بررسی تطبیقی قصاص مسلمان در برابر کافر ذمی در تفاسیر فقهی شیعه و حنفیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکدة قرآن و حدیث، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 استادیار، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

3 استادیار، دانشکدة فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

جواز یا عدم جواز قصاص مسلمان در برابر کافر ذمی، یک مسئلۀ اختلافی در فقه امامیه و حنفیه است. مسئلۀ مذکور قابلیت طرح در رشته‌های مختلف همچون فقه، حقوق و تفسیر را دارد. حوزۀ تفسیری مسئلۀ مذکور برخلاف دیگر حوزه‌ها، به‌علت نبودن تحقیق مستقل، وجود نواقص روشی و تحلیلی در پژوهش‌های غیرمستقل و تفاوت مفسران و فقها در طرح مباحث مربوط به مسئلۀ مذکور، نیاز جدی به بررسی دارد. مهم‌ترین هدف مقاله، دستیابی به تفسیر صحیح آیات قصاص است. مقالۀ حاضر، نظریۀ عدم جواز قصاص مذکور را نظریۀ صواب و دارای ادلۀ معتبر قلمداد می‌کند، زیرا آیۀ نفی سبیل دلالت بر نفی قصاص مذکور دارد و قصاص مذکور نیز از مصادیق نفی سبیل و سلطة کافر بر مسلمان است. روایات معتبر نیز دلالت بر نفی قصاص مذکور دارند. ممانعت عقل از جواز قصاص مذکور نیز غیرقابل پذیرش است..

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Muslim Retribution against Infidel in Shi'ite and Hanafi Jurisprudential Interpretations

نویسندگان [English]

  • Ithar Hossain Shah 1
  • Taher Gharbavi 2
  • Ahmad Moradkhani 3
1 Ph.D Student, Faculty of Quran & Hadith, Al- Mustafa International University, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Quran & Hadith, Al- Mustafa International University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

Whether or not a Muslim retribution against an infidel is allowed a matter of dispute between Imamiyyah and Hanafiyyah jurisprudence. This issue can be raised in various fields such as jurisprudence, law and exegesis. There is a serious need for analysis of this issue in the field of exegesis. Because there are methodical and analytical defects in non-independent researches. Also, interpreters and jurists have many differences in dealing with this issue. The purpose of this article is to achieve the correct interpretation of the verses of retribution. The present article considers the theory of impermissibility of retribution as a valid theory with valid evidences. Because there is a verse in the Quran which rejects any infidel’s domination over Muslims. This verse implies the rejection of the aforementioned retribution which is an example of the rejection of infidel’s domination over a Muslim. Authentic narrations also indicate that retribution is not permissible. Sense prevention of that retribution is also unacceptable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Retribution
  • Muslim
  • Infidel
  • Shi'ite and Hanafi Interpretations

مراجع

  1. ـ قرآن کریم

    ـ ترجمۀ قرآن (رضایی و همکاران)

