لزوم اظهار اسلام پس از بلوغ و عدم کفایت اسلام حکمی در تحقق ارتداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

ارتداد از مسائل چالشی ادیان توحیدی است و دین همان‌طورکه بر پذیرش اسلام و ایمان تأکید دارد، از کفر و ارتداد نهی کرده و در متون فقهی، مجازات‌هایی برای مرتکبان آن در نظر گرفته شده است. ارتداد صرفاً لقلقۀ زبان نیست و حصول آن مستلزم حضور شرایط تکلیف نظیر عقل و اختیار است. لیکن، بلوغ به‌عنوان یکی از شرایط عامۀ تکلیف در حصول ارتداد، محل اختلاف است و از میان کسانی که آن را در تحقق ارتداد شرط می‌دانند، عده‌ای به صِرف بلوغ شرعی اکتفا کرده و برای بلوغ عقلی و اظهار اسلام پس از بلوغ جایگاهی متصور نشده‌اند. این مسئله به‌حدی حائز اهمیت است که نتیجۀ آن به‌طور مستقیم در حیات نوجوانان تازه‌بالغ نقش دارد و می‌تواند پایانی بر شبهه‌پراکنی و اختلاف‌نظرها در خصوص عدم رعایت حقوق این گروه در دین اسلام باشد. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که بلوغ در وقوع ارتداد شرط لازم است نه کافی و مقصود از اسلام در این مسئله، اسلام حقیقی است و صرف اسلام حکمی و تبعی کفایت نمی‌کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته است..

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Necessity of Expressing Islam after Puberty and the Insufficiency of Subordinate Islam in Realization of Apostasy

نویسندگان [English]

  • Mohammad Nozari Ferdowsieh 1
  • Abdollah Omidi Fard 2
  • Majid Nazarian Lenji 3
  • Mohammad Asadi 3
1 Assistant Professor, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
3 Ph.D Student, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Apostasy is one of the challenges of monotheistic religions, and religion, while emphasizing the acceptance of Islam and faith, forbids disbelief and apostasy. A number of punishments have been considered for apostates in jurisprudential texts. Apostasy is not just a matter of words; its realization requires the existence of conditions of religious obligation, such as reason and will. However, maturity as one of the general conditions of religious obligation in the occurrence of apostasy is the place of disagreement among jurists. Among those who consider maturity as a condition for the realization of apostasy, some have limited themselves to religious maturity and they have not considered intellectual maturity and the expression of Islam after puberty. This issue is so important that its result affects directly the lives of newly matured juveniles and it can put an end to doubts and disagreements about not observing of the rights of this group in Islam. The result of the research shows that maturity is a necessary but not enough condition in the realization of apostasy, and the purpose of Islam in this matter is true Islam; the subordinate Islam alone is not enough. The present research has been done in a descriptive-analytical method with reference to library sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apostasy
  • Islam
  • Subordinate Islam
  • Faith
  • Maturity
  1. ـ قرآن کریم.

    1. ابن‌رشد، محمد (1425ق). بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، ج2، قاهره: دارالحدیث.
    2. ابن‌منظور، محمد (1414ق). لسان العرب، احمد فارس، ج12، چ سوم، بیروت: دارالفکر.
    3. اراکی، محمدعلی (1413ق). رساله فی الإرث، چ اول، قم: مؤسسۀ در راه حق.
    4. اردبیلی، احمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان، مجتبی عراقی و دیگران، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    5. انصاری، مرتضی (1404ق). الاجتهاد و التقلید، چ اول، قم: کتابفروشی مفید.
    6. بحرالعلوم، محمد (1403ق). بلغه الفقیه، ج4، چ چهارم، تهران: منشورات مکتبه الصادق.
    7. تبریزی، جواد (1426ق). تنقیح مبانی العروه (کتاب الطهاره)، ج2، چ اول، قم: دارالصدیقه الشهیده(س).
    8. جزیری، عبدالرحمن؛ غروی، محمد (1424ق). الفقه علی المذاهب الأربعه، ج5، چ دوم، بیروت: دارالکت العلمیه.
