جایگاه قصد قربت در وقف از دیدگاه فقه اسلامی و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 استادیار، گروه فقه، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

یکی از مباحثی که در خصوص وقف، بین فقها و محققان مطرح است، جایگاه قصد قربت در وقف بوده و در نتیجه چستی ماهیت آن است.قانون مدنی که به بررسی احکام وقف پرداخته، در خصوص لزوم اشتراط قصد قربت در وقف، حکم را بیان نکرده است. در فقه بین فقها، سه دیدگاه وجود دارد؛ برخی قصد قربت را در وقف، از شرایط صحت می‌دانند و گروهی منکر شرطیت قصد قربت‌اند. گروهی نیز بین وقف عام و وقف خاص تفصیل داده و در وقف عام، قصد را شرط دانسته و در وقف خاص، شرط نمی‌دانند. در تحقیق حاضر با بهره‌گیری از روش تحلیلی ـ توصیفی و با تکیه بر روش کتابخانه و به استناد به اصالت‌الاطلاق، صحت وقف کافر، عدم دلیل بر لزوم قصد قربت این نتیجه به‌دست آمده است که قصد قربت از شرایط وقف نیست. سکوت قانون مدنی را نیز می‌توان حمل بر پذیرش همین نظریه کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Position of the Intention of Closeness to Allah in Religious Endowment (Waqf) in the View of Islamic Jurisprudence and Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Yazdani 1
  • Mostafa Hosseini 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor, Department of jurisprudence, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Regarding the religious endowment, a discussion is raised among the jurists and researchers about the position of the intention of closeness to Allah in religious endowment and therefore the result of its essence. The Civil Code, which examines the rulings on religious endowment, has not stated the necessity of stipulating the intention of proximity in religious endowment. There are three views among jurists in jurisprudence; some consider the intention of proximity in religious endowment as a condition of correctness, and some deny the condition of the intention of proximity. The third group also elaborate between general and specific religious endowment. They consider intention as a condition for general endowment but not specific endowment. The present study, using the analytical-descriptive method and relying on the library method as well as the originality of the absolute, the validity of the infidel’s religious endowment, the lack of reason for the necessity of the intention of proximity, it has been concluded that the intention of proximity is not a condition for religious endowment. The silence of Civil Law can also be attributed to the acceptance of this theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intention of Closeness
  • Endowment
  • Imamiyyah Jurisprudence
  • Sunni Jurisprudence
  1. ـ قرآن کریم.

    1. ابن ادریس، محمد بن منصور (1407ق).السرائرالحاویلتحریرالفتاوى،چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀ علمیۀقم.
    2. ابن‌براج، قاضی (1406ق). المهذب،چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀ علمیۀقم.
    3. ابن‌تیمیه، عبدالسلام (1404ق). المحرر فی الفقه على مذهب الإمام أحمد بن حنبل، دوم، ریاض: مکتبه المعارف.
    4. ابن‌حاجب، عثمان بن عمر (1421ق).جامع الامهات، بی‌جا:الیمامة للطباعة والنشر والتوزیع.
    5. ابن‌زهره، حمزه (1417ق). غنیةالنزوع إلى علمی الأصول والفروع،چ اول، قم:مؤسسۀامام صادق(ع).
    6. ابن شاس، ابومحمد (1423).عقد الجواهر الثمینة فی مذهب عالم المدینة،چ اول، بیروت: دارالغرب اسلامی.
    7. ابن عابدین، محمدامین (1412ق).رد المحتار على الدر المختار،چ دوم، بیروت: دارالفکر.
    8. ابن‌قدامه، عبدالله (1388). المغنی،قاهره: مکتبه القاهره.
    9. ابن‌نجیم، زین‌الدین (بی‌تا).البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بی‌جا: دار الکتاب الاسلامی.
    10. آخوند خراسانى، محمدکاظم (1413ق) کتاب فی الوقف،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀ علمیۀقم.
    11. اراکى، محمدعلى (1414ق).المسائل الواضحة، چ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
    12. اردبیلى، احمد (1403ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀعلمیۀ قم.
