بررسی مفهوم شناسی قذف رسانه‌ای و مبانی تشدید مجازات آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دورۀ دکتری رشتۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، ایران

2 استادیار رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین جرایم علیه شخصیت معنوی افراد، اتهامات جنسی است که در معنای خاص خود «قذف» نامیده می‌شود. با پیدایش و گسترش روزافزون رسانه‌های همگانی، جرایم علیه شخصیت معنوی افراد نیز دامنۀ گسترده‌تری پیدا کرد و مسائل جدیدی را فراروی پژوهشگران فقه و حقوق قرار داد. در این نوشتار تلاش شده است امکان صدق مفهوم «قذف» بر برخی از جرایم رسانه‌ای شایع بررسی شود. لذا نخست به مفهوم‌شناسی جرم قذف پرداخته شده است و ارکان تحقق آن تبیین شده‌اند. با توجه به تعریفی که از جرم قذف ارائه شده است، قذف نوشتاری، و قذف توسط نمایه‌ها، پورنوگرافی‌ها و هرزه‌نگاشته‌ها نیز می‌توانند مصداق جرم قذف باشند. عواملی نظیر کثرت مخاطبان، هتک آبروی افراد، اشاعۀ فحشا، قابلیت ابقا و بازپخش و نقش‌آفرینی رسانه‌ها در جهت‌دهی فرهنگ عمومی، به‌عنوان موجبات تشدید مجازات جرم قذف رسانه‌ای نسبت به قذف عادی قلمداد می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of the Concept of Media Qadhf and Principles of Its Punishment Aggravation

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Sadeqi Kahmini 1
  • Behnam Farsi 2
1 Ph.D in Jurisprudence and Principles of Islamic Law, University of Tehran, Iran
2 Assistant Professor at Arabic Language and Literature, University of Yazd, Iran
چکیده [English]

One of the most serious crimes against spiritual character of people is sexual accusation called qadhf. With the advent and prevalence of Mass Media, the scope of crimes against spiritual character of people has broadened and created new challenges for the researchers in the area of jurisprudence and law. This study tries to see whether the concept of qadhf is applicable to some widespread crimes that occur in Mass Media. Thus, first the concept of qadhf is defined and its conditions are explained. Based on the definition, qadhf is applicable to written sexual accusations, sexual accusations found on the internet and also pornography. Factors such as wider audience, slander on people’s honor, promotion of prostitution, retention and playback capabilities and also the role that Media can play in directing pop culture can be considered as aggravating circumstances that justify a more severe punishment of qadhf in Mass Media in comparison with ordinary qadhf.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qadhf
  • Media Crimes
  • Pornography
  • Punishment Aggravation

