نقد دیدگاه اتان کلبرگ دربارۀ جایگاه کودک نامشروع در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه پیام نور، قم، ایران

چکیده

مقالۀ «موقعیت ولد زنا در شیعه» اثر اتان کلبرگ شیعه‌شناس معاصر است که نویسنده در قسمتی از آن، به استناد فتاوی فقهای امامیه، جایگاه پست و تبعیض‌آمیزی را در فقه امامیه برای فرزند متولد از زنا ادعا کرده و همین را موجب سلب حقوق وی در میان امامیان شمرده است. اهمیت مسئله، نگارنده را واداشت تا واقعیت ادعای نویسنده را با بررسی اقوال فقهی مورد استناد وی روشن کند؛ بر اساس روش توصیفی - تحلیلی، مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق، عبارتند از: متن مقاله با روش‌شناسی کاملاً متفاوتی حاصل آمده، اکثراً بر مبنای نظریۀ قدما استوار است و لذا دیدگاه آنان را در مورد حقوق کودک نامشروع، به‌عنوان نظریۀ مشهور فقهای امامیه تلقی کرده است و اساساً از دیدگاه فقهای معاصر که در جهت تساوی حقوق کودکان نامشروع قرار دارد، به خوانندۀ غربی اطلاعاتی نمی‌دهد. از این‌رو، با وجود تخصص و شهرت جهانی نویسنده در فقه و کلام اسلامی، داده‌های فقهی وی در مقالۀ مذکور، فاقد منابع معتبر ارزیابی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Criticism on Etan Kohlberg`s Theory about the Position of Unlawful Child in Imamiyyah Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Zafari
Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Payame Noor University, Qom, Iran
چکیده [English]

Dr. Etan Kohlberg is a famous contemporary Shi'iologist that in part of his paper entitled "The position of walad zina in Imamiyyah Shi'ism" has claimed that according to the fatwas of Imamiyyah jurists, the illicit child or the walad zina has an inferior and discriminatory position in Imamiyyah jurisprudence which deprives him of some legal rights. The significance of this claim urged the author to clarify the truth of this claim by studying the jurisprudential statements to which he has cited. Using a descriptive-analytical method, the research reached the following main results: Due to the author`s completely different methodology which is based mostly on the theory of some ancient scholars, he has regarded their theory about the rights of unlawful child as the theory of all the famous Imamiyyah jurists, and hence, he has basically not let the western readers know the reality of the viewpoint of the contemporary jurists which is in the direction of securing equal rights for all unlawful children. Therefore, despite the author`s specialization and worldly reputation in Islamic jurisprudence and theology, he has not been able to base the jurisprudential data of his paper on the valid sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illicit Child
  • Jurists
  • Purity of Parents
  • Method of Inference
  1. انصاری، مرتضی (1415 ق). کتاب الطهارة، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  2. ــــــــــــــــ (1421 ق). رسالۀ رضاعیه، قم: مجمع اندیشۀ اسلامی.
  3. بحرانی آل‌عصفور، یوسف‌بن احمد‌بن ابراهیم (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  4. بهجت فومنی، محمد تقی (1426 ق). جامع المسائل، چ دوم، قم: دفتر.
  5. حائری، سید علی‌بن محمد طباطبایی (1418 ق). ریاض المسائل، جلد 16، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  6. حر عاملی، محمدبن حسن (1409 ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  7. حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1374). کشف الیقین، ترجمۀ سید مجتبی علوی تراکمه‌ای، قم: هجرت.
  8. ـــــــــــــــــــــ (1413 ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  9. محقق حلی، نجم‌الدین، جعفربن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  10. خمینی، روح‌الله (1379). تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسة النشر للآثار الامام خمینی.
  11. ــــــــــــــــــــ (1404 ق). زبدة الأحکام، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  12. خوانساری، سید احمدبن یوسف (1405 ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  13. خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1418 ق). موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  14. سبزواری، محمد باقربن محمد مؤمن (1423 ق). کفایة الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  15. سید مرتضی، علی‌بن حسین موسوی (1415 ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  16. شبیری زنجانی، سید موسی (1419 ق). کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ پژوهشی رأی‌پرداز.
  17. طباطبایی حائری، سید محمد مجاهد (بی‌تا). کتاب المناهل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  18. طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن (1407 ق). تهذیب الأحکام، تصحیح حسن الموسوی خرسان، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  19. ــــــــــــــــــــــــ (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  20. عاملی، زین‌الدین‌بن علی (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
  21. عاملی کرکی، علی‌بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ دوم، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  22. فاضل لنکرانی، محمد (1425 ق). جامع المسائل، قم: انتشارات امیر قلم.
  23. فخرالمحققین حلی، محمدبن حسن‌بن یوسف (1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  24. کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، چ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  25. مجلسی، محمد باقربن محمد تقی (1404 ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، چ دوم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  26. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1403 ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، چ دوم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  27. مغنیه، محمد جواد (1421 ق). فقه الإمام الصادق(ع)، چ دوم، قم: مؤسسه انصاریان.
  28. مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق).کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب(ع).
  29. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1381). فقه القضاء، چ دوم،  قم: جامعة المفید.
  30. موسوی بجنوردی، سید حسن‌بن آقابزرگ (1419 ق). القواعد الفقهیة، قم: نشر الهادی.
  31. موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا (1413 ق). کتاب القضاء، قم: دارالقرآن الکریم.
  32. نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
    1. Ansari, M. (1994), Kitab al-tahara (Book of cleanness), Qum, Kongereye Jahani Ansari pub (in Arabic).
    2. ------- (2000) Risalat al-riza`iyya (Treatise of fosterage ), Qum, Majma` andisheye Islami pub (in Arabic).
    3. Bahrani Ale `Usfur, Y. (1985), Al-hada`iq al-nazira fi ahkam al-`itrart al-tahira (Imami jurisprudence), Qum, Daftar entesharat eslami pub (in Arabic) .
    4. Bahjat Fuani, M.T. (2005), Jami` al-masa`il (Comprehensive legal issues), Qum, Publication of Bahjat office, 3ird edition (in Arabic) .
    5. Ha`iri Tabatabayi, S.A.(1997), Riyad al-masa`il  fi taqiq al-ahkam bi al-dala`il (Research on problems of Imami legal reasons), Qum, Ahl al-bayt pub (in Arabic).
    6. Horr Ameli, M.( 1988), Wasa`il al-shi`a (A collection of Imami traditions), Qum, Ahl al-bayt Pub (in Arabic) .
    7. Helli, H.(1996), Kashf al-yaqin (detection of certainty), tans. by S.M. alawi, Qum, Hijrat Pub (in Arabic).
    8. ---------(1992), Mokhtalaf al-shi`a fi ahkam al-shari`a (The different views of the Shiite jurists on the legal injunctions), Qum, Daftar eintesharat eslami pub (in Arabic).
    9. Helli, N.( 1988), Shara`i al-Islam fi masa`il al-halal wa al-haram (Imami injunctions on  lawful and the forbidden matters), Qum, esma`iliyan pub, 2nd edition (in Arabic).

References

10. Imam Khomeini, R. (2001), Tahrir al-wasila (Interpretation of the book al-wasila), Tehran, Imam Khomeini pub (in Arabic) .

11. -----------, (1984), Zobdat al-ahkam (The selected legal issues), Tehran, Sazeman tablighat eslami pub (in Arabic).

12. Khansari, S.A.( 1985), Jame` al-madarik fi sharh mokhtasar al-nafi` (The interpretation of the book: mokhtasar al-nafi`), Qum, esma`iliyan pub., 2nd edition (in Arabic) .

13. Kohlberg, Ethan (1985). The position of the walad zina in ImamiShiism, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 48. London, p. 237- 266.

14. kuyi, S.A.M. (1997), Mawsu`at (Encyclopedia of ) al-Imam al-Khuyi, Qum, Al-Imam al-Khuyi pub (in Arabic).

15. Sabzevari, M.B.(2002), Kifatat al-ahkam (A comprehensive Imami legal injunctions), Qum, Daftar entesharat eslami pub (in Arabic).

16. Sayyed Murtaza, A.(1994), Al-intisar fi infiradat al-Imamiyya (The legal injunctions according to Imami jurisprudents), Qum, Daftar entesharat eslami pub (in Arabic) .

17. Shobayri Zanjani, S.M (1998), kitab al-nikah (Book of marriage), Qum, Raypardaz pub (in Arabic) .

18. Tabatabayi Ha`iri, S.M.(n.d), Kitab al-manahil (The jurisprudential research), Qum, Ahl al-bayt pub (in Arabic) .

19. Abu Ja`far Tusi, M.( 1987), Tahzib al-ahkam ( The Imami jurisprudential traditions), corrected by H. Al-Musawi, Tehran, Dar al-kotob aleslamiyyah pub. 4th edition(in Arabic) .

20. ---------, (2012), Al-Istibsar fi ma ikhtalafa min al-akhbar (Imami legal traditions), Tehran, Dar al-kotob aleslamiyyah pub(in Arabic) .

21. `Amili, Zayn al-din (1992) Masalik al-afham ila tanqih sharayi` al-islam (The exegesis of Book: sharay` al-Islam), Qum, Al-ma`arif al-Islamiyya pub (in Arabic) .

22. `Amili Karaki, A.(1993), Jami` al-maqasid fi sharh al-qawa`id (The interpretation of Book: al-qawa`id), Qum, Ahl al-bayt pub., 2nd edition (in Arabic).

23. Fazil Lankarani, M. (2004), Jami` al-masa`il (Comprehensive Imami legal issues), Qum, Amir qalam pub (in Arabic) .

24. Helli, M.(2009), Izah al-fawa`id fi sharh moshkilat al-qawa`id (The useful explanations of Book: al-qawa`id), Qum, Isma`iliyan pub (in Arabic).

25. Kolayini, M. (1987), al-Kafi (A collection of Imami traditions), corrected by A.A. Ghaffari, Tehran, Dar al-kotob al-Islamiyya pub., 4th edition (in Arabic) .

26. Majlesi, M.T.(1984), Mir`at al-`uqul fi sharh akhbar al al-rasul (The exegesis of the prophet`s traditions), Tehran, Dar al-kotob al-Islamiyya pub., 2nd edition (in Arabic).

27. ---------, (1983), Biha al-anwar le dorare akhbar al-a`imat al-athar (a.s.) (A collections of Imami traditions), Dar ihya` al-torath al-arabi, 2nd edition (in Arabic) .

28. Moghniya, M.J.( 2000), Fiqh (jurisprudence of) Al-Imam Al-Sadiq, Ansariyan pub, 2nd edition (in Arabic) .

29. Makarim Shirazi, N.(2003), Kitab al-nikah (Book of marriage), Qum, Madrasat al-Imam `ali pub (in Arabic) .

30. Musawi Ardabili, S.A.(2002), fiqh al-qada (Judicial jurisprudence), Qum, Jama`t al-mofid pub., 2nd edition (in Arabic) .

31. Musawi Bojnurdi, S.H.,(1998), Al-qawa`id al-fiqhiyya (jurisprudential rules), Qum, Al-hadi pub (in Arabic) .

32. Musawi Golpayegani, S.M.(1992), Kitab al-qada (Book of judgment), Qum, Dar al-Quran al-karim pub (in Arabic) .

33. Najafi, M.H.(1984), Jawahir al-kalam fi sharh sharayi` al-Islam (The best explanations for Book: sharayi` al-Islam), Beirut, Dar ihya` al-torath al-arabi pub (in Arabic) .