    13. اصفهانى، سید ابوالحسن (1422ق). وسیلة النجاة مع حواشی الامام الخمینی،چ اول، قم:مؤسسۀتنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
    14. اصفهانى، محمدحسین (1418ق). حاشیة کتاب المکاسب،چ اول، قم: انوار الهدی.
    15. انصاری، زکریا (بی‌تا). أسنى المطالب فی شرح روض الطالب، بی‌جا: دارالکتاب الاسلامی.
    16. انصاری، مرتضی (1415ق).کتابالمکاسب،چ اول، قم:کنگرۀجهانی بزرگداشت شیخ انصاری (ره).
    17. ایروانى، على (1406ق).حاشیةالمکاسب،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    18. بحرانى، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    19. بصرى بحرانى، محمد امین (1413ق). کلمةالتقوى،چ سوم، قم: سید جواد وداعى.
    20. بهجت، محمدتقى (1426ق). جامع المسائل،چ دوم، قم: دفتر معظم‌له.
    21. تبریزى، ابوطالب (بی‌تا). التعلیقةالاستدلالیةعلى تحریرالوسیلة، بی‌جا: بی‌نا.
    22. تبریزى، جواد بن على (1426ق). منهاج الصالحین، چ دوم، قم: مجمع الإمام المهدی (عج).
    23. تسترى، اسدالله (بی‌تا). مقابس الأنوار و نفائس الأسرار،چ اول، قم:مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    24. حلى، حسن بن على (1411ق). الجوهرة فی نظم التبصرة،چ اول، تهران:مؤسسۀچاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    25. حلى، محقق اول، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام،چ دوم، قم:مؤسسۀاسماعیلیان.
    26. ----------------- (1412ق).نکتالنهایه،چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    27. ----------------- (1418ق).المختصر النافع فی فقه الإمامیة،چ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
    28. حلی، یحیی بن سعید (1405ق).الجامع للشرائع، چ اول، قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة.
    29. حکیم، سید محسن (1410ق).منهاجالصالحین،چ اول، بیروت:دارالتعارف للمطبوعات.
    30. حکیم، سید محمد سعید (1415ق).منهاج الصالحین،چ اول، بیروت: دار الصفوة.
    31. خلیل بن اسحاق (1426ق). مختصرالخلیل،چ اول، قاهره: دارالحدیث.
    32. خمینى، سید روح‌اللّه (بی‌تا).تحریرالوسیلة،چ اول، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
    33. خوانسارى، سید احمد (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصرالنافع،چ دوم، قم:مؤسسۀاسماعیلیان.
    34. خویى، سید ابو القاسم (1410ق). منهاج الصالحین،چ بیست‌وهشتم، قم: نشر مدینة العلم.
    35. رعینی، الحطاب (1412ق). مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل،چ سوم، بیروت: دارالفکر.
    36. رملی، شمس‌الدین (1404ق). نهایة المحتاج إلى شرح المنهاج، بیروت: دارالفکر.
    37. روحانی، سید صادق (1412ق). فقه الصادق(ع)، قم: دارالکتاب ـ مدرسۀامام صادق(ع).
    38. -------------- (بی‌تا).منهاج الصالحین، بی‌جا: بی‌نا.
    39. دیلمى، سلاّر (1404ق). المراسم العلویة والأحکام النبویة، چ اول، قم: منشورات الحرمین.
    40. دسوقی، محمد بن احمد (بی‌تا).حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، بیروت: دارالفکر.
    41. سبحانی، جعفر (1414ق). المختار فی أحکام الخیار،چ اول، قم:مؤسسۀامام صادق(ع).
    42. سبزوارى، سید عبدالأعلى (بی‌تا). جامع الأحکام الشرعیة، چ نهم، قم: مؤسسۀ المنار.
    43. ----------------- (1413ق). مهذّب الأحکام، چ چهارم، قم: مؤسسۀ المنار.
    44. سبزوارى، محمدباقر (1423ق). کفایة الأحکام،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    45. سرخسی، محمد بن احمد (1414ق). المبسوط، بیروت: دارالمعرفه.
    46. سیدمجاهد، محمد (بی‌تا).کتاب المناهل،چ اول، قم:مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    47. سید یزدى، محمد کاظم (بی‌تا). تکملةالعروةالوثقى،چ اول، قم: کتابفروشى داورى.
    48. سیستانى، سید على (1422ق). المسائل المنتخبة، نهم، قم:دفتر حضرت آیة‌الله سیستانى.
    49. -------------- (1417ق). منهاج الصالحین،چ پنجم، قم: دفتر حضرت آیة‌الله سیستانى.
    50. سیفى مازندرانى، على‌اکبر (بی‌تا). دلیل تحریرالوسیلة؛الوقف، بی‌جا: بی‌نا.
    51. شبیرى زنجانى، سید موسى (1428ق). المسائل الشرعیة،چ اول، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
    52. شهید اول، محمد بن مکى (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة،چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀعلمیۀ قم.
    53. شهید ثانى، زین‌الدین (1414ق). حاشیة الإرشاد،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    54. -------------- (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة،چ اول، قم: کتابفروشى داورى.
    55. -------------- (1419ق). فوائدالقواعد،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    56. شهید ثانى، زین‌الدین (1413ق).مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام،چ اول، قم: مؤسسۀ المعارف الاسلامیه.
    57. شیرازی، ابواسحاق (بی‌تا). المهذب فی فقة الإمام الشافعی، بی‌جا: دار الکتب العلمیه.
    58. صافى گلپایگانى، لطف‌الله (1416ق). هدایة العباد،چ اول، قم: دارالقرآن الکریم.
    59. طاهرى، حبیب‌الله (1418ق).حقوقمدنى،چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    60. طباطبایى، سید على (1418ق). ریاض المسائل،چ اول، قم:مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    61. -------------- (1409ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصرالنافع؛حدیقةالمؤمنین،چ اول، قم: انتشارات کتابخانۀآیة‌الله مرعشى نجفى (ره).
    62. طباطبایى قمّى، سید تقى (1426ق). مبانی من هاج الصالحین،چ اول، قم: منشورات قلم الشرق.
    63. طوسى، محمد بن حسن (1407ق). تهذیب الأحکام،چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    64. --------------- (1414ق). الرسائل العشر،چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    65. ------------------- (1387ق). المبسوط فی الفقه الامامیه،چ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
    66. ---------------- (1400ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى،چ دوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
    67. عاملى، سید جواد (1419ق).مفتاح الکرامة فی شرح قواعدالعلاّمة،چ اول، قم:دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀ علمیۀقم.
    68. علامه حلى، حسن بن یوسف (1410ق). إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان،چ اول، قم:دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀ علمیۀقم.
    69. علامه حلی، حسن بن یوسف (1411ق). تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین،چ اول، تهران:مؤسسۀچاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    70. ------------------- (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة،چ اول، قم:مؤسسۀامام صادق(ع).
    71. ----------------- (1414ق). تذکرةالفقهاء،چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    72. ------------------- (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال والحرام،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀمدرسین حوزۀعلمیۀقم.
    73. علیش، محمدبن احمد (1409ق). منح الجلیل شرح مختصر خلیل، بیروت: دارالفکر.
    74. عمرانی، ابوالحسین (1421ق).البیان فی مذهب الإمام الشافعی،چ اول، جده: دارالمنهاج.
    75. عمیدی، سید عمید الدین (1416ق). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀعلمیۀ قم.
    76. عینی، بدرالدین (1420ق). البنایة شرح الهدای،چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    77. فاضل آبی، حسن (1417ق).کشف الرموزفی شرح مختصر النافع،چ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    78. فاضل لنکرانى، محمد (1422ق).الأحکام الواضحة،چ چهارم، قم: مرکزفقهى ائمۀاطهار(ع).
    79. فاضل لنکرانى، محمد (1424ق). تفصیل الشریعة؛ الوقف،الوصیة،الأیمان والنذور،الکفارات،الصید،چ اول، قم: مرکز فقهى ائمۀاطهار(ع).
    80. فقعانى، على بن على (1418ق). الدر المنضود فی معرفة صیغ النیات والإیقاعات والعقود،چ اول، قم: مکتبة إمام العصر (عج) العلمیة.
    81. فیاض، محمداسحاق (1426ق).رساله توضیح المسائل،چ اول، قم: انتشارات مجلسى.
    82. --------------- (بی‌تا). منهاج الصالحین، بی‌جا: بی‌نا.
    83. قرافی، ابوالعباس (1994). الذخیره،چ اول، بیروت:دارالغرب الإسلامی.
    84. کاشف‌الغطاء، حسن بن جعفر (1422ق).أنوارالفقاهة؛ کتاب الوقف، چ اول، نجف: مؤسسۀکاشف الغطاء.
    85. کرکى، محقق ثانى (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد،چ دوم، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    86. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، چ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    87. کیدرى، قطب الدین (1416ق). إصباح الشیعة بمصباح الشریعة،چ اول، قم:مؤسسۀ امام صادق(ع).
    88. گلپایگانى، سید محمدرضا (1413ق). هدایة العباد،چ اول، قم: دارالقرآن الکریم.
    89. مجاهد طباطبایی، سید محمد (بی‌تا). کتاب المناهل،چ اول، قم:مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    90. مرداوی، علاء الدین (بی‌تا).الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، دوم، بی‌جا: دار احیاء التراث العربی.
    91. مرعشى نجفى، سید شهاب‌الدین (1406ق). منهاج المؤمنین،چ دوم، قم:کتابخانۀ آیة‌الله مرعشى نجفى (ره).
    92. مصطفوى، سید محمدکاظم (1423).فقه المعاملات،چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀعلمیۀ قم.
    93. مغنیه، محمدجواد (1421ق).فقه الإمام الصادق(ع)،چ دوم، قم: مؤسسۀ انصاریان.
    94. -----------------(1421ق). الفقه على المذاهب الخمسة،چ دهم، بیروت: دار التیار الجدید ـ دار الجواد.
    95. مفید، محمد بن نعمان (1413ق). المقنعه،چ اول، قم:کنگرۀجهانى هزارۀشیخ مفید.
    96. مؤمن قمی، علی (1421ق). جامع الخلاف و الوفاق،چ اول، قم:زمینه‌سازان ظهور امام عصر(ع).
    97. میرزاى قمى، ابوالقاسم (1413ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، تهران: مؤسسۀ کیهان.
    98. نائینى، میرزا محمدحسین (1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب،چ اول، تهران: مکتبه المحمدیه.
    99. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام،چ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    100. نووی، ابوذکریا (1412ق).روضة الطالبین وعمدة المفتین،چ سوم، بیروت: المکتب الاسلامی.
    101. وحید خراسانى، حسین (1428ق). منهاج الصالحین،چ پنجم، قم:مدرسۀ امام باقر(ع).
    102. یزدانی، غلامرضا (1399)، «صحت خیار شرط در وقف در فقه اسلامی»، مجلۀجستارهایفقهیواصولی،ش 18، ص125ـ149.

    Reference

    - Holy Quran

    1. Aini,Badruddin (1420).Al-BanayehSharh Al-Hedaya,First Edition,Beirut: Scientific Library.(in Arabic)
    2. AkhundKhorasani,Muhammad Kadhim. (1413). A Book on Endowment,FirstEdition,Qom: An Islamic propagation book and it was used by the University of Teachers of the Alamiya Qom. (in Arabic)
    3. Muhammad ibn Ahmad. (1409).The glorious description of Khalil,Beirut: Dar al-Fikr.(in Arabic)
    4. AllamaHalli,Hasanibn Yusuf (1410). Guide the minds to the rules of faith,First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association.(In Arabic)
    5. -----------------------------------(1413).The rules of the rules in the knowledge of the lawful and the forbidden,First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association.(In Arabic)
    6. ----------------------------------(1414). Note to the jurists,First Edition,Qom: Al-Bayt Institute.(in Arabic)
    7. ------------------------------------- (1411).The explanation of the learned in the rules of religion,First Edition. Tehran: Publishing Institute affiliated to the Ministry of Culture and Islamic Guidance.(In Arabic)
    8. Hasanibn Yusuf. (1420).Writing the rules of Sharia on the religion of the Imams. First Edition. Qom: Imam Sadegh Institute.(In Arabic)
    9. Amidi,Sayed Amiduddin. (1416) The benefits in solving the problems of the rules,First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association.(in Arabic)
    • Ansari,Mortada (1415). The Book of Benefits,First Edition,Qom: World Commemoration Congress Sheikh Ansari,May God bless him and grant him peace. (in Arabic)
    • Ansari,Zakaria (Dateless). The Most Exalted Talib in Explaining the Kindergarten of the Student,No place: Dar al-Kitab al-Islami. (in Arabic)
    • Ardebili,Ahmad (1403). The Collective of Interest and Evidence in Explaining the Guidance of the Minds,First Edition,Qom: An Islamic spread book which was smeared by the University of Teachers in the scientific possession of Qom. (in Arabic)
    • Bahjat,Mohammad Taqi (1426). Jame 'al-Masa'il,Second Edition,Qom: Daftar Mu'azzamullah.(in Arabic)
    • Bahrani,Yusuf. (1405). Al-Hadaiq Al-Nadhirah in the rules of pure Atrah,First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    • Basri Bahrani,Mohammad Amin. (1413). The word of piety. Third Edition. Qom: Sayyid Javad farewell.(in Arabic)
    • Daylami,Salar (1404). Al-Awsam Al-Alawiyawa Al-Ahkam Al-Nabawiyyah,First Edition,Qom: Manshuraat Al-Harmain.(in Arabic)
    • Desouki,Muhammad Ibn Ahmad. (Dateless). Al-Desouki's margin on Al-Sharh Al-Kabir. Beirut: Dar al-Fikr.(In Arabic)
    • Factors, SJ. (1419). The key to honor in explaining the rules of science,First Edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association.(in Arabic)
    • Fadhil Lankarani,Muhammad (1424). Tafsil al-Shari'ah; Waqf. Will,Faith and vows, Atonement,hunting,First Edition,Qom: The jurisprudential center of the pure Imams (peace be upon them).(in Arabic)
    • Faqani,Ali Ibn Ali (1418). Al-Dar Al-Manzud in the knowledge of the form of intentions,intentions and contracts. First Edition,Qom: Imam al-Asr (AS) Scientific Library. (in Arabic)
    • Fayyaz,Mohammad Ishaq (Dateless). Minhaj Al-Saleheen,No place: No publisher.(in Arabic)
    • ------------------------------- (1426). Treatise on Clarification of Matters,First Edition,Qom: Majlisi Publications.(in Arabic)
    • FazelAbi,Hassan (1417). Discover the mysteries in the brief description of the benefits,Third Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association.(in Arabic)
    • Fazel Lankarani,Muhammad (1422). The clear rules. Fourth Edition,Qom: The jurisprudential center of the pure Imams (peace be upon them).(in Arabic)
    • Golpayegani,Sayyid Muhammad Reza (1413). Hedayat al-Ibad,First Edition,Qom: Dar al-Quran al-Karim.(in Arabic)
    • Gray,Muhammad bin Hassan (1387) .Prolonged in Imami jurisprudence,Third Edition,Tehran: Al-Muktabiyyah School for the Revival of Al-Jaafariyah Works. (in Arabic)
    • ------------------------------- (1400). The end in the abstract of jurisprudence and fatwas,Second Edition,Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.(in Arabic)
    • Hakim,Sayyid Mohsen (1410). Minhaj Al-Saleheen,First Edition,Beirut: Dar al-Ta'rif for publications.(in Arabic)
    • Hakim,Sayyid Muhammad Saeed (1415). Minhaj Al-Saleheen. First Edition,Beirut: Dar Al-Safwa.(in Arabic)
    • Hali,Yahya bin Saeed (1405). Al-Jame 'for Sharia,First Edition,Qom: Sayyid Al-Shuhada Al-Alamiya Foundation.(in Arabic)
    • Halli,Hassan Ibn Ali (1411). The Essence in the Order of Insight,First Edition,Tehran: Publishing Institute affiliated with the Ministry of Culture and Islamic Guidance.(in Arabic)
    • Halli,The first researcher,Ja'faribn Hassan (1408). Shari of Islam in the issues of halal and haram,Second Edition,Qom: Ismaili Institute.(in Arabic)
    • Halli,The first researcher;Ja'faribn, Hassan (1412). The final point,Second Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    • Halli,The first researcher;Ja'faribn, Hassan (1418). Al-Mukhtasar Al-Nafi 'in Imami jurisprudence,Sixth Edition,Qom: Religious Press Foundation.(In Arabic)
    • Ibn Zahra,Hamza (1417). Rich in the penchant for knowledge of origins and branches,First Edition. Qom: Founder of Imam Sadiq. peace be upon him. (in Arabic)
    • Ibn Abdin,Muhammad Amin (1412). Response of the Confused to Al-Durr Al-Mukhtar,Dom,Beirut: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
    • Ibnbarraj,Qazi (1406). Al-mohazab,Second Edition,Qom: No publisher.(in Arabic)
    • Ibn Edris,Mohammad (1407). Al- Saraer al- Havi le Tahrir al- Fatava,Second Edition, Qom: No publisher. (in Arabic)
    • Ibn Hajib,Othman bin Omar (1421). Mosque of the Mothers,No place: Al-Yamamah for printing. publishing and distribution. (in Arabic)
    • Ibn Najim,Zain Al-Din (Dateless). The Beautiful Sea. Explaining the Treasure of Minutes,No place: Dar Al Kitaab Al Islami. (in Arabic)
    • Ibn Qudamah,Abdullah. (1388). Al-Mughni,Cairo,Egypt: Cairo Library. (in Arabic)
    • Ibn Shas,Abu Muhammad (1423). Holding precious jewels in the doctrine of the world of Medina,First Edition,Beirut: Dar Al-Gharbislamic. (In Arabic)
    • Ibn Teimieh,abdasslam (1404). The Editor in jurisprudence on the doctrine of Imam Ahmed bin Hanbal,Second Edition,Riyadh: The Knowledge Office. (in Arabic)
    • Imrani,Abolhossein (1421). The statement in the religion of Imam al-Shafi'i,First Edition,Jeddah: Dar al-Minhaj.(in Arabic)
    • Iraka,Muhammad Ali (1414). Clear Issues,First Edition,Qom: The spread of an Islamic message book that has knowledge of Qom. (in Arabic)
    • Irvani,Ali (1406). Margin of Makaseb,First Edition,Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.(In Arabic)
    • Isfahani,Muhammad Husayn (1418). The Note to the Book of Benefits,First Edition,Qom: Anwar al-Hada. (in Arabic)
    • Isfahani,Sayed Abu al-Hasan (1422). A means of salvation with the footnotes of Imam Khomeini, FirstEdition,Qom: his institution,The organization and publication of antiquities of Imam Khomeini,May God rest his soul. (in Arabic)