مراجع

  1. قرآن کریم

    1. ابن‌فارس، احمد (1414 ق). معجم مقائیس اللغة، جلد 5، قم – ایران: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
    2. ابن‌منظور، ابوالفضل (1414 ق). لسان العرب، جلد 9 و 14، بیروت – لبنان: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر.
    3. اردبیلی، سید عبدالکریم (1427 ق). فقه الحدود و التعزیرات، جلد 2، قم – ایران: مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه‌الله.
    4. انصاری، مرتضی (1410 ق). کتاب المکاسب (المحشّی)، جلد 2، قم – ایران: مؤسسۀ مطبوعاتی دارالکتاب.
    5. آقایی‌نیا، حسین (1386). جرایم علیه اشخاص، تهران: نشر میزان.
    6. بابایی، احمدعلی (1382). برگزیده تفسیر نمونه، جلد 3، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    7. بای، حسینعلی؛ پور قهرمانی، بابک (1388). بررسی فقهی و حقوقی هرزه‌نگاری در فضای مجازی، نشریۀ حقوق اسلامی، شمارۀ 23: 97 - 126.
    8. بحرانی، حسین (1410 ق). عیون الحقائق الناظرة فی تتمیم الحدائق، جلد 1، قم – ایران: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    9. بهجت، محمد تقی (1426 ق). جامع المسائل، جلد 4 و 5، قم – ایران: دفتر معظمٌ‌له.
    10. تبریزی، جواد (1417 ق). أسس الحدود و التعزیرات، قم – ایران: دفتر مؤلف.
    11. الجزیری، عبدالرحمن (1419 ق). الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت علیهم السلام، ج 5، بیروت – لبنان: دارالثقلین.
    12. جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی (1423 ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، جلد 7، قم – ایران: مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
    13. جهانبین، داریوش (1382). نقش رسانه‌ها در کنترل امنیت اجتماعی، نشریۀ حقوق دادگستری، شمارۀ 43، 97 - 125.
    14. حبیب‌زاده، محمد جعفر؛ رحمانیان، حامد (1390). هرزه‌نگاری در حقوق کیفری ایران، نشریۀ حقوقی دادگستری، سال هفتاد و پنجم، شمارۀ 76، 89 - 121.
    15. حر عاملی، محمد (1409 ق). وسائل الشیعة، جلد 28، قم – ایران: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    16. حلبی، ابوالصلاح (1403 ق). الکافی فی الفقه، اصفهان – ایران: کتابخانۀ عمومی امام امیرالمؤمنین (ع).
    17. خاموشی، سید مهدی (1390). تأثیر رسانه بر تغییر الگوهای رفتاری و اخلاق رسانه‌ای، پژوهشنامۀ قرآن و حدیث، شمارۀ 8، 169 – 181.
    18. خمینی، سید روح‌اللّه موسوی (1409 ق). تحریر الوسیلة، جلد 2، قم – ایران: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
    19. خوانساری، سید احمدبن یوسف (1405 ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، جلد 7، قم – ایران: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    20. راغب اصفهانی، حسین (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن، لبنان – سوریه: دارالعلم - الدارالشامیة.
    21. رضوانی، صادق (1389). بررسی تحلیلی و تطبیقی جرایم قذف، افترا و توهین، تهران: نشر فرهنگ سبز.
    22. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413 ق). مهذب الاحکام، جلد 16، قم، دارالمنار.
    23. شهید ثانی، زین‌الدین (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی - کلانتر)، جلد 3 و 9، قم – ایران: کتابفروشی داوری.
    24. ـــــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم – ایران: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    25. صاحب‌بن عباد، اسماعیل (1414 ق). المحیط فی اللغة، جلد 5، بیروت – لبنان: عالم الکتاب.
    26. صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، جلد 21، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
    27. طوسی، ابوجعفر (1407 ق). تهذیب الأحکام، جلد 10، تهران – ایران: دارالکتب الإسلامیة.
    28. ــــــــــــ (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة، جلد 5، تهران – ایران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    29. ــــــــــــ (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت – لبنان: دارالکتاب العربی.
    30. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (بی‌تا). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، جلد 2، مشهد – ایران: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    31. ـــــــــــــــــــــ (1410 ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، جلد 2، قم – ایران: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    32. ـــــــــــــــــــــ (1413 ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، جلد 3، قم – ایران: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
    33. فاضل لنکرانی، محمد (بی‌تا). جامع المسائل، جلد 1، قم – ایران: انتشارات امیر قلم.
    34. فاضل هندی، محمد (1416 ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، جلد 10، قم – ایران: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    35. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410 ق). کتاب العین، جلد 5، قم – ایران: نشر هجرت.
    36. کاشف‌الغطاء، مهدی (1423 ق). أحکام المتاجر المحرمة، نجف اشرف – عراق: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
    37. کاظمی، جواد (1365). مسالک الافهام الی آیات الاحکام، جلد 4، تصحیح محمد باقر بهبودی، تهران: المکتبة المرتضویة.
    38. کلینی، ابوجعفر (1407 ق). الکافی، جلد 2، تهران – ایران: دارالکتب الإسلامیة.
    39. گلپایگانی، سید محمد رضا موسوی (1412 ق). الدر المنضود فی أحکام الحدود، جلد 2، قم – ایران: دارالقرآن الکریم.
    40. گنابادی سلطان محمد (1408 ق). تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، جلد 3، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    41. مجلسی محمد باقر (بی‌تا). حدود و قصاص و دیات، تهران – ایران: مؤسسۀ نشر آثار اسلامی.
    42. مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، جلد 14، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    43. ــــــــــــــــ (1426 ق). أنوار الفقاهة (کتاب التجارة)، قم – ایران: انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالب (ع).
    44. منتظری، حسینعلی (بی‌تا). رسالۀ استفتائات، جلد 1، قم – ایران: دفتر انتشارات اسلامی.
    45. مؤمن قمی، محمد (1422 ق). مبانی تحریر الوسیلة - کتاب الحدود، تهران – ایران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
    46. نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد 41، بیروت – لبنان: دارالاحیاء التراث العربی.
    47. واسطی، سید محمد (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس، جلد 12، بیروت – لبنان: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
مجله علمی
دوره 14، شماره 1
فروردین 1397
صفحه 183-209

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 مهر 1395
  • تاریخ بازنگری: 12 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 19 فروردین 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار