, Archives of Sexual Behavior. 1;31(5):405–411.
    43. Majlesi, M. B. (1983). Bahar al-Anwar, Beirut: Dar al-Ahiya al-Tarath al-Arabi. (in Arabic(
    44. Makarem Shirazi, N. (1991). Ghavad Al-Fiqhiyya, Qom: Madrasa al-Imam Ali bin Abi Taleb. (in Arabic(
    45. Masters, H. Johnson, V. E. Kolodny, R. C. (1995), Human Sexuality, United States :HarperCollins College Publishers.
    46. Moagheq Hali, J. (1985). Motabar in Sharh al-Mukhatsar, Qom: Moasseh Seyyed al-Shahda. (in Arabic(
    47. Mohaghegh Sabzevari, M. (n.d). Dhakhert Al-Maad fi Sharh Al-Ershad, Vol. 1, Qom: Moasseh Al-Bayt. (in Arabic(
    48. Mohagheq Hali, J. (1991). Nahayeh wa Nokateha, Qom: Jama'ah al-Modaresin.(in Arabic(
    49. Mohseni, A. (1962). Fegh va masael al-tebih, Vol. 1, Qom: Bostane ketab qom. (in Arabic(
    50. Mousavi Sabzevari, Ab. )1992). Mohazab al-Ahkam, Vol. 1, Qom: Seyyed Abdul aala Sabzevari. (in Arabic(
    51. Najafi, M. (n.d). Jawaher al-Kalam fe Sharah of Sharia al-Islam, Vol. 26, Beirut: Dar Ahya Al-Tarathal-Arabi. (in Arabic(
    52. Najashi, A., (1986). Rejal al-Najashi, Musa Shoberi Zanjani's research, Qom: Islamic Publishing House. (in Arabic(
    53. Nawi, M. (n.d). Majmo shareh al-Maohazab, Vol. 2, Bija: mogheh Yasoob. (in Arabic(
    54. Nazari Tavakkoli, S., (2006). Daramade bar mabany hoghoghy darmane nabarvari, Mashhad: Nashrwnve motaleate Islamic, No. 75. (in Persian)
    55. Pastor Z. (2013). “Female ejaculation orgasm vs. “coital incontinence: a systematic review”, The Journal of Sexual Medicine. 1;10(7):1682–91.
    56. Rajab, J. & Taremi, H. (2016). Tousi and Copernicus: "Earth's Motion" in Astronomical Texts, Farhang, No. 61 and 62. (in Persian)
    57. Rouhani, M., (2014). Minhaj al-Salehin, Beirut: Dar al-Balal. )in Arabic(
    58. Sadr, M., (2013). Mosoeh al-Shahid Seyyed Muhammad Baqir Sadr, Vol. 13, Qom: Pagoheshgahe Almi Takhasose Shahid Sadr. (in Arabic(
    59. Salama S; Boitrelle F; Gauquelin, A; Malagrida L; Thiounn N & Desvaux P. (2015). “Nature and origin of squirting in female sexuality”, The Journal of Sexual Medicine, 1;12(3):661–666.
    60. Salama, S.; Boitrelle, F.; Gauquelin, A.; Malagrida, L; Thiounn, N. & Desvaux, P.( 2015). “Nature and origin of squirting in female sexuality”, The Journal of Sexual Medicine. 1;12(3):661–666.
    61. Shahid Aval, M. (1996). Doros of Al-Shari'ah in fegh Imamiya, Vol. 1, Qom: Al-Nashar al-Islami Publishing House, chape dovom. (in Arabic(
    62. Shahid Sani, Z. (1993). Hashieh al-Arshad, Vol. 1, Qom: Daftare Tablighate Islamic. (in Arabic(
    63. Shahid Sani, Z. (n.d). Fawaed al-Qhaved, Qom: Daftare Tablighate Islamic. (in Arabic(
    64. Sheikh Tusi, M. (1967). Mabusut Fi Fiqh Al-Amamiyyah, Vol. 1, Tehran: Maktaba al-Mortazawieh. (in Arabic(
    65. Sheikh Tusi, M. (1984). Al-Istebasar Fima Akhtalf Man Al-Akhbar, Vol. 1, Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiya. (in Arabic(
    66. Sheikh Tusi, M. (1986). Tahzeeb al-Ahkam, Vol. 1, Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiya. (in Arabic(
    67. Sistani, M. (2007). Vasael al-Man al-Anjab, Beirut: Dar al-Moraekh al-Arabi, chape dovom. (in Arabic(
    68. Tabarsi, F. (1994). Tafsir Majma al-Bayan, Vol. 10, Beirut: Moasseh (in Arabic(
    69. Tabatabaei Qomi, T., (2001). Dalilah fi Sharh montakhab al-Masal, Vol. 3, Qom: Mahalati. )in Arabic)
    70. Tabrizi, J. (2008). Tanghih mabani al-Arwa, Vol.5, Qom: Dar al-Sadiqah al-Shahida. (in Arabic(
    71. Tomalty, D. Giovannetti, O. Hannan, J. Komisaruk, B. Goldstein, S. Goldstein, I. and Adams, M. (2022). Should We Call It a Prostate? A Review of the Female Periurethral Glandular Tissue Morphology, Histochemistry, Nomenclature, and Role in Iatrogenic Sexual Dysfunction, Sexual Medicine Reviews, 10.1016/ j.sxmr.2021.12.002, 10(2): 183-194.
    72. Wilhite, M (2018), Chapter 59 - Vaginal Dryness, In Integrative Medicine, Fourth Edition, 592-599.e2.
    73. Yazdi, M. (2000). Urwat al-Wothgha, Vol.5, Qom: Jama'ah al-Modaresin. (in Arabic)
    74. Zuhaili, W. (n.d). Fegh Islamic and adelatah, Vol. 1, Damascus: Dar al-Fakr,  chape chaharom. (in Arabic)