    9. جمعی از پژوهشگران (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج1، چ اول، قم: دائره‌المعارف فقه.
    10. جمعی از نویسندگان (بی‌تا). نضره النعیم فی مکارم أخلاق رسول الکریم، چ چهارم، جده: دارالوسیله.
    11. جوادی، محسن (1377). نظریه ایمان، چ اول، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری.
    12. حر عاملی، محمد (1409ق). وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    13. حسینی، عمیدالدین (1416ق). کنزالفوائد، محی‌الدین واعظی؛ کاتب؛ اسدی، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    14. حسینی عاملی، جواد (1419ق). مفتاح الکرامه، محمدباقر خالصی، ج16، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    15. حلبی، ابوالصلاح (۱۴۰۳ق). الکافی فی الفقه، رضا استادی، چ اول، اصفهان. کتابخانۀ امام علی(ع).
    16. حلّی، حسن (1413ق). قواعد الأحکام، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    17. -------- (1414ق). تذکره الفقهاء، ج17، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    18. -------- (1420ق). تحریرالأحکام الشرعیه، ابراهیم بهادری، چ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
    19. حلّی، نجم‌الدین (1403ق). الاجتهاد و التقلید، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    20. خمینی موسوی، روح‌الله (1368). توضیح المسائل، مسلم قلی‌پور، چ اول، تهران: قدیانی.
    21. ---------------- (1376). شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام(ره).
    22. راغب اصفهانی، حسین (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، صفوان عدنان داودی، چ اول، لبنان: دارالعلم.
    23. راوندی، قطب‌الدین (1405ق). فقه القرآن، احمد حسینی، ج2، چ دوم، قم: کتابخانۀ آیه‌الله مرعشی.
    24. ریمی، جمال‌الدین (1419ق). معانی‌البدیعه، ج2، چ اول، ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    25. زحیلی، وهبه بن مصطفی (بی‌تا). الفقه الإسلامی وأدلته، ج7، چ چهارم، دمشق: دارالفکر.
    26. سبزواری، عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام، چهارم.قم: المنار.
    27. سبکی، تاج‌الدین (1419ق). رفع الحاجب عن مختصر ابن الحاجب، ج1، چ اول، بیروت: عالم الکتب.
    28. سعید بن مسفر (بی‌تا). دروس للشیخ سعید بن مسفر، ج7، بی‌جا.
    29. شهید اول، محمد (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، ج2، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی
    30. شهید ثانی، زین‌الدین (1413ق). مسالک الأفهام، ج15، چ اول، قم: مؤسسۀ المعارف الإسلامیه.
    31. صادقی، محمد (1388). ترجمان فرقان، ج2، چ اول، قم: شکرانه.
    32. صدوق، محمد (1413ق). من لایحضره الفقیه، ج4، دوم.قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    33. طحاوی، أبوجعفر (1417ق). مختصر اختلاف العلماء، ج3، چ دوم، بیروت: دارالبشائر الإسلامیه.
    34. طوسی، محمد (1407ق). خلاف، خراسانی، شهرستانی، چ اول، نجف: عراقی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    35. ---------- (1417ق). العدَّه فی أصول الفقه، محمدرضا انصاری، چ اول، قم: چاپخانۀ ستاره.
    36. عاملی، محمدحسین (1427ق). الزبده الفقهیه، چهارم.قم: دارالفقه للطباعه و النشر.
    37. عبدالرحمان، محمود (بی‌تا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیه، بی‌جا.
    38. غنوشی، راشد (1381). آزادی عمومی در حکومت اسلامی، چ اول، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
    39. فاضل، محمد (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج10، چ اول، قم: انتشارات اسلامی.
    40. قرشی، علی‌اکبر (1412ق). قاموس قرآن، ج3، چ ششم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    41. کرکی، علی (1409ق). رسائل محقق کرکی، ج3، چ اول، قم: کتابخانه آیه الله مرعشی، دفتر نشر اسلامی.