    • Kashif al-Ghatta,Hassan ibnJa'far (1422). The lights of jurisprudence; Book of Endowments, Najaf: Kashif Al-Ghatta Institute.(in Arabic)
    • Khalil Ibn Ishaq (1426). Mukhtasar Al-Khalil,First Edition,Cairo: Dar al-Hadith.(in Arabic)
    • Khansari,Sayyid Ahmad (1405). Comprehensive Evidence in a Brief Explanation of Benefits,Second Edition. Qom: Ismaili Institute.(In Arabic)
    • Khoei,Sayyid Abu al-Qasim (1410). Minhaj al-Saleheen,Twenty-eighth Edition,Qom: Madinah al-Alam Publishing.(in Arabic)
    • Khomeini,Sayyid Ruhollah (Dateless). Tahrir al-Wasila,First Edition,Qom: Dar al-Alam Press Institute.(in Arabic)
    • Kidari,Qutbuddin (1416). Shiite morning with Sharia light,First Edition,Qom: Imam Sadiq (as) Institute.(in Arabic)
    • Kirki,Mohaqeq Thani (1414). Comprehensive intentions in explaining the rules,Second Edition,Qom: Al-Bayt Institute.(in Arabic)
    • Klini,Muhammad Ibn Ya'qub (1407). Al-Kafi,Fourth Edition,Tehran: Islamic Books House.(in Arabic)
    • Marashi Najafi,Sayyid Shahab al-Din (1406).Minhaj al-Mu'minin, Second edition,Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library.(in Arabic)
    • Mardavi,Aladdin (Dateless). Justice in recognizing the preferences of the dissenters,Second Edition,No place: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.(in Arabic)
    • Mirza Qomi,Abu al-Qasim (1413).Comprehensive questions in the answer to questions,Tehran: Kayhan Institute.(In Arabic)
    • Momen Qomi,Ali (1421).Comprehensive Al-Khalaf and Al-Wefaq,First Edition,Qom: The founders of the emergence of Imam Asr (as).(in Arabic)
    • Mufid,Muhammad ibn Nu'man (1413).Al-Muqna,Second edition,Qom: Sheikh Mufid Millennium World Congress.(in Arabic)
    • Mughniyeh,Mohammad Jawad (1421).Fiqh of Imam Sadiq (as). second edition,Qom: Ansarian Institute.(in Arabic)
    • Mughniyeh,Mohammad Jawad (1421). Jurisprudence on the five religions, second edition,Beirut: Dar Al-Tayyar Al-Jadid - Dar Al-Jawad. (in Arabic)
    • Mujahid Tabatabai,Sayyid Muhammad (Dateless).Kitab al-Manahil,First Edition,Qom: Al-Bayt Institute,Peace be upon them.(In Arabic)
    • Mustafawi,Sayyid Muhammad Kazim (1423).Fiqh of transactions,First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association.
    • Naini,Mirza Muhammad Hussein (1373).Minya al-Talib in the margins of achievements,First Edition,Tehran: Al-Mohammadiyah School.
    • Najafi,Mohammad Hassan (1404).The jewel of theology in the explanation of Islamic law,Seventh edition,Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
    • Novi,Abu Zakaria (1412).The shrine of the students and the intention of the muftis,Third edition,Beirut: Islamic School.
    • Qarafi,Abu al-Abbas (1994). Al-Zakhira,First Edition,Beirut: Dar Al-Gharb Al-Islami.(in Arabic)
    • Raini,Al-Huttab (1412). Mawaheb Al-Jalil in SharhMukhtasar Khalil,Third Edition,Beirut: Dar al-Fikr.(In Arabic)
    • Ramli,Shams al-Din (1404). The End of the Necessary to Explain the Curriculum,Beirut: Dar al-Fikr.(in Arabic)
    • Rouhani,Sayyid Sadegh (1412). Fiqh al-Sadiq (peace be upon him),Qom: Dar al-Kitab: School of Imam Sadegh (peace be upon him).(in Arabic)
    • -------------------------------- (Dateless). Minhaj Al-Saleheen,No place: No publisher.(in Arabic)
    • Sabzevari,Mohammad Baqir (1423). Kifayat al-Ahkam,first edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    • Sabzwari,SayyidAbd al-'Ali (1413). The polite rules. Fourth Edition,Qom: Al-Manar Foundation.(in Arabic)
    • ---------------------------------- (Dateless). Comprehensive Sharia Laws,Ninth Edition,Qom: Al-Manar Foundation.(in Arabic)
    • Safi Golpayegani,Lutfullah (1416). Hedayat al-Ibad,First Edition,Qom: Dar al-Quran al-Karim.(In Arabic)
    • Sarakhsi,Muhammad Ibn Ahmad (1414). Al-Mabsut,Beirut: Dar al-Ma'rifah.(in Arabic)
    • Sayyid Mujahid,Muhammad (Dateless). Kitab al-Manahil,First Edition,Qom: Al-Bayt Foundation,peace be upon them.(in Arabic)
    • SayyidYazdi,Mohammad Kazem (Dateless). Completion of Al-Urwa Al-Wathqa, First Edition,Qom: Davari Bookstore.(in Arabic)
    • Seifi Mazandarani,Ali Akbar (Dateless). The reason for writing the means;Al-Waqf,No place:No Publisher.(in Arabic)
    • Shabir Zanjani,Sayyid Musa (1428). Sharia issues,First edition,Qom: Fiqh Publishing Institute.(in Arabic)
    • ShahidThani,Zayn al-Din (1410). Al-Rawdah al-Bahiyya in Sharh al-Lama'a al-Damashqiyya, First edition,Qom: Davari Bookstore.(in Arabic)
    • ShahidThani,Zayn al-Din (1413).The Schools of Understanding to the Reformation of Islamic Laws,First Edition. Qom: Institute of Islamic Knowledge.(in Arabic)
    • ---------------------------------- (1414). Margin of Guidance. First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    • ----------------------------- (1419). Benefits of Rules. First Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    • Shirazi,Abu Ishaq (Dateless). The polite in the jurisprudence of Imam al-Shafi'i,No place: Dar al-Kitab al-Almiya.(in Arabic)
    • Sistani,Sayyid Ali (1417). Minhaj Al-Saleheen,Fifth Edition. Qom: The office of Hazrat Ayatollah Sistani.(in Arabic)
    • --------------------- (1422). Selected Matters,Ninth Edition,Qom: Office of Hazrat Ayatollah Sistani.(in Arabic)
    • Sobhani,Ja'far (1414). Al-Mukhtar in the rules of choice,First Edition,Qom: Imam Sadegh (as) Institute.(in Arabic)
    • Tabatabai,Sayyid Ali (1409). the minor commentary in the brief brief;Hadiqa al-Mu'minin,First Edition,Qom: Ayatollah MarashiNajafi Quds Library Publications.(in Arabic)
    • Tabatabai,Sayyid Ali (1418). Riyadh Al-Masa'il, First Edition,Qom: Al-Bayt Foundation,Peace be upon them.(in Arabic)
    • Tabatabai Qomi. Sayyid Taqi (1426). Foundations of Minhaj Al-Saleheen, First Edition,Qom: East Pen Publications.(in Arabic)
    • Tabrizi,Abu Talib (Dateless). the argumentative commentary on Tahrir al-Wasila,No place: No publisher.(in Arabic)
    • Tabrizi,JawadIbn Ali (1426). Minhaj Al-Saleheen,Second Edition,Qom: Imam Al-Mahdi Assembly.(in Arabic)
    • Taheri,Habibollah (1418). Civil Law,Second Edition,Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(inPersian)
    • Testari,Asadullah (Dateless). Mqabs al-Anwar waNafais al-Asrar,First Edition,Qom: Al-Bayt Foundation,peace be upon them.(in Arabic)
    • The first martyr,Muhammad Ibn Makki (1417). Sharia courses in Imami jurisprudence,Second Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    • Tusi,Muhammad Ibn Hassan (1407). Tahdhib al-Ahkam,Fourth Edition,Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya.(in Arabic)
    1. ----------------------------------- (1414). Al-Rasa'il al-Ashar, Second Edition,Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.(in Arabic)
    2. Wahid Khorasani,Hussein (1428). Minhaj Al-Saleheen. Fifth Edition. Qom: Imam Baqir School.(in Arabic)
    3. Yazdani,Gholamreza (1399). The validation of the condition of derogation in a waqf contract,Justraha-ya Fighi va usuli. 18.