    1. آلوسی، محمود بن عبدالله (1415ق). روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم والسبع المثانی، تحقیق: عبدالباری عطیه، علی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    2. ابن‌داود حلی، حسن بن علی (1383ق). رجال ابن داود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    3. ابن‌عربی، محمد بن عبداللّه (1408ق.). احکام القرآن، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت: دارالجیل.
    4. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق). تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسن شمس‌الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    5. بلاغی، محمدجواد (1420ق). آلاء الرحمن فی تفسیرالقرآن، تحقیق بنیاد بعثت واحد تحقیقات اسلامی، قم: وجدانی.
    6. ثلایی، یوسف بن احمد (1423ق). تفسیر الثمرات الیانعه و الأحکام الواضحة القاطعة، صعده (یمن): مکتبة التراث الإسلامی.
    7. جرجانی، ابوالفتح بن مخدوم (1362). تفسیر شاهی، تهران: نوید.
    8. جصاص، احمد بن علی (1405ق). احکام القرآن، تحقیق محمدصادق قمحاوی، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
    9. حر عاملی، محمد بن الحسن (1414ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
    10. حلی، حسن بن یوسف (1411ق). رجال العلامه الحلی، قم: دار الذخائر.
    11. حلی، حسن بن یوسف بن علی (1425ق). نهایة الوصول إلی علم الأصول، تحقیق الشیخ ابراهیم البهادری، قم: مؤسسة الامام الصادق(ع).
    12. خوئی، ابوالقاسم (بی‌تا). معجم رجال الحدیث، 23جلدی، بی‌جا، بی‌نا (نرم‌افزار درایة الحدیث).
    13. السبحانی، الشیخ جعفر (1437ق). الإیضاحات السنیّة للقواعد الفقهیة، قم: مؤسسة الامام الصادق(ع).
    14. صدوق، محمد بن علی (1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
    15. طباطبایى، محمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    16. طوسی، محمد بن حسن (1390ق). الإستبصار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    17. طوسی، محمد بن حسن (1415ق). رجال الطوسی، قم: انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین.
    18. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب، چ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    19. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1373). کنزالعرفان فی فقه القرآن، تصحیح: محمدباقر شریف زاده و بهبودی، تهران: مرتضوی.
    20. قرطبی، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
    21. کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    22. کیاهراسی، علی بن محمد (1422ق). احکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    23. لنکرانی، محمدفاضل (1380). تفصیل الشریعة-القصاص، قم: مرکز فقه الآئمة الاطهار.
    24. لنکرانی، محمدفاضل (1383). القواعد الفقهیة، قم: مرکز فقه الآئمة الأطهار(ع).
    25. مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه، چ دهم، تهران: دارالکتب الإسلامیة، دهم.
    26. موسوی بجنوردی، سید محمد بن حسن (1404ق). قواعد فقهیه، چ سوم، تهران: مؤسسة عروج.
    27. مؤسسۀ دائرة ‌المعارف الفقه الإسلامی (1424ق/2003م). موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت(ع)، قم: مؤسسة دائرة‌المعارف الفقه الإسلامی.
    28. نجاشی، احمد بن علی (1407ق). رجال النجاشی، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
    29. نجفی جواهری، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام، چ ششم، تهران: المکتبة الاسلامیة.
    30. یزدی، محمد (1415ق). فقه القرآن، قم: اسماعیلیان.
    31. یوسفی مقدم، محمدصادق (1387). «ضرورت بازنگری در مبانی و روایات قیاس»، فقه، سال پانزدهم، ش57.، 86-145.