    42. کلینی، محمد (1429ق). کافی، اول قم: دار الحدیث للطباعه و النشر..
    43. گروهی از مؤلفان (1404ق). الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج45، چ دوم، کویت: وزاره الأوقاف و الشئون الإسلامیه.
    44. لنکرانی، محمد فاضل (1422ق). تفصیل الشریعه، چ اول، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)،
    45. ماوردی، ابوالحسن (بی‌تا). الحاوی الکبیر، ج10، بیروت: دارالفکر.
    46. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۴ق). مرآه العقول، ج۲۳، چ دوم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    47. مجلسی، محمدتقی (1406ق). روضه المتقین، موسوی کرمانی، اشتهاردی، طباطبایی، ج6، چ دوم، قم: کوشانبور.
    48. مجموعه من اساتذه الفقه الاسلامی (بی‌تا). موسوعه فقه اسلامی مقارن، مصر: مجلس الاعلی للشئون الاسلامیه.
    49. مرعشی شوشتری (1427ق). دیدگاه‌های نو در حقوق، عباس شیری، ج1،چ دوم، تهران: میزان.
    50. مشکینی، علی (1418ق). الفقه المأثور، چ دوم، قم: الهادی.
    51. --------- (بی‌تا). مصطلحات الفقه، بی‌جا.
    52. مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    53. -------------- (1427ق). دائره المعارف فقه مقارن، جمعی از محققان حوزه، ج1، چ اول، قم: مدرسه امام علی(ع).
    54. موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات، ج4، چ دوم، قم: مؤسسۀ النشر.
    55. موسوی، ابوالقاسم (1418ق). موسوعه إمام خوئی. ج30، چ اول، قم: مؤسسۀ إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
    56. موسوی خوئی، ابوالقاسم (بی‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، ج3، بی‌جا.
    57. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهرالکلام، هفتم.بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    58. نفراوی، شهاب‌الدین (1415ق). الفواکه الدوانی، ج2، قم: دارالفکر.
    59. ولائی، عیسی (۱۳۸۰). ارتداد در اسلام، چ ششم، تهران: نشر نی.

    References

    - The Holy Quran.

    1. A group of authors (1984). Al- mosouah al-Fiqhiyah al-Kuwaitiyah, Vol. 45, Kuwait, Ministry of Endowments and Islamic Affairs, Second. (in Arabic)
    2. A group of authors (n.d). Nazarah al-Naim fi makarim akhlagh al-Rasoul al-karim, Jeddah, Dar al- wasilah, Fourth. (in Arabic)
    3. A group of professors of Islamic jurisprudence (n.d). Encyclopedia of Comparative Islamic Jurisprudence, Egypt, Supreme Council for Islamic Affairs. (in Persian)
    4. A group of researchers (2003). Culture of jurisprudence according to the religion of Ahl al-Bayt, Vol.1, Encyclopedia of Islamic jurisprudence, Qom: first.(in Persian)
    5. Abd al-Rahman, Mahmood (n.d). Moa'jam al-Mostalehat va al-Alfaz al-Fiqhiyah, (n.p). (in Arabic)
    6. Ameli, Mohammad Hussain (2006). Al-zobdah al-Fiqhiyah, Qom: Dar al-Fiqh for printing and publishing, fourth. (in Arabic)
    7. Ansaari, Morteza (1984). Al-ijtihad va al-Taqlid, Qom: Mofid bookstore, First. (in Arabic)
    8. Araki, Mohammad Ali (1993). Risalah fi al-Irth, Qom: Institution in the right way. First. (in Arabic)
    9. Ardebili, Ahmad (1983). Majma'a al-Faida va al-Burhan, M Iraqi & Qom: Islamic Publications. First. (in Arabic)
    10. Bahr al-Ulum, Mohammad (1983). Balaghah al-Faghih. 4. Tehran: Al-Sadiq Office Publications. Fourth. (in Arabic)
    11. Fazel, Mohammad (1995). Kashf al-letham An Qawaed al-Ahkam, VoL 10, Qom: Institute of Islamic Publications. First. (in Arabic)
    12. Ghanoushi, Rashid (2002). Public freedom in the Islamic government, Tehran. Scientific and cultural publications, First. (in Persian)
    13. Halabi, Abo al-Salah (1983). Al-kafi fi al-Fiqh, Ostadi, Isfahan: Imam Ali Library, First. (in Arabic)
    14. Helli, Hasan (1992). Qawaed al-ahkam, Qom: Islamic Publishing Office, First. (In Arabic).
    15. Helli, Hasan (1993). Tazkerah al-Foqaha, Vol.17, Qom: Al al-Bayt Foundation, First. (in Arabic)
    16. Helli, Hasan (1999). Tahrir al-Ahkam, Qom: Institute of Imam Sadiq. First. (in Arabic)
    17. Helli, Najm al-din (1983). Al-ijtihad va al-Taqlid, Qom: Islamic Publishing Office. First. (in Arabic)
    18. Horr Ameli, Mohammad (1988). Wasael al-shiah, Qom: Al al-bayt Foundation, First. (in Arabic)
    19. Hoseini Ameli, Javad (1999). Meftah al-keramah, Khalesi, Vol.16, Qom: Islamic Publishing Office, First. (in Arabic)
    20. Hoseini, amid al-din (1996). Kanz al-favaed, Waezi, kateb, Asadi, Qom: Islamic Publishing Office, First. (in Arabic)
    21. Ibn Manzour, Mohammad (1993). Lesaan al-Arab. Ahmad Fares. Vol. 12. Beirut. Dar al-Fikr. Third. (in Arabic)
    22. Ibn Roshd, Mohammad (2004). Bedayat al-Mujtahid va Nahayat al-Moqtasid, Vol. 2. Cairo. Dar al-Hadith. (in Arabic)
    23. Javadi, Mohsen (1998). Theory of faith, Representation of the Supreme Leader, First. (in Persian)
    24. Jaziri Abdul Rahman, Gharavi Mohammad (2003). Al-fiqh Ala al-Mazahib al-Arba'ah,5, Beirut: Dar al-kotob Al-elmiyah. Second. (in Arabic)
    25. Karaki, Ali (1989). Rasael. Vol. 3. Qom: Ayatollah Mar'ashi library and Islamic publication book. First. (in Arabic)
    26. Koleini, Mohammad (2008). Kafi. Vol. 8, Qom: Dar Al-Hadith. First. (in Arabic)
    27. Lankarani, Mohammad Fazil (2001). Tafsil al-Shariah, Qom: The jurisprudential center of the pure Imams. First. (in Arabic)
    28. Majlesi, Muhammad bagher (1984). Mer'at al-Oqoul, Vol. 23, Tehran: Islamic Library. Second. (in Arabic)
    29. Majlesi, Muhammad Taqi (1986). Rozah al-Motaqin, Mousavi Keramani, Eshtehardi, Tabatbaei. Vol. 6, Qom: Kushanpour, Second. (in Arabic)
    30. Makarem, Naser (2012). Fiqh moqaren dictionary, A group of researchers. Qom: Imam Ali School, Vol.1, First. (in Persian)
    31. Makarem, Nasser (n.d). Tafsir Nemoneh, Tehran. Dar al-Kotob al-Islamiyah. (in Persian)
    32. Mar'ashi Shoushtari (2006). New perspectives on law, Abbas Shiri, Vol. 1. Tehran. Publication rate. Second. (in Persian)
    33. Mawardi, Abu al-Hasan (n.d). Al-hawi al-Kabir, Vol. 10, Beirut: Dar al-fikr. (in Arabic)
    34. Meshkini, Ali (1998). Al-fiqh al-Ma'sour, Qom: Al-hadi Publishing, Second. (in Arabic)
    35. Meshkini, Ali (n.d). Mostalehat al-Fiqh, (in Persian)
    36. Mousavi Ardebili, Abdolkarim (2006). Figh al-Hodud va al-Ta'zirat, Qom: Publishing Foundation. Second. (in Persian)
    37. Mousavi Khoei, Abo al-Qasem (n.d). Moa'jam Rejal al-Hadis va tafsil tabaghat al-Rejal, Vol. 3. (in Arabic)
    38. Mousavi Khomeini, Ruhollah (1989). Towzih al-Masael, Muslim Qolipur, Tehran. Qadyani Publishing. First. (in Persian)
    39. Mousavi Khomeini, Ruhollah (1997). Sharhe 40 Hadis, Tehran: Institute for organizing and publishing the works of Imam. (in Persian)
    40. Mousavi, Abu al-Qasim (1998). Mawsueh Imam Khoei. Vol. 30. Qom: Institute for the Revival of the Works of Imam al-Khoei. First. (in Arabic)
    41. Najafi, Mohammad Hasan (1984). Jawahir al-kalam, Beirut: Dar revival of Arab heritage. (in Arabic)
    42. Nefrawi, Shahab al-Din (1995). Al-fawakeh al-Davani, Vol. 2, Qom: Dar Al-Fikr. (in Arabic)
    43. Qorashi, Ali Akbar (1992). Qamus Quran, Vol. 3, Tehran; Islamic Library. Sixth. (in Persian)
    44. Ragheb Isfahani, Hussein (1992). Glossary of Quranic words, Safwan Adnan Davoodi. Lebanon. Dar Al-Alam. First. (in Arabic)
    45. Ravandi, Qutbuddin (1985). Fiqh al-Quran. Vol. 2, Qom: Ayatollah Mar'ashi Library. Second. (in Arabic)
    46. Reimi, Jamaluddin (1999). Ma'ani al-Badiah, 2, Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah, First. (in Arabic)
    47. Sabki, Taj al-Din (1999). Raf'a al-Hajib an Mokhtasar Ibn al-Hajib, Vol. 1. Beirut: World of books, First. (in Arabic)
    48. Sabzevari, Abo al-A'la (1992). Mohazzab al-Ahkam, Qom: Al-Manar, Fourth. (in Arabic)
    49. Sadeghi, Mohammad (2009). Tarjoman Forqhan. Vol. 2. Qom: Shokraneh. First. (in Persian)
    50. Saduq, Muhammad (1993). Man Lā Yahḍuruhū al-Faqīh, Vol. 4, Qom: Islamic Publications Office. Second. (in Arabic)
    51. Saeed Ibn Masfar (n.d). Lessons for Sheikh Saeed bin Masfar, Vol. 7, )p). (in Arabic)
    52. Shahid Aval, Mohammad (1997). Al-dorous al-shar'iyah, Vol. 2, Qom: Islamic Publishing Office, Second. (in Arabic)
    53. Shahid Thani, Zayn al-Din (1993). Masalak al-Afham, Vol. 15, Qom: Islamic Knowledge Foundation, First. (in Arabic)
    54. Tabrizi, Javad (2005). Tanqih Mabani al-Urwa (Kitab al-Taharah), 2, Qom: Dar al-Seddiqah al-Shahidah, First. (in Arabic)
    55. Tahawi, abu Ja'far (1997). Mokhtasar Ekhtelaf al-Olama, Vol. 3. Beirut: Dar al-Bashair al-Islamiya. Second. (in Arabic)
    56. Tousi, Muhammad (1987). Khelaf, Khorasani, Shahrestani, Najaf. Iraqi, Qom: Islamic Publications Office, First. (in Arabic)
    57. Tousi, Muhammad (1997). Al-oddah fi osoul al-Fiqh. Mr. Ansari. Qom: Star Printing House. First. (in Arabic)
    58. Wala'ei, Isa (2001). Apostasy in Islam. Tehran. Ney Publications. (in Persian)
    59. Zoheili, Wah'ba (n.d). Al-Fiqh al-Islami va Adellatoh, Vol. 7, Damascus, Dar al-fikr, Fourth. (in Arabic)