    References

    1. Alusi, Mahmood bin Abdullah (1994). Spirit of Meanings;An Exegsis, Beirut: Al-Kutub Al-Elmeyyah Publishin. (in Arabic)
    2. Balaghi, Mohammad Jawad(2000), Blessings of God; A Exegsis, Qom: Wijdani Publishin. (in Arabic)
    3. Fakhar e Razi, Mohammad  bin Ummar(1999). The Invisible Clues; An Exegsis, Beirut: Al- Ihya Al-Turas Al-Arabi Publishin. (in Arabic)
    4. Fazel Miqdad, Miqdad bin Abdullah (1994). Knowledge Treasure; A jurisprudential Exegsis, Tehran: Murtazavi Publication. (in Arabic)
    5. Horr Ameli, Mohammad bin Alhassan (1993). Shiite Means to Achieve Juristic Issues, Qom: Aalulbeit Foundation. (in Arabic)
    6. Hilli, Hassan bin usof bin Ali (1990). Verification of Traditionists, Qom: Al-Zakhaer Publishin. (in Arabic)
    7. Hilly, Hassan bin usof bin Ali(2004), Utmost Diligence to Achieve Methodology, Qom: Imam Saadiq Foundation Publiction. (in Arabic)
    8. Ibn-e-Arabi, Mohammad bin Abdullah(1987). Quranic Rules; A jurisprudential Exegsis, Beirut: Al-Jeel Publishin. (in Arabic)
    9. Ibn-e-Davud Hilli, Hassan bin Ali(1963). Verification of Traditionists, Tehran: publication of Tehran University. (in Arabic)
    • Ibn–e-Kasir, Ismail (1998). Exegesis of Great Quran , Beirut: Al-Kutub Al-Ilmeyah Publishin.(in Arabic)
    • Jurjani, Abul Fatah bin Makhdoom (1983), Shahi Exegesis, Tehran: Navid Publications .(in Persian)
    • Jusas, Ali bin Mohammad (1984). Qur’anic Rules, Beirut: Ehyah Al-Turas Al-Arabi Publishin. (in Arabic)
    • Kia Herasi, M (2001). Qur’anic Rules, Beirut: Al-Kutub Al-Elmeyah Publishin.(in Arabic)
    • Khoi, Abul Qasim(1989), Dictionary of Traditionists, Drayah Al_Hadith Software .(in Arabic )
    • Kulaini, Mohammad bon Yaqub (1986), Al-Kafi; A Traditional book, Tehran: Al-Kutub Al-Islamiah Publishin.(in Arabic)
    • Lankrani, Mohmmad Fazil (2004). Jurisprudence Rules, Qom: Al- Attahar Jurisprudence Center. (in Arabic)
    • Lankrani, Mohmmad Fazil (2001). Detail of Islamic Canon Law(Retribution), Qom: Al-Attahar Jurisprudence Center. (in Arabic)
    • Makaram shirazi, Nasir (1992). Sample; A Exegesis, Tehran: Al- Kutub Al-Eslameyah Publishin. (in Persian)
    • Foundation of Al- Fiqah Al- Islami Encyclopedia (2003). Qom: Al- Fiqah Al- Islami Encyclopedia. (in Arabic)
    • Musavi bujnurdi, Syed Mohammad bin Hassan (1983). Jurisprudence Rules, Tehran: Oruj Istitute. (in Arabic)
    • Najashi, Ahmad bin Ali (1986). Verification of Traditionists, Qom: Jamia Al- Mudarresin Publishin.(in Arabic)
    • Najfi Jawaheri, Mohammad Hassan (1983). Jewels of Words on Commentary of Sharaie –ul- Islam, Tehran: Islamic Library. (in Arabic)
    • Qurtubi, Mohammad bin Ahmad (1985). Complete Quranic Rulings; A jurisprudentional Exegsis, Tehran: Nasir Khusro Publication. (in Arabic)
    • Sadduq, Mohammad bin Ali (1992). One Who Does Not Have a Religious; A Traditional book, Qom: Jamia Al-Mudarresin Publishin.(in Arabic).
    • Subahani, Jafar (2015). A Commentary on Jurisprudentional Rules, Qom: Al-Imam Al-Sadiq Foundation.(in Arabic)
    • Sulayi, Yusuf bin Ahmad (2002). Ripe Fruits & Clear Religious Orders; An Exegesis, Sa'dah (Yemen): Al-Turas Al-Arabi Library. (in Arabic)
    • Taba Tabaie, Mohammad Hussain (1970). A Measure of Exegesis, Beirut: Al-Aalam Printing Foundation.(in Arabic)
    • Tusi, Mohammad bin hassan (1970). Intelligence Begging; A Traditionnal book, Tehran: Al- Kutub Al- Islamiya publishin.(in Arabic)
    • Tusi, Mohammad bin hassan (1994). Verification of Traditionists, Qom: Jamia Al-Mudarresin Islamic publishin.(in Arabic)
    • Yazadi, Mohammad (1994). Qur'anic Understanding, Qom: Ismaeilian Publisher. (in Arabic)
    • Yusufi Muqaddam, Mohammad sadiq (2008). “The Need to Review The Principles and Traditions of Analogy”, Journal of Jurisprudence, 57,pp86-145. (in Persian)
مجله علمی
دوره 18، شماره 2
تیر 1401
صفحه 613-637

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 07 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار